Соңғы жылдары білім беру стандартына сай келмеген университеттер жарыса жабылып жатыр. Ал онда білім алып жатқан мыңдаған студент бір сәт есеңгіреп, қиындыққа тап болары сөзсіз. Себебі университет жұмысын тоқтатқаннан кейін шәкірттер басқа білім мекемесіне ауысуы қажет. Бірақ бұл да оңай шаруа емес, құжат жинап, қаржы мен уақыт шығындауы мүмкін. Жақында Алматыдағы Шет тілдер және іскерлік карьера университеті жұмысын тоқтатты. Алайда студенттері әлі сабылып жүр. Өйткені 500 шәкірт өзге оқу орнына ауыса алмай әлек.
Оқу ордасы жабылғанын кеш хабарлаған
Былтыр Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев білім сапасы төмен оқу орындарын жабуды тапсырған болатын. Дипломы бар, бірақ біліксіз мамандарды шығаратын білім ордаларын лицензиясынан айырған жөн-ақ. Ел келешегі үшін мұны кез келген адам құптары даусыз. 2021 жылғы қарашадағы ақпарат бойынша, Қазақстанда сапасыз білім беретін 15 университет жабылған екен. Бұл сан көбеюі де мүмкін, себебі оқыту нәтижелеріне қарай ЖОО-ларға біліктілік талаптары қайта қарала бермек.
Таяуда Алматыдағы Шет тілдер және іскерлік карьера университеті студенттерге ЖОО-ның қызметі түбегейлі тоқтатылғанын жария етті. Университет Әділет министрлігінің 2001 жылғы сәуірдегі шешімімен Қазақстан мен Түркия арасындағы білім, ғылым және мәдениет келісімдерінің нәтижесінде Алматыда құрылған. Енді оқу ордасындағы кей факультет студенттері басқа оқу орнына ауыса алмай жүр. Себебі оларды қабылдайтын оқу орындарымен келісім аяқталмаған көрінеді. Университет Білім министрлігімен соттасып, құқығын даулап жүргенде шәкірттер мәселесін ұмыт қалдырған. Соның кесірінен білім алушылар уақыттан ұтылды. Оқу орнында 1,4 мың студент бар. Журналистика мен аударма ісі тәрізді мамандық бойынша оқып жатқандары басқа жерлерге ауысып үлгерген. Ал екі шет тілінде оқитын 500 шәкірттің қайда ауысары толық шешілмеді.
– Басқа оқу орындары 2-курстан бастап қабылдаймыз дейді. Ал біз 3-курста оқып жүрміз. Неге қайта оқып, қайта ақша төлеуіміз қажет? Университет бас лицензиясынан айырылған болса, осы уақытқа дейін неге бейжай қарап, жұмыс істеп келді? Алдын ала бәрін ескерткені жөн еді, – деді студент Диана Құсайынова.
Университетте жылдық оқу ақысы – 360 мың теңге шамасында. Шәкірт оқу орнын ауыстырған күнде бағаның өзгерері анық. Бұл білім ордасында оқытатын кейбір тілдер өзге университеттердің базасында қаралмаған. Міне, мәселе де осында. ШТІКУ-дің оқу ісі жөніндегі проректоры Жазира Құсмолдаеваның айтуынша, мәселе шет тілі және екі шет тілі факультетінің студенттеріне қатысты болып тұр. Оларда қосымша араб, қытай, кәріс тілі сияқты мамандық бар. Бұл мамандықтар өзге оқу орындарында болмай тұр. Енді ұқсас мамандыққа ауыстыру бойынша рұқсат алған көрінеді. Яғни, оқып жатқан саласы басқа жерде жоқ болса, студент мамандығын ауыстыруға тура келмек.
Мұндай мәселе жыл басында Қазақ медициналық үздіксіз білім беру университеті бас лицензиясынан айырылған кезде де болды. Шу шығып, студенттер шырылдағаннан кейін Білім министрлігі шәкірттерді өзге оқу орындарына ауыстырып берген болатын. Мысалы, сол университетте оқыған Әнелім Серікқызы қазір С.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университетінің студенті атанған.
