Өткенге зер салсақ, қазақ спортында өзіндік орны бар бірқатар спортшылардың ғұмыры келте болғанына көз жеткізе түсесің. Ең өкініштісі, олардың бірқатары кісі қолынан мерт болды. Байрақты бәсекелерде абыройымызды асырып жүрген спортшыларымызды қорғай алмай жүргеніміз көңілге кірбің ұялатады. Денис Теннің қазасын да бүкіл ел зор күйзеліспен қабылдап, халық қайғыдан қан жұтты. Бұл оқиға құйрықты жұлдыздай жарқ етіп, қазақ елінің маңдайына сыймай кеткен дарынды жандардың тағдырын еске салады.
Күні кеше Ақтөбеде каратэден Азия кубогының иегері, спорт шеберлігіне үміткер 18 жастағы Дәулет Хайролла кісі қолынан мерт болды. Бұл – қазақ спорты үшін ауыр қаза. Спортшыларымыздың жанжал кезінде оққа ұшуы бұдан бұрын да бірнеше рет қайталанды. Әлі де қайталанып келе жатыр. Бұған кімді кінәлаймыз? Өткеннен сабақ алмаған өзіміз жазықты шығармыз, бәлкім. Біз осы ретте ғұмыры келте болған спортшыларымызды еске алдық.«Мерседестен» мүрдесі табылды
1995 жылы Алматы қаласындағы Төлеби мен Ясауи көшелерінің қиылысында көлік ішінен кикбокстан аса ауыр салмақтағы Қазақстанның бірнеше дүркін чемпионы Ерхан Садықовтың мүрдесі табылды. Тергеу барысында оны өзінің досы өлтіргені анықталды. Ерханның жетістікке жеткенін көре алмаған жендет жолдасын тапаншамен атқан.Жиырма жерінен пышақ сұққан
1996 жылы Алматыда КСРО Еңбек сіңірген спорт шебері Мұрат Жексембеков үйінде қаскөйдің қолынан қайтыс болды. Спортшының пәтеріне баса-көктеп кірген жауыз оған жиырма жерден пышақ салған. «Динамо» клубының капитаны, хоккейден чемпион болған Мұрат 55 жасында көз жұмды.Қандықол қаскөйдің қолынан мерт болды
1998 жылдың сәуір айында қазақтың біртуар ұлы Бексейіт Түлкиев көз жұмды. Қандықол қаскөй таэквондодан 6 дан иегеріне көлігін тұраққа қойып жатқанда пышақ сұққан. Мұстафа Өзтүріктің ізбасарының тағдыр жолы осылайша шорт қиылды.Тапаншадан оқ жаудырған
2000 жылы 3 мамырда Орал қаласында түн ортасында самбодан әлем чемпионы, әлем кубогының иегері 37 жастағы Асқар Шайхиев үйінің іргесінде жан тапсырды. Спортшыны Макаров тапаншасымен атқан. Оған төрт жерден оқ тиген. Жалдамалы кісі өлтіруші «Ресейде жүр» деген қауесет тарағанымен, спортшының өлімі жұмбақ күйінде қалды.Азия чемпионын автоматпен атты
2001 жылдың ақпан айында Қарағанды қаласындағы «Офсайд» дәмханасына баса-көктеп кірген он шақты жігіт іштегілерге оқ жаудырып, бірнеше адамды жазым қылады. Қылмыс орнына жеткен полицейлер дәмхананың ішінен бес адамның мәйітін табады. Жантәсілім еткендер арасында бокстан КСРО және Азия чемпионы, Атланта Олимпиадасына қатысушы 29 жастағы Бектас Әбубәкіров те бар еді.Бапкерге қастандық жасады
2002 жылы 14 маусымда қазақ жанкүйерлері қара жамылды. Алматыдағы көпқабатты үйлердің бірінде орналасқан пәтерінің қасына жеткен тұста жендет әйгілі боксшы, даңқты бапкер Әбдісалан Нұрмахановқа ту сыртынан оқ атты. 66 жастағы спортшы сол жерде жантәсілім етті.Левиттің бапкері Бұсырманов та оққа ұшты
Олимпиада ойындары мен әлем чемпионатының жүлдегері, Азияның үш дүркін чемпионы Василий Левиттің алғашқы бапкерлерінің бірі болған Асылхан Бұсырманов та жанжал кезінде оққа ұшты. Тоқсаныншы жылдардың басында Қазақстандағы ең мықты кикбоксшылардың бірі саналған Асылхан 29 ақпанда Қостанайдағы «Доброе» дәмханасында 37 жастағы жергілікті кәсіпкер Валерий Алексеевтің қос ұлымен жанжалдасып қалады. Арада бес күн өткеннен соң Алексеев спорт кешенінің қасына келіп, Бұсырмановты далаға шақырады. Кәсіпкер спортшы көлігіне жақындаған бетте атып өлтіреді.Ауыр жарақаттан көз жұмды
