Алайда бұл ұранды айта-айта қатаятын болдық. Олай дейтініміз – Жамбыл облысында жемқорлықпен күрес күшейтілгенімен, әлі де болса «биені бүгімен, түйені түгімен» жұтатындар азаймай тұр.
6 айда 42 қылмыс тіркелген
Департамент берген мәліметке сүйенсек, есепті кезеңде сыбайлас жемқорлық сипатындағы 42 қылмыс тіркелген екен. Оның ішінде ең басты 4-і сыбайлас жемқорлық деректерінің жүйелі түрі болса, 2-і – кіші және орта бизнес субъектілерінің жұмысына заңсыз араласу және 6-ы мемлекеттік бағдарламаларды сүйемелдеу барысында қаржыны жымқыру деректері. Бұдан бөлек, департамент мемлекеттік органдардың және квазимемлекеттік сектор басшылары тарапынан жасалынған сыбайлас жемқорлық қылмыстарын да анықтаған. Атап айтсақ, 6 айда облыс деңгейіндегі 2 басшыға және қала мен аудан деңгейіндегі 2 басшының үстінен қылмыстық іс қозғалған. Сондай-ақ 16 маманға қатысты іс сотқа жолданып, 26 азамат қылмыстық жауапкершілікке тартылған. Тіркелген қылмыстар бойынша мемлекетке 116,7 миллион теңге көлемінде залал келтірілсе, бүгінде оның 96 миллион теңгесі өндірілген. 7,2 миллион теңге тұратын мүлікке тыйым салынған.Сондай-ақ барлық салаға тән сыбайлас жемқорлық тәуекелі – ол мемлекеттік сатып алуды «майшелпекке» айналдырып алған. Аталған жағдай сол саладағы мекеме басшылары сыбайлас жемқорлықтың алдын алу шараларын ұйымдастырмай бәрін формалды түрде жасап отыруынан туындауда. «Nur Otan» партиясының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл бағдарламасын іске асыру жөніндегі Жол картасына сәйкес, мемлекеттік әлеуметтік тапсырыстың жалпы сомасының кемінде 5 пайызын сыбайлас жемқорлыққа қарсы бағытқа бөлуді көздеген. Алайда 6 айда әртүрлі себептермен әлеуметтік тапсырыстар бойынша сатып алулар әлі күнге жүзеге асырылмауда. Мәселен, Тараз қаласы мен Жамбыл, Қордай, Т.Рысқұлов аудандарында бұл бағыттағы жұмыстар кенжелеп тұр. Бұл үшін Әкімшілік құқықбұзушылық кодексінің 680-бабымен жаза қарастырылған, – дейді Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің облыс бойынша департаментінің басшысы Әділхан Әшірбаев.– Құқықбұзушылық түрлеріне тоқталатын болсақ, білім саласында бюджет қаржысын жымқыру, ауыл шаруашылығы саласында субсидияны заңсыз бөлу, денсаулық саласында үстемеақыларды негізсіз беру, ақша ұрлау, әлеуметтік салада мүгедектікті тағайындау, жұмысқа орналастыру мен тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласында атқарылған жұмыстарды қабылдау барысында өрескел заңбұзушылық болған.
