2016 жылы Қазақстан Тәуелсіздік мерекесінің 25 жылдығын кең ауқымда қарсы алды. Мерейтойлы дата еліміздің түкпір-түкпірінде аталып өтті. Осы іс-шаралардың жиынтығы астанада «Бейбітшілік пен келісімнің 25 жылы» атты фестивальге ұласты. Мерекелі межеге орай елімізде «Тәуелсіздік декларациясы» қабылданды. Ал еліміздің саяси-экономикалық өмірінде Мәжіліс депутаттарының кезектен тыс сайлауы өткен болса, осы жылы еліміз ЕАЭО-ға төрағалық етті. Сондай-ақ бұл жыл халықтың алаңдаушылығын тудырған мәселелердің нүктесіндей болған бес жылдық мораторий жарияланған жер реформасымен есте қалды.
ЕАЭО төрағалығы
2016 жылдың қаңтарынан бастап еліміз Еуразиялық экономикалық одаққа төрағалық етті. Осылайша, Қазақстан Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңеске, Еуразиялық үкіметаралық кеңеске және Еуразиялық экономикалық комиссия кеңесіне басшылық жасады. Төрағалық тізгінін қолға алған Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев бірден үшінші елдермен және маңызды интеграциялық бірлестіктермен, соның ішінде, ең алдымен Еуропалық Одақ және Қытай Халық Республикасымен экономикалық қарым-қатынастарды тереңдетуге кірісті. «Мен әрқашанда Еуразиялық экономикалық одақты әлемдік экономикаға органикалық түрде кіріккен, Еуропа мен Азия арасындағы сенімді көпір, ашық қауымдастық деп таныдым. Сонымен бірге түрік экономикасының маңызын ескере келе, Түркияны еуразиялық экономикалық интеграция үдерісіне тарту екіжақты пайдалы болуы мүмкін деп есептедім. Бұл ұсынысты мен 2013 жылы Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңестің Минскіде өткен отырысында, Түркияның Кеден одағына қызығушылығы бар екенін хабарлағанда айтқан болатынмын. Түркия Республикасының қатысуы – еуразиялық интеграцияның сипатына қатысты көптеген сыртқы қауіптерді жоюға көмектескен болар еді. Бұл тақырыпқа мен Астанада ЕАЭО туралы келісімшартқа қол қойғаннан кейін іле-шала тағы да қайта оралдым. 2014 жылдың маусым айында Түркітілдес мемлекеттер ынтымақтастығы кеңесінің ІV саммитінің қорытындыларын шығарған кезде мен ЕАЭО-ға басқа мемлекеттер үшін де ашық және Түркия – болашақта оның ассоциативті мүшесі бола алады дедім», – деп еске алады Елбасы «Тәуелсіздік дәуірі» еңбегінде. Осы жылы мамырда өткен Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңестің кезекті отырысында ЕАЭО-ның Қытаймен, Үндістанмен, Израильмен, Сербиямен, Египетпен, Иранмен, Камбоджамен және тағы да басқа елдермен ынтымақтасуға дайындық жұмыстарын жүргізіп жатқаны хабарланды. Сонымен қатар Еуропалық Одақпен, ШЫҰ-мен, АСЕАН-мен сауда-экономикалық байланыстар мүмкіндігі қарастырылды. Әсіресе, ЕО-мен ынтымақтастық әлеуеті ерекше маңызды. Осы себепті де Елбасы 2016 жылы сәуірде Брюссельде Еуразиялық экономикалық одақ пен Еуропалық одақ арасында тікелей диалог жүргізу керектігі туралы ұсыныс жасаған болатын. Өз естелігінде Нұрсұлтан Әбішұлы еуразиялық интеграциялық үдерістерге қатысты шынайы ақпараттардың әлемдік элитаға жетуі үшін әрбір мүмкіндікті пайдаланып қалуға тырысқанын айтады «2016 жылы наурызда Вашингтон қаласында АҚШ қайраткерлерімен кездескенде мен ЕАЭО-ға таза экономикалық бірлестік екенін түсіндірдім. Қандай да бір КСРО-ны қайта құру жөнінде әңгіме болып отырған жоқ және болмақ та емес. «Қырғиқабақ соғыстың» қатып қалған ұғымдарынан арылу керек. Ол біздің болашаққа сеніммен қарауымызға кедергі келтіреді. Еуразиялық экономикалық одақ – таза экономикалық жоба», – дейді ол.Алғыс айту – тарих тәбәрігі