2008 жылдың 15 қазанында Алматыдағы Момышұлы мен Маречка көшелерінің қилысындағы бағдаршамға Land Cruiser Prado көлігінің тоқтағаны сол еді, жанына келіп аялдаған қара түсті ВМW-ның терезесінен оқ атылды. Еш алаңсыз отырған джиптің жүргізушісі, атақты кикбоксшы, аса ауыр салмақта әлем және Азия чемпионы атанған Асқар Коханов ауыр жарақат алып, дереу №7 клиникалық ауруханаға жеткізілді. 10 күн өткеннен соң ол ауруханада көз жұмды.Ермек те ерте кетті
2009 жылдың 9 тамызында Шахтинскіде болған қанды оқиға да дәмханада шыққан даудан басталды. Достарына қолдау көрсету үшін Қарағандыдан аса дарынды боксшы, жастар арасындағы Азияның үш дүркін чемпионы, әлем біріншілігінің күміс жүлдегері Ермек Серіков те барады. Шахтинскі қаласына кіреберістегі жанар-жағармай құю бекетіне тоқтағанда, қарсыластары сол жерден күтіп алып, бірден оқ жаудырады. Көп оқтың бірі Ермекке тиіп, боксшы ауруханаға жеткізілгенімен, ертесіне көз жұмды. Ол небәрі 20 жаста болатын.Баскетболшыны соққыға жыққан
2016 жылы болашағынан зор үміт күттірген спортшы Игорь Нанаев сол жылдың қыркүйек айында «Барыс» баскетбол клубының қатарына қосылған еді. Араға ай салып, қазанның 2-сінен 3-не қараған түні Игорьді Петропавловск қаласында орналасқан «Парк Сити» түнгі клубының жанында біреулер соққыға жығып кетеді. Жергілікті аурухананың жансақтау бөліміне аса ауыр жағдайда жеткізілген спортшы бір аптадан соң көз жұмды.Жанжал кезінде жан тапсырды
Пауэрлифтингтен жасөспірімдер арасындағы әлем чемпионы, әлемдік бәсекелердің жүлдегері, Қазақстанның бірнеше дүркін чемпионы Евгений Галузинский 2017 жылы Көкшетауда колледж студенттері арасындағы жанжал кезінде көз жұмды. Ерегіс барысында спортшы суық қарудан жарақат алып, сол жерде тіл тартпай кеткен. Бұл қылмыс бойынша 18 жастағы студент қана түрмеге қамалып, қалған қатысушылар жазадан босатылды.Ұрылардың құрбаны болды
Олимпиада ойындарының қола жүлдегері, еңбек сіңірген спорт шебері, Қазақстанның бірнеше дүркін чемпионы, әлем біріншілігінің күміс жүлдегері Денистің өлімі қазақ елін ғана емес, әлемдік мәнерлеп сырғанау спортын бір дүрліктірген оқиға болды. Алматы қаласында 2018 жылғы 19 шілдеде өз көлігіне ұрлыққа түскен қос жігітті байқаған Денис олардың қылмысына кедергі келтіреді. Үшеуінің арасында жанжал болып, қаскөйлер спортшының аяғына пышақ сұғып, қашып кетеді. Дәрігерлер көп қан жоғалтқан Теннің өмірі үшін күрескенімен, аман алып қала алмады. Осылайша, қазақ елі үздік спортшысынан айырылып қалды.Курстасы пышақтаған
Теміртау қаласында самбодан жасөспірімдер арасындағы әлем чемпионы болған Қызмет Балтабектің ғұмыры да ерте үзілді. Оны Қарағанды мемлекеттік индустриалдық университетінде бірге оқитын курстасы пышақтап кеткен. Оқиға 2010 жылы Теміртау қаласындағы автотұрақтардың бірінде болған. Таңғы жаттығу кезінде сөзге келіп қалған күдікті көлігін тұраққа қойып шыққан жас спортшыға күтпеген жерден шабуыл жасайды. Кейіннен ол марқұмның мүрдесін «Металлург» стадионы маңына тастап, ізін суытқан.Түнгі төбелесте қайтыс болды
Атырауда Дамбы ауылында болған түнгі төбелес кезінде грэпплингтен Азия чемпионы Есенбек Сиғуатовқа оқ тиіп, қайтыс болды. 2020 жылдың 9 тамызында Дамбыда оқ атылып, адам өлімі болғаны туралы хабар тез жеткенімен, оқиғаның анық-қанығы жұртшылыққа жете қоймады. Спортшының мезгілсіз көз жұмуына байланысты Атырау облысы спорт қоғамының марқұмның отбасына көңіл айтқаны туралы жазба әлеуметтік желіге жүктелгеннен соң облыс халқы болашағынан үміт күткен жас спортшының қазасы туралы естіді. Түйін:Бұл – қылмыскерлер қолынан қаза тапқан спорт саңлақтарының бір бөлігі ғана. Біз тек көпке танылып, әлемдік аренада қазақ елінің абыройын асқақтатқан спортшыларды жаздық. Кейбірінен нағыз шеберлігі мен тәжірибесі толысқан кезінде көз жазып қалдық. Енді бірін ағалық ақылын айтып, шәкірт тәрбиелер шағында жоғалттық. Бұл қазалардың қай-қайсысы да елдің қабырғасына қайыстай батты...
Абылайхан ЖҰМАШ