Бас ауырып, балтыр сыздамасын деңіз... Өйткені бүгінде «кісідегінің» дәлірек айтсақ, ақ халаттылар жазып беретін тегін дәрінің кілті аспанда болып тұр. Ауруы асқынып, тек оттегімен тыныс алуға ғана қауқары қалған көкшетаулық азамат тегін берілуі тиіс дәріге қол жеткізе алмай келеді.
Демікпенің әбден асқынған созылмалы түрімен науқастанған Серік Темірбеков бүгінде күні-түні тек оттегі аппаратымен тіршілік етеді. Төсек тартып жатқанына жылдан астам уақыт өткен азамат тегін жеткізілуі тиіс дәрісіз қалған. Бағасы удай, тамаққа себетін дәрілерді дәріханалардан таппайды. Тегін дәрілерді екі-үш айлап ала алмай қиналған қызы Ажаргүл Серікқызы редакцияға хабарласқан.Президент жүктеген тапсырмалар неге орындалмады?
Өкінішке қарай, елімізде ауыр науқастарға тегін берілуі тиіс дәрі-дәрмек уақытында берілмей тұрғаны жиі айтылады. Емханаларда тегін дәрі сұраған науқастарға дәрігерлер дәрінің жоғын айтып, алақан жаяды. Мәселенің ушыққаны соншалық жақында Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевқа дейін жеткен. Президент Бас прокуратураға тексеріс жүргізуді тапсырып, кінәлілердің қатаң жазаланатынын қадап айтқан-ды. Мемлекет басшысы тек жазалаумен қордаланған жағдайдың түйіні тарқатылмайтынын айтып, салаға тұтас цифрландыру бағдарламасының енгізілуі тиіс екенін жеткізген. Президенттің пайымынша, бұл әрбір азамат қандай дәріге тапсырыс бергенін біліп, оны алғанын онлайн түрде растауға мүмкіндік береді. Тоқаев бұл маңызды мәселені Үкіметтің тікелей назарға алып, мемлекеттік қызметтің орталықтандырылған және проактивті түрде болуы керегін, бюджет шығындарына барынша ыждаһаттылықпен қарау қажет екенін мәлімдеген. Президенттің осы айтылған сынынан кейін де арада бір айдан астам уақыт өткен. Бірақ өңірлерде бәрі «баяғы жартас, бір жартас» күйі қалған сияқты. Сөзімізге дәлел – Серік Темірбековтің жағдайы. Күні оттегі аппаратына қарап қалған қарияға тегін дәрілер үш ай бойы келмеген. Оған дейін де қажетті – «Симбикорт-320» дәрісінің бес қаптамасының орнына ай сайын тек бір-ақ қаптама беріліп келген. Әбден қиналып, тұрмыстың ауыр тауқыметін тартқан Ажаргүл Темірбекованың да өткен жылы дәрігерлердің қателігінен жақ сүйектері шіріп кеткен. Диагнозын анықтай алмай, Көкшетау қаласында үш мәрте ота жасалып, еш түзеле қоймай, төртінші рет Қарағандыда жасалған отадан беті бері қарапты. «Әкемнің жағдайы өткен жылдан бері қатты өзгерді. Демікпенің аса ауыр төртінші кезеңінде. Оттегі аппаратынсыз мүлдем тыныс ала алмайды. Ал тамағына себетін дәрінің бір қаптамасының өзі 20 мың теңгеден асып жығылады. Осыған дейін тегін-дәрмектерді емханаға барып алатынбыз. Қазір пандемия болғалы курьер арқылы жібереді. Әкеме бір айдың ішінде «Симбикорт-320» қаптамасының бес қаптамасы кетеді. Ал маған қанша сұрасам да, бір-ақ қаптамасын береді. Кейде, тіпті оның өзі де жоқ деп шығарып салады. Міне желтоқсаннан бері үш айдан бері дәрі ала алмадым. Содан қымбат болса да, «Арша», «Пульс», «Анеля» деген дәріханалардан құрамы ұқсас басқа дәрілерді жазды. Ал