Елімізде 1 наурыз - «Алғыс айту күні» ең алғаш рет 2016 жылы аталып өтті. Содан бері бұл дата – күрделі заманды иық тіресе бірге еңсеріп, қысқа мерзім ішінде Елбасының басшылығымен тәуелсіз Қазақстанды құру жолында аянбай тер төккен еліміздің барлық азаматтарының бір-біріне құрмет білдіретін күні ретінде тойланып келеді. 2016 жылғы 14 қаңтарда Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстан халқы Ассамблеясы құрылған 1 наурызды «Алғыс айту күні» деп жариялап, №173 Жарлыққа қол қойған болатын. «Қазақстан халқы Ассамблеясының 2015 жылғы XXII сессиясында 1 наурыз күнін – Ассамблеяның туған күні жаңа мереке – «Алғыс айту күні» деп белгілеуді ұсындым. Бұл күнді жыл сайын барлық этностардың бір-біріне және қиын-қыстау күндерде мейірбандық танытып, оларды өз туғанындай қабылдаған қазақтарға алғыс айту күні ретінде атап өту әділетті болар еді. Алғыс білдіру бізді бұрынғыдан да гөрі жақындастыра түспек. Бұл дата тағдыр тоғыстырған Қазақстанның көпэтносты халқының ортақ тарихын қастерлеу мерекесі болмақ. Бұл – репрессия мен жер аудару жылдарында біздің халық көрсеткен мейрімділік пен ақкөңілдік, қолда бармен бөлісу, көмек көрсету сынды рухани дәстүрлер күні», – деді Елбасы. Расында да, «Алғыс айту күні» – бұл, ең алдымен елімізде тыныштық пен үндестік, өзара сенімділік пен барлық қазақстандықтарға деген құрметтің орнығуына негіз болған Президенттің бейбітшілік пен келісім саясатының салтанатты күні. Ендеше бұл күн – тағдыр тәлкегімен Қазақстан аумағына еріксіз қоныс аударған түрлі этностардың миллиондаған өкілдерінің құтты мекеніне айналған қасиетті қазақ топырағы мен қонақжай қазақ халқына деген терең тағзымының белгісі болып қала бермек.Мерзімінен бұрын өткен Мәжіліс сайлауы
2015 жылдың сәуір айындағы Президент сайлауы өзгерістерге кең жол ашты. Мемлекеттік дамудың жаңа белесінде 2016 жылдың соңында бесжылдық өкілеттілік мерзімі бітетін Парламентке де халық тарапынан жаңа сенімділік мандаты аса қажет болды. Елде жүріп жатқан ауқымды өзгерістер Парламентке жаңғырудың мүлтіксіз құқықтық базасын қамтамасыз ету, дағдарысқа қарсы экономикалық саясаттың маңызды міндеттерін жедел шешу және алдағы жылдардағы институционалды даму жолын нақтылап беретін стратегиялық заңдарды дер кезінде қабылдау міндеттерін жүктелі. Ол үшін депутаттық өкілеттік мерзімнің соңын күту қисынсыз еді. Парламент сайлауын уақыт оздырмай, мәслихаттардың сайлауымен бірге өткізу уақыт талабы болды. Оны Мәжіліс депутаттарының өзі ұсынуы олардың мемлекеттік мақсат-мүддені жеке басының мүддесінен жоғары қоятынын айғақтай түсті. Осылайша, осы жылдың 20 қаңтарында Елбасының бесінші шақырылымдағы Парламент Мәжілісінің өкілеттігін мерзімінен бұрын тоқтату туралы Жарлығы шықты. Мәжілістің кезектен тыс сайлауы 2016 жылғы 20 наурызға белгіленді. «Nur Otan» партиясының жоғары қоғамдық беделі оның сөзсіз жеңісін болжауға мүмкіндік берді, дауыс берушілердің 82,2%-ы бұл болжамның дұрыстығын растап шықты. Мәслихаттар сайлауы да осындай нәтижемен аяқталды. Сондай-ақ Қазақстанның «Ақ жол» демократиялық партиясы (7,18%) және Қазақстанның Коммунистік халық партиясы (7,14%) да Мәжіліс өкілдігіне ие болды. «Бірлік», Жалпыұлттық социал-демократиялық партия және «Ауыл» халықтық-демократиялық партиясы – Парламентке кіру үшін талап етілген 7%-дық кедергіден өте алмады. Сайлау қорытындысы бойынша депутаттық мандаттар былайша бөлінді: «Nur Otan» – 84, «Ақ жол» және ҚКХП – 7 орыннан; тағы 9 депутат Парламентке Қазақстан халқы Ассамблеясынан сайланды. Мәжіліс спикері болып Б.Ізмұхамбетов сайланды. 2016 жылғы Парламент сайлауы – демократиялық құндылықтарды құрметтейтін Қазақстан халқы қаншалықты біртұтас екенін дәлелдеді. Мұны Мәжіліс сайлаулары үшін рекордтық көрсеткіш болған сайлаушылардың қатысуы да көрсетті (77%). Бұл сайлаулар – реформаторлық бағытқа қолдау көрсетудің іс жүзіндегі бүкілхалықтық қолдауы еді.Жер реформасы – 5 жылдық мораторий
