Қазақстан тәуелсіздік алған жылдары ел еңсесін көтерген бірден-бір сала болса, ол – спорт. Отандастарымыздың әлемдік аренада топ жарғаны көпті қуантатыны белгілі. Ал сол тұста құндақта жатқан сәбилер қазір түрлі жарыста ел намысын қорғап жүр. Олардың арасында Әлем чемпионынан бастап, ұлттық құраманың жаттықтырушысына дейін бар.
Шаршы алаңда шыңдалғандар
Бокстағы тәуелсіздік құрдасы дегенде бірден Данияр Елеусінов еске түседі. 1991 жылы дүние есігін ашқан оның боксшы болмауы мүмкін емес еді. Өйткені әкесі Марат Елеусінов - еліміздің еңбек сіңірген жаттықтырушысы. Даниярға бокстың қыр-сырын үйретіп, үлкен өмірге баулыған тұлға. Мысалы, оның інісі Дәурен Елеусінов те бокстан Әлем чемпионы, Азияның екі дүркін чемпионы және Азия ойындарының екі дүркін чемпионы.Тағы бір боксшымыз Ілияс Сүлейменов те егемендікпен құрдас. Бұрын 57 келі салмақта жұдырықтасып жүрген ол қазір 60 келіде сынға түсіп жүр. Ол Азия ойындарының чемпионы, Азия чемпионатының күміс жүлдегері, әскерилер арасындағы Әлем чемпионатының күміс жүлдегері, Галлада өткен халықаралық жарыстың жеңімпазы. Біршама жыл «Астана Арланс» кәсіби бокс клубында өнер көрсеткені бар. Сүлейменов салмақ ауыстыруын пандемиямен байланыстырады. Өйткені карантин кезінде оның салмағы 62 келіге дейін өскен. Бірақ спортшы тыңғылықты дайындалып, қайтадан бұрынғы формасына оралуды жоспарлап жүр. Тәуелсіздік құрдасы нендей қиындыққа кезіксе де, мойымауды үйренген. Мүмкіндіктерді сынап көруді, қатеден сабақ алуды бірінші кезекке қояды. Мысалы, Лондон Олимпиадасында бақ сынағаны оған үлкен леп әкелген. Көк Туымызды биікке көтеріп жүрген боксшы алда талай белесті бағындыруды қалайды.Ал Данияр Елеусінов болса, 69 келіге дейінгі салмақта бақ жұлдызы жанған спортшы. Қазақстанның еңбек сіңірген спорт шебері, 2016 жылғы Олимпиада ойындарының чемпионы, 2013 жылғы Әлем, екі дүркін Азия ойындарының, екі рет Азия чемпионатының жеңімпазы. Қазір кәсіби бокста жартылай орта салмақта топ жарып жүрген боксшы. Ол 2018 жылы британдық Matchroom Boxing-мен келісімшартқа отырып, бокстағы кәсіби мансабын бастаған-ды. Ол кәсіби мансабында 10 рет шаршы алаңға шығып, бәрін тізе бүктірді. Елеусінов – IBF Intercontinental белбеуінің иегері, ел спортында жарқын із қалдырып жүргендердің бірі. Әрбір жеңісінде еліміздің тәуелсіз екенін, егемендіктің арқасында биіктерді бағындырып жүргенін айтады. Бүгінде жеке спорттық костюмдер коллекциясын дүниеге әкелген спортшы қандай жетістікке жетсе де, тәуелсіздіктің жемісі екенін естен шығармайды.
