Әлеуметтік желіге көз жүгіртсең, отбасындағы агрессорлардың «ашса алақанында, жұмса жұдырығында» жүрген жандарға араша түсер орын жоқтай көрінеді. Шындығында, полиция тұрмыстық зорлық-зомбылыққа назар аудара ма? Күйеуі әйеліне қол көтерсе, қайтпек керек? Қорғау нұсқамасы кісі өлтіру оқиғасына ұласпай ма?
Жараны жасыру жақсылық әкелмейді
Нұр-Сұлтан қаласы ПД Жергілікті полиция қызметі басқармасының әйелдерді зорлық-зомбылықтан қорғау тобының аға-инспекторы, полиция подполковнигі Гүлмира Тілеуғалиқызы жуан жұдырықтың жауапкершілікке тартылмауына жәбірленушілердің тарапынан арызданудың аз болатыны себеп екенін айтады. Ал күйеуі әйеліне қол көтерген жағдайда, әйелі құқық қорғау қызметкерлеріне арызданған абзал екенін үнемі айтып жүретінін жеткізді. Өйткені үйреншікті ұрыс-керістің соңы орны толмас өкінішке апаруы ғажап емес. «Егер күйеуі әйеліне қол көтерсе, жәбірленуші 102 каналына, не болмаса ұялы телефон арқылы SOS мобильдік қосымшасы арқылы хабарлама жіберуге болады. Хабарлама полицияға түскен бойда құқық қорғау қызметкерлері оқиға орнына жетеді. Өйткені қазір тұрмыстық зорлық-зомбылық алдыңғы шепте тұр. Заңға сәйкес жібірленушінің арыз-шағымы бойынша қорғау нұсқамасы шығарылады. Бұл агрессордың 30 тәулік ішінде жәбірленушіге телефон немесе ауызша сөйлесуіне, басқа да әрекеттерге баруына тыйым салады. Ары қарай бұл отбасы учаскелік полиция инспекторының бақылауында болады», – дейді Гүлмира Шрахметова. Аптасына бір рет учаскелік полиция инспекторы құқық бұзушымен жұмыс жүргізеді. Не болмаса агрессорды полиция учаскесіне шақыртып, түсіндіру жұмыстары жүреді. Кейбір жағдайда полицейлер сол отбасына барып, жағдайды бақылауда ұстауы тиіс. Жәбірленушімен де телефон арқылы сөйлесіп, кейде үйіне барғаны жөн. Гүлмира Шрахметованың айтуынша, егер тұрмыстық құқықбұзушылық кезінде әйел адамның денесінде жарақат болса, онда бірден сот-медициналық сараптама жасалады. Денсаулыққа келген зиянның деңгейі анықталған соң заңға сәйкес шара қолданылады. Егер қасақана жеңіл зиян келтірсе, Әкімшілік құқықбұзушылық кодексінің баптарына сәйкес материал сотқа жолданады. «Биылдан бастап құқық бұзушыны уақытша ұстау бөлмесінде қамау қолға алынды. Отбасылық тұрмыстық зорлық-зомбылық жағдайлар бойынша қоңыраулар әдетте күндіз сирек түседі. Жуан жұдырықтан таяқ жейтін оқиғалар кешкісін және түнде көп тіркеледі. Сол кезде агрессорды полицейлер бірден уақытша ұстау бөлмесіне қамайды. Ары қарай материал сотқа жіберіледі», – дейді ол. Алайда сот агрессордың әрекетіне тыйым салғанымен, тұрмыстық зорлық-зомбылықтың соңы қылмыс жасауға итермелейтін жағдайлар жиі болады екен. Көбінесе әйелдер күйеулерінің тарапынан жасалатын зорлық-зомбылыққа жылдар бойы шыдап келеді. Кезекті бір кикілжің кезінде бір-бірін өлтіріп алуы мүмкін. Ондай жағдайлардың көбінде әйелдер полицияға басындағы жағдайды хабарламағаннан туындайды. Өзара шешеміз деген оймен жүргенде «бата тимесе қате тиеді» деп, байқаусызда қорғану үстінде әйел пышақ салып алған жағдайлар бар. Биыл ондай жағдайлар кездесіп жатыр», – дейді Гүлмира Тілеуғалиқызы.Құқық қорғау қызметіне күдік басым
«Қазақстанның дағдарыс орталықтары одағы» ЗТБ Басқарма төрағасы Зульфия Байсақова орталық жыл басынан бері 90 әйелге көмектескенін алға тартты. Оның ішінде 190-ы – балалар. Дағдарыс орталығына жүгінетін әйелдердің 40 пайызы отбасына оралып жатады. Бірақ араға 15-20 күн салып орталыққа қайта оралып жатады. «Орталыққа күніне 2-3 әйел көмек сұрап келеді. Олардың 70 пайызы аз қамтылған отбасылар, көпбалалы отбасылар болады. Басында бірнеше пәтері, бірнеше бизнес-орталықтары бар, жағдайы жақсы ортадан шыққан, жоғары білімді, бірнеше жоғары оқу орындарын бітірген әйелдер келіп жатады. Олардың құқық қорғау органдарына жүгінбеуінің бір себебі – полицияға деген сенімсіздік. БАҚ беттерінен құқық қорғау қызметкерлері тарапынан ешқандай шара қолданылмауы туралы ақпарат жәбірленушілердің бойына күдік ұялатады. «Айтсам, мені де қайтарып жібереді. Басқа әйелдердің тағдырын қайталаймын ба?» деп қорқады. Сосын әлеуметтік желі арқылы іздейді», – дейді Зүлфия Байсақова. Мүмкін, отбасындағы жараны жасырып қалудың соңы қылмыспен аяқталуы мүмкін. Ал тұрмыстағы тираннан көрген қорлықты қоғамға ашық көрсеткендердің жанайқайы да жауапты органдарға жетпей жатқаны белгілі. Өйткені отбасындағы жұдырықтан болатын дене жарақаты көп жағдайда әкімшілік құқықбұзушылық ретінде қаралады. Бетін көгертіп, шашынан сүйреу немесе тепкінің астына алу денсаулыққа жеңіл зиян келтіру болып есептелсе, қолы мен қабырғасы сынып, саусағы шықса – орташа, пышақ салып алса немесе басын жарса ғана қылмыстық жауапкершілік қарастырылған. Бұл дегеніңіз – көптеген әйелдің жуан жұдырықтан таяқ жесе де, үндемей қалуына түрткі болады. Себебі әкімшілік жаза бойынша агрессор айыппұлын төлеп, қайта әдетіне басады деген сөз.Жадыра МҮСІЛІМ