2016 жыл ел тағдыры, жер тағдыры сынға түскен жыл болды. Өйткені осының алдында шетелдіктерге жерді жалға беру мерзімін 10 жылдан 25 жылға дейін ұзартуға рұқсат берілген болатын. Бұл өзгеріс азаматтардың алаңдаушылығын тудырды да, қоғамдық пікірдің түрлі тетіктерімен жұртшылық өз келіспеушіліктерін білдіре бастады. Осындай қоғамдық пікірлер нәтижесінде Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Жер кодексіне 2021 жылдың соңына дейін түзетулер енгізуге 5 жыл мораторий жариялады. «Сонау 2003 жылы ұзаққа созылған қызу пікірталастардан соң ауылшаруашылық жерлерін тек қана Қазақстан Республикасының азаматтары мен заңды тұлғаларға жекеменшікке беру, сондай-ақ шетелдік азаматтарға жалға беру құқығы қабылданды. Бұл ретте 2010-жылдардың ортасына қарай шетелдіктер жалға алған барлық жер көлемі 0,1%-дан төмен болды. 2015 жылдың бас кезінен бастап шетелдік азаматтар жерді жалға алу мерзімін 10 жылдан 25 жылға дейін созуға мүмкіндік алды. Алайда әкімдіктерден осы норма бойынша шетелдіктерге жалға жер беру туралы бірде-бір құжат түскен жоқ. Солай бола тұра, 2016 жылдың сәуір айында қоғамда мұндай жалға беру, сондай-ақ меншікке сату келеңсіз салдарларға ұшыратуы мүмкін деген қауіп пайда болды. Азаматтардың алаңдаушылығына түсіністікпен қарап, заңнамадағы өзгерістерді түсіндіру мақсатында сөз сөйледім», – дейді Елбасы «Тәуелсіздік дәуірі» естелігінде. Тәуелсіздік алған жылдардан бастап, Қазақстанның қоғамдық өмірінде жер мәселесі ерекше орын алады. Ауылшаруашылық жерлері республикада 100 миллион гектардан астам аумақты қамтиды. 2016 жылдың 6 мамырында «Жер заңнамасының кейбір нормаларын қолдануға мораторий енгізу туралы» Жарлыққа қол қойылды, барлық күдік сейілді. Жер заңнамасының мәселелері бойынша мәмілеге қол жеткізу үшін жер реформасы бойынша арнайы комиссия құрылды. Отандық ауыл шаруашылығы өнімдерін өндірушілерге және агроөнеркәсіп кешеніне, реформаларды қолдауға бағытталған мемлекеттік саясат жалғаса беретін болады.«Рио-2016»
Тәуелсіздік тарихына алтын әріптермен жазылған бұл жылдың еншісінде спортшыларымыздың да жеңістері бар. 5-21 тамыз күндері Бразилияның Рио-де-Жанейро қаласында өткен ХХХІ Жазғы Олимпиада ойындарына елімізден 17 спорт түрінен 104 спортшы қатысқан болатын. Жарыстар қорытындысында қазақстандық спортшылар 3 алтын, 5 күміс және 9 қола, барлығы 17 жүлде иемденді. Жүлде саны жағынан бұл еліміз үшін ең олжалы төртжылдық додасы болды. Сонымен, «Рио де Жанейро – 2016» жазғы олимпиада ойындарының жеңімпаздары: Алтын алқа – Нижат Рахымов (ауыр атлетика), Данияр Елеусінов (бокс), Дмитрий Баландин (жүзу). Күміс медаль – Жазира Жаппарқұл (ауыр атлетика), Елдос Сметов (дзюдо), Василий Левит (бокс), Әділбек Ниязымбетов (бокс), Гюзель Манюрова (күрес). Қола жүлде – Галбадрах Отгонцэцэг (күрес), Фархад Харки (ауыр атлетика), Карина Горичева (ауыр атлетика), Александр Зайчиков (ауыр атлетика), Ольга Рыпакова (қашықтықтан секіру), Эльмира Сыздықова (күрес), Екатерина Ларионова (күрес), Иван Дычко (бокс), Дариға Шәкімова (бокс).Нұрлан ҚОСАЙ