ондағы кейбір дәрілерге әкемнің аллергиясы бар. Ағзасы қабылдамайды. Соңғы барғанымда әбден ыза болып, «Дәрі бермесеңдер шықпаймын» деп емханада отырып алдым. Содан мейіргер жігіт қуаты аздау болса да «Симбикорт-80» дәрі қаптамасын емхананың ішінен алып шығып берді. Әбден қиналып кеттім», – дейді Ажаргүл Темірбекова. Ажаргүлдің өзі де дәрігерлердің қателігінен тісі дұрыс жұлынбағандықтан жақ сүйектері шіріген. Облыстық ауруханада үш мәрте жасалған отадан дауа болмай, ақыры алыс та болса, Қарағанды қаласында ота жасатып, жақ сүйегінің шіруін тоқтатыпты. Сөйтіп, ауыра бергендіктен әрі әкесіне қарағандықтан элеваторда істеп жүрген жұмысынан айырылған. Одан кейін ыдыс жуушы, басқа да ауыр жұмыстарды тиіп-қашып істегенмен, еш берекесі болмапты. Енді екі балалы жалғызбасты әйелдің талғажау етері – әкесінің зейнетақысы мен мүгедектігі үшін берілетін жәрдемақысы ғана. Ал әкесін күткені үшін де тиісті жәрдемақы ала алмаған. «Аузымнан, отадан қалған саңылаудан ірің шыға беретін. Көкшетауда облыстық ауруханада үш мәрте (2020 жылы 8 қаңтар, 8 ақпан, 10 маусым күндері) ота жасалды. Бірақ жақ сүйегінің шіруі тоқтамады. Содан Қарағандыға барып, 10 қыркүйекте тағы да ота жасаттым. Онда ота азғантай уақыт ішінде сәтті өтіп, жақ сүйегімнің шіруін тоқтатты. Суық тисе қақсап ауырады. Жұмыс істей алмаған соң тек үйде қала бердім. Өткен жылы осы себептен құжаттарымды жинап, ІII топ мүгедегі ретінде жәрдемақы алып келдім. Биыл қаңтардан ол да тоқтады. Өйткені қайта жәрдемақы алу үшін тағы көп құжат жинау керек екен. Сондай-ақ томографиядан өту қажет екен. Ал оған облыстағы жалғыз аппаратқа кезек жоқ. Ақылы өтуге қаражатым жоқ. Өзіміз қос бөлмелі ескі пәтерді жалдап тұрамыз. Ақшаны дәріге жұмсасақ, өзіміз аш қаламыз», – дейді қиналған Ажаргүл Серікқызы. Мәселенің мән-жайын білмек болып, тегін дәрілер берілетін емхана дәрігерімен тілдестік. Ол Ажаргүлдің сөзін жоққа шығарып, тегін дәрілердің уақытында берілетінін айтып, бәйек болды. «Тегін дәрілер ай сайын уақытында келеді. Бірақ хабарласып, тиісті дәрілерді жазғызып алмаса таусылып қалады. Ол бізге неге хабарласпайды? Егер уақытында келсе, бәрін беретін едік», – дейді Көкшетау қалалық емханасының учаскелік дәрігері Бектемірова.
Тегін дәрілер бойынша сұрағымызды облыстың денсаулық сақтау саласы басшыларына да қойдық. Ведомство басшысы бірден шағымданушының аты-жөні мен телефон нөмірін сұрады. Тиісті басқармаға шалынған қоңыраудан кейін ертесіне емханаға «тегін дәрілер түсіпті» деген хабар келді. Үш айдан бері сарыла күткеннен бе, кезектегі адамдар емхананың дәлізіне сыймай кетіпті.
«Емханада бірнеше сағат бойы сарғайып кезекте тұрдым. Дәрігер «неге шағымданасыз? Міне, алты қаптама «Симбикорт-320» дәрісі» деп жұлқына дауыс көтеріп, рецептерін жазып берді. Бірақ мейіргер жігіттен қажетті дәрілерімді сұрағанымда тек үш қысымның дәрісі мен үш тамаққа себетін дәріні берді. «Басқа дәрі бере алмаймыз» деп кесіп айтты. Бұл қалай болғаны?», – дейді Ажаргүл Темірбекова.
«Шағымданушының өзі кінәлі...»