Мемлекеттік сатып алу «майшелпек» емес
Мемлекеттік сатып алу бағытында жағдайымыз мәз емес. Есепті кезеңде Ішкі аудит департаментімен «Мемлекеттік сатып алу» заңының талабын сақтамағаны үшін 440 әкімшілік іс қозғалған. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл департаменті тарапынан да бұл бағытта қырағы тексеріс жүргізіліп, заңбұзушылыққа жол берген 13 азамат анықталған. Олардың көбі – облыстық басқармалар, Тараз қаласы мен Жамбыл ауданы әкімдігіне қарасты бөлім мамандары.Сыбайлас жемқорлыққа қарсы департамент есепті кезеңде мекемелерге зерделеу жұмысын да жүргізіп, 13 ұсыныс берген. Осы ұсыныс негізінде мемлекеттік сатып алу жоспары қайта қаралып, 950 миллион теңгеден астам бюджет қаржысы үнемделген. Мәселен, Шу ауданы 1 компьютердің құнын 600 мың теңге деп қойса, департамент зерделеуінен кейін ол 300 мың теңгеге түсірілген. Нәтижесінде, артық шығын көлемі 3 миллион теңгені құраған. Одан бөлек, 7 мемлекеттік орган мен оған қарасты мекемелерге жүргізілген зерделеу қорытындысында 20 миллион теңге қазынаға қайта қайтарылып, мемлекет қаржысын талан-таражға салуға жол берілмеген. Қазір ветеринария, табиғи монополия, денсаулық сақтау, еңбек қатынастары секілді салаға қатысты осындай 23 ұсыныс қаралу үстінде.Мысалы, Жамбыл облысы әкімдігінің Мемлекеттік сатып алу басқармасының бөлім басшысы Алмас Бердыбаевқа есепті кезеңде 11 әкімшілік хаттама толтырылып, 1,6 миллион теңге көлемінде айыппұл салынған. Өткен жылы 83 хаттама жазылып, маман 6,2 миллион теңге айыппұл арқалаған. Алайда бөлім басшысының орташа айлық жалақысы 160 000 теңгеден аспайтынын ескерсек, аталған айыппұлды қалай төлеп жатқаны түсініксіз. Осының өзі департамент мамандарының күдігін күшейтіп отыр.
500 миллион теңге субсидия заңсыз берілген
Тағы бір мәселе – биыл департамент ауыл шаруашылығы саласында беріліп жатқан субсидияларға айрықша көңіл бөлуде. Бүгінде департамент мамандары Байзақ, Жамбыл, Сарысу, Жуалы, Т.Рысқұлов, Меркі және Талас аудандарындағы шаруалармен кездесіп, өзекті деген 20-ға жуық мәселені анықтап отыр. Оның бір ғана мысалы – күні кеше департамент облыс әкімдігінің Ауыл шаруашылығы басқармасының мал шаруашылығы бөлімінің басшысы алдын ала сөз байласу арқылы мал басын сатып алмаған қожалық иесіне 15 миллион теңге субсидияны заңсыз аударғаны үшін ісін сотқа жолдап отыр. Негізі мұндай заңсыздықтар жуырда «Nur Otan» партиясының Жамбыл облыстық филиалында партия жанындағы Аграрлық секторды дамыту бойынша аймақтық кеңестің отырысында да айтылған. Осы таңға дейін Ауыл шаруашылығы басқармасы тарапынан шаруа қожалықтарына 18 миллиард теңге қаржы бөлінсе, субсидиялаудың 28 бағытын толық орындау үшін Ауыл шаруашылығы министрлігіне қосымша 14 миллиард теңгеге сұраныс жолданған.P.S Осылайша, Жамбыл облысында шенділер жымқырудан алдына жан салмай отыр. Әрине, көрсеткіштер өткен жылмен салыстырғанда сәл төмендегенімен, бұл көңілге жұбату бола алмайды. Сондықтан бұл бағытта әлі де болса талапты тапсырмалар мен жүйелі тексерістер қажет. Ең бірінші атқамінерлер құлқын емес, ұлтын ойлағаны абзал. Сонда ғана біз сыбайлас жемқорлықсыз болашаққа жол сала аламыз.Алайда бекітілген ережеде құжаттардың заңдылығына шаруа қожалығы жауапты екені көрсетілген. Басқарма тарапынан жүргізілген тексеріс нәтижесінде 458 шаруа қожалығының құжаттары талапқа сай емес екені анықталып, ол шаруа қожалықтарына жарты миллиард теңгеден астам субсидия заңсыз төленгені белгілі болған.
Саятхан Сатылған, Жамбыл облысы