Ала доп шеберлері
Ұлттық құраманың және «Ордабасы» клубының шабуылшысы Сергей Хижниченко 1991 жылы шілде айында дүниеге келген. Ол теңбіл доптағы кәсіби мансабын 15 жасында бастаған. Кәсіби клубтағы тұсауын Өскеменнің «Шығыс» командасы кескен. Ә дегеннен алғашқы ойнында гол соққан Сергейге команда бапкерлері үлкен үмітпен қараған. Кейіннен «Шығыс» командасы ел Премьер-лигасынан шығып қалғасын, оған Мәскеудің ЦСКА клубы ықылас білдіріп, екінші құрамымен жаттығуға кіріскен. Көп өтпей ол «Локомотив» командасына ауысып, одан кейін «Атырау» клубында доп тепті. 2011 жылы Қарағандының «Шахтер» командасына ауысты. 2016 жылы «Тобыл» клубында бой көрсетсе, қазір «Ордабасының» намысын қорғап жүр. Ұлттық құрама сапында да өнер көрсететін ол ел футболына тәуелсіздіктің берген мүмкіндігін естен шығармайды. Шабуылшы Алексей Щеткин де егемен елдің даңқты спортшысы. Мансабын «Жетісу» клубында бастаған ол бірнеше клубта доп теуіп үлгерген. Қазір Ресейдің «Ротор» командасында ойнайды. Оның мансабындағы есте қаларлық сәттердің бірі Еуро-2016 іріктеу кезеңімен байланысты. Ұлттық құрама намысын қорғап, алыс-жақын шетелде доп тепкен саңлақ ұл «Астана» клубымен біраз белесті бағындырған.Белдесу
Қазақ күресінің ел үшін спорттағы орны ерекше. Жыл сайын өтетін «Қазақстан барысы», «Әлем барысы» сияқты турнирлер жұрттың делебесін қоздырып, ұл мен қыздың ұлттық спортқа бейім болып өсуіне жағдай жасайды. Жасөспірімдерді аталған спорт түрінің қыр-сырына баулып, шыңдалуына сеп болып жүрген жаттықтырушы, тәуелсіздіктің құрдасы – Ілияс Асхатұлы. Ол - қазақ күресінен жасөспірімдер ұлттық құрамасының аға жаттықтырушысы. Қазір жастарды спортқа жетелеп жүрген бапкер мансабын 2000 жылы бастаған. 2003 жылы жаөспірімдер арасында ел чемпионаны атанып, 2004 жылы Түркияның Анталья қаласында жасөспірімдер арасындағы әлем кубогында топ жарған. 2005 жылы да ел чемпионы атанып, сол жылы Германиядағы турнирде 3-орынға табан тіреген. Сөйтіп, 2009 жылы жастар арасындағы чемпионатта шашасына шаң жұқтырмай, әлемдік сынға жолдама алған. Париждегі турнирде қола медальға қол жеткізген. Осылайша, 23 жасқа дейін екі дүркін Қазақстан чемпионы атанып, 2015 жылға дейін ұлттық құрама сапында белдескен. 2017 жылдан бастап Ұлттық ат спорты түрлері орталығында қазақ күресінен жасөспірімдер арасындағы аға жаттықтырушы қызметін абыроймен атқарып келеді.Одан бөлек, қазақ күресінен Наурызбек Майлашев спорт шебері атанып, ел кубогын иеленген. Азия чемпионатында қола жүлдегер атанған. Виктор Демьяненко болса «Алматы барысы» атанып, «Қазақстан барысында» өнер көрсеткен. Айдос Сейпілұлы да қазақ күресінен халықаралық дәрежедегі спорт шебері, Әлем чемпионы. Қай-қайсысын алып қарасақ та, олар тәуелсіздіктің ел спортына әкелген лебін, кәсіби мансабына көрсеткен демеуін жоққа шығармайды.«Тәуелсіздіктің құрдасы ретінде еліміздің спорттағы әрбір жетістігіне қуанамын. Шәкірттерімнің биікті бағындырып, жеңіске жетуге талпынғаны ерекше шабыт сыйлайды. Оларға бар білгенімді үйретіп, байрақты бәсекелерде көк Туымызды желбіреткенін қалаймын. Қазақ күресінің әлемдік спортта алатын орнының айрықша боларын да білемін. Сол күнге жету үшін біз аянбай еңбек етуіміз керек. Егемен елдің ұландарын спортқа баулып, көрген-білгенімді үйрету азаматтық борышым деп білемін. 30 жыл ішінде спортта жеткен жетістіктің бәрі тәуелсіздіктің арқасы», – дейді ол.
Жеңіл атлетика жүйріктері
Жеңіл атлетші Юлия Рахманова орта қашықтыққа жүгіретін спортшы. Ол 2014 жылы Азия чемпионы атанған, кейіннен Азия чемпионатының күміс жүлдесін иеленді. 2015 жылы осы чемпионаттың қола жүлдесіне қол созды. Жарқын жетістіктерінің бірі – 2015 жылы Кванджуде өткен Универсиада ойындары. Сол турнирде оған тең келер ешкім болмады. Артынша 2016 жылы Рио Олимпиадасында 400 метр қашықтыққа жүгіріп, мәре сызығына сегізінші болып жетті. Мұның өзі Юлияның қарымын байқатса керек-ті. Одан кейінгі жеңіл атлетикадағы тәуелсіздік құрдасы Ольга Сафронова кедергімен жүгірудің шебері. Жоғарыдағы құрдасы сияқты ол да Азия ойындарының чемпионы, күміс және қола жүлдегері. Азия чемпионатында екі дүркін күміс, бір рет қола медаль алғаны бар. Сондай-ақ Лондон және Рио Олимпиадасына қатысқан. Спортшының жайдан-жай Олимпиада ойындарына жолдама алмайтынын ескерсек, елдегі жеңіл атлетика тарихындағы есімі ерек атлет екені даусыз. Тәуелсіздік құрдастары спорттың сан саласында өзіндік өрнегін қалдырып келеді. Егемендіктің 30 жылдық тарихына әрқайсысының қосқан үлесі бар. Ендігі кезекте олар болашаққа жоспар құрып, ел намысын қорғайтын қағілез шәкірт тәрбиелеуді мақсат тұтады. Әрі әр бастаманың астарында егемендіктің үлесі барын ұмытқан емес.Айбике ЖАНАСЫЛ.