Жасыратыны жоқ, үлескерлер мәселесі талай жылдан бері өзекті болып келді. Жиған-тергенін үлесті құрылысқа салып, баспаналы болуға асыққандардың арманы аяқасты етілгені де рас. Көптеген нысанның жобалық-сметалық құжаттары болмай шықса, үйдің құрылысы басталып, кейіннен тоқтап қалған құрылыс алаңдары да алаңдаушылық тудырды.
Бес жыл бұрын «Тұрғын үй құрылысындағы үлестік қатысу туралы» жаңа заң күшіне енді. Өйткені 2006 жылы қабылданған ескі заң үй сатып алушыларды алаяқтардан қорғауға қауқарсыз болды. Соның салдарынан мыңдаған үлескер наразылық акцияларын өткізіп, жергілікті биліктен күрделі мәселеге назар аударуын талап ететін. Соңғы қабылданған құжатта үй салушылардың жауапкершілігі күшейтіліп, үй сатып алушыларға бірқатар кепілдік берілді. Ендігі жерде «Бәйтерек» ұлттық холдингінің қарамағына кіретін Кепілдік беру қоры тұрғын үй құрылысының аяқталуына кепілдік беріп, үлескерлердің заңдық мүдделері мен құқықтарын қорғауға міндеттелді.
Яғни, үй салушы компания қордың келісімін алғаннан кейін іске кірісуі қажет болды. Үлестік құрылысқа қатысатын екінші деңгейдегі банк бой көтеретін үйге үлескерлердің қаражатын аудармай тұрып, қаңқасының салынғанын қадағалауы тиіс. Ал үлестік қатысу туралы келісімшарт үйдің қаңқасы салынған соң ғана жасалса, өз қаражатына қаңқаны тұрғызған үй салушы мен өкілетті компания әкімдіктен үлескерлердің қаражатын тартуға рұқсат алады. Бұдан бөлек, үй салушы компанияға кем дегенде үш жыл жұмыс істеп, республикалық маңызы бар қалаларда 18 мың шаршы метр жерге үй салуы міндеттелген қатаң талаптар қойылды. Онымен қоса, соңғы екі жылда шығынсыз қызмет еткені де назарға алынады.
Үлескерлердің мәселесін Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев ұдайы бақылап отыратынын жеткізіп, халықты қан қақсатқан алаяқтардың орны түрмеде екенін айтты. «Өйткені олар өздерінің іс-әрекеттерімен азаматтарымыздың негіз құраушы құқықтарына қастандық жасап отыр. Азаматтарымызды алдап, оларды далада қалдырады. Мұндай жағдайда мемлекет те араласпай қалмауы керек. Ал әкімдік үлескерлер мәселесін шешіп, халықтың баспаналы болуы үшін әрекет етуі тиіс. Әрекет етіңдер де, баяндаңдар!», – деп қала әкіміне нақты тапсырма берді.
Президенттің пәрменінен кейін бе, үлескерлердің мәселесі бойынша жүйелі жұмыс жалғасын тауып келеді.
Осыдан екі жыл бұрын Нұр-Сұлтандағы үлескерлер мәселесі толық шешуге кемі 3-4 жыл қажет екені айтылған. Бұл үшін мемлекеттен 40 миллиард теңге бөлініп, әрбір объект бойынша әкімдік іс-шаралардың қадамдық жоспарлары әзірленгені белгілі болды. Жол картасы аясында сол жылы көпқабатты 10 тұрғын үй қолданысқа берілген. Былтыр 20 тұрғын үй тапсырылса, 2021 жылы 7 үйдің құрылысы аяқталуы тиіс. Осылай деген қаланың атқамінерлері сол кезде 2022 жылы – 9, ал 2023 жылы 4 объектіні бітіруді қолға алғанын айтты. Сөйтіп, алдағы 3-4 жылда проблемалық объектілердің мәселесі толықтай шешілетініне сөз берген. Әзірге әкімдіктің алға қойған жоспары жүйелі түрде жүзеге асып келе жатқаны тұрғындарға қуаныш сыйлайды.