– Ешқандай құжат жинап сабылмадық. Білім министрлігінің өкілдері грант негізінде оқитындарды бөлек оқу орнына ауыстырып берді. Бірақ Қазақ медициналық үздіксіз білім беру университеті 6 ай бойы шәкіртақымызды бермей жүріп алды. Кейін бәрін қайтарып алдық, – дейді ол.
Осы жолы да Білім министрлігі студенттерге қолдан келгенше көмектесуге әзір екенін жеткізген. Алайда бұл іске аспайынша, шәкірттер мен олардың ата-анасы байыз таппасы анық.
Соттасумен уақыт өткізген
ШТІКУ-дің жабылатыны жайлы әңгіме мамырдан бастап-ақ айтылған. Университетті тексеру кезінде анықталған кемшіліктерді жоюға уақыт берілген-ді. Алайда оқу орнының басшылығы берілген уақытты білім қызметтерінің сапасын жақсарту жұмыстарына емес, сотта тайталасуға, Білім министрлігінің іс-әрекеттеріне қарсы шағымдануға шығындаған екен. Ақыры қыркүйекте Алматы қаласының Әкімшілік құқықбұзушылықтар жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотының шешімімен ЖОО бас лицензиясынан айырылып тынды. Бір қызығы, оқу орны сонда да түк болмағандай жұмысын жалғастыра берген. Тіпті, 12 қарашада профессорлық-оқытушылық құрамның бос лауазымдарына байқау жариялапты.
Білім және ғылым саласында Сапаны қамтамасыз ету комитетінің дерегіне сенсек, университет мемлекеттік білім беру стандартына мүлде сай келмеген. Білім министрлігі тестілеу жүргізген кезде студенттердің 90 пайызы біліктілігін дәлелдей алмапты. Комитет «Осыған байланысты бұл университеттің өз түлектеріне жоғарғы білім туралы диплом беруге құқығы жоқ. Бұл ретте «Білім туралы» заңның 42-бабының 2-бөліміне сәйкес, білім беру ұйымы лицензиясынан айырылған немесе жойылған жағдайда шәкірттерін оқуын жалғастыруы үшін басқа білім беру ұйымдарына ауыстыру шараларын оның құрылтайшысы қабылдайды. Сонымен бірге БҒМ аталған университеттің студенттерін басқа бейінді ЖОО-ларға көшіру жөнінде жұмыс тобын құрды. Жұмыс тобына жабылған университет жүзеге асырып келген оқу бағдарламалары бойынша мамандар даярлайтын өзге, лицензияланған ЖОО басшылары кірді», – деп түсініктеме берген.
Біз жоғарыда министрлік студенттерге көмек беруге әзір екенін хабарлағанын жеткіздік. Ведомствоның мәліметінше, ШТІКУ студенттерінен өтініштер онлайн күйде де, университеттің ғимаратында да қабылдана бермек. Сөздеріне зер салсақ, емтихандарын уақытылы тапсырып, басқа ЖОО-да оқуын жалғастыра алуы үшін ШТІКУ-дің әрбір студенті бойынша тиісті шешім мен шара жеке қабылданады. Олардың барлық академиялық жетістігі сақталып, академиялық айырмашылық анықталған жағдайда тегін ауыстыру мәселелері де бөлек пысықталмақ. Сол үшін министрлік студенттерді басқа бейіндік жоғары оқу орындарына ауыстыру жұмыстарын жалғастыра береді екен.
Бір түсінген жайт – егер білім ордалары сапаға жауап бере алмаса, алдағы кезеңде де жабылатын университеттер аз болмайды. Айналып келгенде жоғары білім беру секторы ғана емес, мыңдаған студент, олардың ата-аналары қиналады. Соңғы уақытта жабылып қалған университеттер басқа атаумен қайта ашылуға даярланып жатқаны жайлы ақпарат тарап жүр. Олар баяғы әдетіне салып, сапаны елемесе, бұл мәселе күрделі күйінде қала беретіндей.
Осы жолы да Білім министрлігі студенттерге қолдан келгенше көмектесуге әзір екенін жеткізген. Алайда бұл іске аспайынша, шәкірттер мен олардың ата-анасы байыз таппасы анық.