Тегін дәрі-дәрмек берілуінің өңірдегі жағдайы мен Ажаргүл Темірбекованың арызы бойынша пікірлерін білмек болып, Ақмола облыстық Денсаулық сақтау басқармасына хат жаздық. Басқарма басшысы Нариман Сыздықов біздің берген сауалдарымызға төмендегідей жауап берді. Басқарманың мәліметінше, облыста қазір мүмкіндігі шектеулі 29 321 адам бар. Өткен жылдың қорытындысына сәйкес облыс бойынша тегін медициналық сақтандыру қоры арқылы 5,5 миллиард теңгеге 150 мың адамға тегін дәрі-дәрмек пен тамақ берілген. «Биыл дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етуге тегін медициналық сақтандыру қорынан 6,5 миллиард теңге бөлу жоспарланған. Серік Темірбековтың тегін дәрі-дәрмектерді уақытында және толық алмауына келсек, емделуші тұрақты түрде учаскелік дәрігер, учаскелік медбике және әлеуметтік қызметкердің динамикалық бақылауына алынған. Ай сайын пульмонолог және кардиолог мамандардың ұсынымдарына сәйкес жеңілдікпен берілетін дәрі-дәрмектер жазылып беріледі (ақпараттық жүйе көшірмесін қоса ұсынды). Мүгедектікті алудың күрделі болуы себебіне келсек, 1954 жылы туған Серік Темірбековке 2013 жылдан бері қалалық емханада қызмет көрсетіледі. Сол жылы Зеренді аудандық ауруханасынан келген. Көкшетау қаласында Ы.Алтынсарин көшесі 31/18 мекенжайында қызы Ажаргүл Темірбекова және немерелерімен бірге жалдамалы пәтерде тұрады.
2013 жылдан бері ІІ топ мүгедегі. Ал 2018 жылдан өмірлік ІІ топ мүгедектігі берілген», – дейді Ақмола облысы Денсаулық сақтау басқармасының басшысы Нариман Сыздықов.
Дегенмен Серік Темірбеков денсаулығының нашарлауына байланысты өткен жылы 15 сәуірде І топтағы мүгедектікке ауыстырылыпты.
«Жеке оңалту бағдарламасына сәйкес емделуші серуендеу арбасымен, бөлме ішіндегі кресло-арбамен, жөргектермен, төсек-жаймасымен, жаялықтармен, теріге арналған тазартқыштармен қамтамасыз етілген. Базисті терапияны тұрақты түрде алады. Жыл сайын Көкшетау қаласының пульмонология бөлімінде «Нақтыланған созылмалы өкпенің обструктивті ауруы» диагнозымен стационарлы ем қабылдайды. Аталған диагноз бойынша өткен жылы 19 тамыздан 27 тамыз аралығында және 8 ақпаннан 18 ақпанға дейінгі аралықта нақтыланған созылмалы өкпе-жүректік жетіспеушілік диагнозы бойынша ем қабылдаған. Жүректің басым бөлігі зақымдалған жүрек жетіспеушілігі гипертониялық ауруы бар. Нақтыланбаған инсульт қан құйылу немесе инфаркт болуы мүмкін. 2012 жылы болған мидағы қан айналысының бұзылуының салдарынан бір жақ денесі сал болып қалған. Ал Ажаргүл Темірбекованың мүгедектік алу мәселесі бойынша өткен жылы қаңтардың 5 күні бір жылға жалпы ауруы бойынша ІІІ топтағы мүгедектік берілген. Диагнозы – төменгі оң жақ сүйегінің созылмалы тістен тараған остеомиелит. Осы жылы қаңтардың бесінде кезекті қайта куәландырылу мерзімі болған. Емделуші мерзімінде қайта куәландырудан өткен жоқ. Ол жазылып келе жатқандықтан мүгедектігі алынады деп санап, медициналық-әлеуметтік сараптамаға жолдама толтыру үшін тексерістен өтуден бас тартты. Учаскелік дәрігер бірнеше мәрте шақыртқаннан кейін ғана ол 20 қаңтарда қайта куәландыру мерзімі өтіп кеткеннен кейін дәрігердің қабылдауына келді. Қазіргі уақытта ол жақ және бетті емдеуші хирургпен ұсынылған қажетті тексерістен өтуде. Тексерістен өткеннен кейін емделуші қайта куәландырудан өтуге жолданатын болады», – деді Нариман Сыздықов.
Денсаулық сақтау басқармасының басшысы осылай деп шағымданушыға барлық тегін дәрі-дәрмектің тегін берілгенін айтқанымен, Ажаргүл Темірбекова мұның жалған екенін айтты.
«Олар берген кестесінде әкемнің тұрақты белсенді бақылауда болғанын жазыпты. Бірақ шынында олар бір жыл бойы үйге бір ретте бас сұққан жоқ. Тегін дәрілер соңғы рет бесінші қараша күні берілді. Одан кейін тегін дәрілер сіз араласқан соң ғана берілді. Оның өзінде дәрілер түгел берілген жоқ. Неге бұлай жалған айтады?» – дейді Ажаргүл Серікқызы.
Сонымен, қос тарап кінәні бір-бірінен іздеді. Ол үшін фактілерді көрсетіп, өз уәждерін дәлелдемек болды. Мәселе бұдан әрі де біздің тұрақты бақылауымызда болмақ...
Абзал АЛПЫСБАЙҰЛЫ, Ақмола облысы