Жақында қала әкімі Алтай Көлгінов қала тұрғындарымен есептік кездесуінде үлестік құрылыстардың жұмысы екпінді жүргізіліп жатқанын жеткізді. Ол үшін тағы қосымша қаражат бөлініп, 18 тұрғын үй кешені пайдалануға берілетінін тілге тиек еткен қала басшысы 50-ден астам үй мен 7 мыңнан астам үлескердің мәселесі бақылаусыз қалмайтынын қадап айтты. Соның ішінде биыл ең проблемалы нысандардың бірі «Шығыс»ТК бойынша мәселелер шешілетінін атап өтіп: «Онда 11 үй, 2 мыңға жуық үлескер бар. Бұл бойынша қазір белсенді жұмыс жүргізілуде.
Барлық құрылысшылар үлескерлермен жұмыс істегісі келмейді. Өйткені байқау жариялаған кезде компаниялардың көбі проблемалық нысандармен жұмыс істеуге құлықсыздық танытады. Осындай нюанстар бар, бірақ мәселенің шешімін табуға жұмыс істеп жатырмыз», – деді Алтай Көлгінов. Сондай-ақ биыл «Жағалау» ТК төрт үйінің құрылысы аяқталуға жақын. Қала әкімінің айтуына қарағанда, «Жағалау-3» бойынша көптеген сұрақтар туындаған. Өйткені ол жерде бірнеше үй бар.
Бүгінде 30-блок аяқталғанымен, 28-29-блокта 500-ден астам үлескердің мәселесі күн тәртібінде тұр. Алайда қаржы-техникалық аудит жасалып, алдыңғы кезекте қаржыландыру көзі анықталса, биыл «Жағалаудың» төрт үйі аяқталады. Сондай-ақ биыл «Территория комфорта», Royal Expo объектілеріндегі жұмыстарды аяқтау жоспарланған. Бұл үйдегі үлескерлер биыл жылдар бойы күткен баспаналарына кіре алады. Ал «Комсомольский» ТК бойынша жұмысты соңына жеткізуге үлескерлер арасында өзара түсіністіктің жоқтығы қолбайлау болып отырған көрінеді. Егер олар өзара дұрыс шешім қабылдайтын болса, бұл құрылысты да аяқтауға мүмкіндік көп.
Қала басшысы бір жарым жыл ішінде «сақалды» құрылыс саны 2 есе азайғанын айтты. Жалпы алғанда, биыл 57 құрылыс аяқталып, көптен күткен пәтер кілтін тағы 7 мың үлескер алмақ. Бүгінде Нұр-Сұлтан әкімдігі үлескерлердің проблемаларын шешу үшін жүйелі жұмысты жалғастырып, құрылыстың әрбір объектісі бойынша қадамдық іс-шаралар жоспарын жасаған.
«Өз үйі – өлең төсегіне» қол жеткізген «Комфорт» ТК-нің тұрғыны Ержан да баспанасын жылдар бойы күткендердің бірі. Пәтерден-пәтерге көшіп, аядай жерді паналап келген отбасы мүшелері қазір кең үйдің кереметін сезініп, өз қалауынша жөндеу жұмыстарын жасап үлгерген. «Бас қаладан баспана алуды жылдар бойы армандап келдік. Біз секілді ақшаларын салып үйлі бола алмай, алданып қалған үлескерлер көп еді. Шынымды айтсам, бұрын үлескерлердің мәселесі жиі айтылып жүргенде, баспаналы болуға деген үмітім үзіле бастаған. Бірақ соңғы жылдардағы үлескерлердің мәселесі бойынша нақты қадамдар жасалып, тоқтап қалған құрылыстар қайта жандана бастады. Баспаналы болуға деген үмітім қайта оянды. Аллаға шүкір, бас қаламыздан баспана алдық. Үйдің іші жылы әрі кең. Енді көлік қоятын тұрақты шешіп берсе деген тілегіміз
бар», – дейді Ержан.
Жадыра МҮСІЛІМ