Шын дос қуаныштан бұрын жұбанышты сәттерде қасыңнан табылуы керек. Қазақтың ежелгі тәмсілі осындай ойға жетелейді. Егер досың һәм бауырың тұтас мемлекет болса, жауапкершілік тіптен бөлек. Түркиядағы зілзала Анадолы жұртына ғана зардап әкелген жоқ, әрісі күллі адамзатты алаңдатса, берісі түбі бір туысқан мемлекеттердің сыналар шағын туғызды. Ал Қазақстан осынау сәтте қапы қалмады. Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың тікелей тапсырмасымен Түркияға дер кезінде көмек көрсетуге бекінді.
Әлбетте, Түркияның оңтүстік шығыс аймағын ойсыратып, оннан астам қалаға зақым келтірген, кейбір аудандарды жермен жексен еткен зілзаланың зардабын әзірге бағалау оңай болмай тұр. Жер сілкінісінен қаза тапқандар мен жараланғандар саны күн санап өсіп барады. Түркия экономикасына нақты қандай зиян келгенін болжау қиын. Тіпті, әзірге экономика жайлы айтып, ақша санаудың да қажеті жоқ сияқты. Ең маңызды іс – адамдарды құтқару, қажетті көмекті дер кезінде ұсыну. Өзгесі рет-ретімен бола жатар. Содан да болар, Түркия мен Таяу Шығыстың өзге де бірқатар елін шарпыған алапат зілзаланың хабары шыққан бетте қазақстандықтар да елеңдесіп қалды. «Қайтпек керек?» дескендердің қарасы мол еді. Бұқара Қазақ мемлекеті қандай қадамға баратынын күткендей көрінген. Ал Қазақстан бауырлас жұртқа жәрдемге ұмтылды.
Президент пәрмен берді, Үкімет іске кірісті
6 ақпан күні таңда Түркияның Қаһраманмараш қаласында қуаты 7,7 балл болатын жер сілкісіні болғаны жайлы ақпарат Қазақстан аумағында түске қарай тарай бастады. Өйткені Түркия мен Орталық Азия елдері уақытының арасында 3-4 сағаттық айырмашылық бар. Қаралы хабардың кеш жеткені содан. Ал Қазақстан Президенті түс ауа Түркия басшысы Режеп Тайып Ердоғанға көңіл айтуы жеделхатын жолдады. Жеделхатта «Түркия Республикасында болған аса күшті жер сілкінісі салдарынан көптеген адамның қаза тапқаны туралы суыт хабарды зор күйзеліспен қабылдадым. Осындай қиын сәтте жақындарынан айырылған отбасыларға, сондай-ақ бүкіл түрік ағайындарымыздың ауыр қайғыларына ортақтасып, Қазақстан халқының және жеке өзімнің атымнан көңіл айтамын» деп жазған Қасым-Жомарт Тоқаев.
Сол күні кешке қарай Түркия Президентімен телефон арқылы сөйлесті. Шамасы зілзаланың қаншалықты ауқымды болғаны, зардабының қандай ауыр болуы мүмкін екенін түріктер де түс ауа ұғынған сыңайлы. Оның үстіне, Түркия уақытымен бесін кезінде 7,5 балдық афтершок болғаны тағы бар. Демек, Түркияның жәрдемге мұқтаж болуы әбден мүмкін еді. Осы жағдайды ескерген болуы керек, Р.Ердоғанмен телефон арқылы сөйлескен Қазақстан Президенті іздестіру-құтқару жұмыстарына қажет көмек беруге даяр екенін айтты. Күндіз жолдаған жеделхатында да Қазақстан басшысы Түркияға көмектесуге даяр екенін жазған-ды.
Сөйтіп, Президент арнайы тапсырма берді. Қазақстандық құтқарушы топ 6 ақпаннан 7 ақпанға қараған түні-ақ даярлыққа кірісті. Төтенше жағдайлар министрлігінің 41 маманы мінген ұшақ Түркияның әуе кеңістігіне 7 ақпан күні 15.30-да енді. Ұшақ Газиантеп қаласына қонған бетте құтқарушылар бірден іздестіру-құтқару жұмыстарына кірісті. Сөйтіп, ақпанның 7 ақпаннан 8 ақпанға қараған түні үйінді астынан бір әйел адамды шығарып алды. Осылайша, Қазақстан бауырлас жұртқа дер кезінде қол ұшын созып, тиісті мамандарын жіберген алғашқы елдердің қатарына кірді. Кейін белгілі болғандай, оқиға орнына жеткен қазақстандық мамандар апаттың аса ауқымды болғанын көзбен көрген соң қосымша күш сұратқанға ұқсайды. Ал шетелге әскери немесе әскериленген күштерді ешбір министр Президенттің рұқсатынсыз жібере алмайды. Сол себепті 7 ақпаннан 8 ақпанға қараған түні Қасым-Жомарт Тоқаевтың қосымша Түркияға 60 құтқарушы жіберу туралы тағы тапсырма бергені белгілі болды. Қазақстан құтқарушыларының екінші тобы 60 адамнан жасақталды. Олардың ішінде ТЖМ құтқарушылары, Апаттар медицинасы орталығының дәрігерлері, кинологиялық есептері бар. ТЖМ жедел әрекет ету күштері Түркияға авариялық-құтқару құралдары мен жабдықтардың 150-ге жуық және дәрі-дәрмектердің 160-тан астам түрін алып барды.
Ал 8 ақпанда Үкіметке Түркияға шұғыл көмек ретінде 1 млн доллар бөлу жөнінде пәрмен тағы берілді. Әрі Қазақстанның өкілетті органдары түрік тарапымен бірлесіп, зілзаланың зардабын жою үшін қосымша көмек көрсету мәселесін қарастыра бастады. Бұл дегеніңіз – Қазақстанның көмегі 101 маманмен және 1 млн доллармен шектелмейді деген сөз. Апат зардабын жоюдың өзге де қадамдары қарастырылуы мүмкін. Тіпті, басқыншыдан азат етілген Әзербайжанның Физули қаласына Қазақстан өз есебінен мектеп салуға бекінгені сияқты алдағы жылдары Түркияның зілзаладан зардап шеккен аймағына да әлеуметтік нысандар тұрғызу жағын қарастыруы ғажап емес. Бірақ ондай шаруалар уақыт еншісіндегі дүние. Әзірге адамдарды құтқару маңызды. Одан бөлек, қасірет шеккен қауымның қайғысы бөлісу де маңызды. Соны ескерген Қазақстан басшысы Түркия Республикасының Қазақстандағы елшілігіне барып, бауырлас елдің оңтүстік-шығысында болған алапат зілзала салдарынан мыңдаған адамның қаза табуына байланысты көңіл айтты. Сондай-ақ Қазақстанның жан-жақты қолдау көрсететінін жеткізді. Көңіл айту кітабына жазба қалдырды. «AMANAT» партиясының Төрағасы Ерлан Қошанов та түрік жұртының қайғысына ортақтасып, Режеп Тайып Ердоғанға көңіл айту жеделхатын жолдады.
Қазаны бөлек болғанмен, қайғысы ортақ жұрт
Қазақстандықтар Түркияда болған зілзалаға «қазаны бөлектің, қайғысы бөлек» деп қарамады. Басына іс түскен бауырына жанашыр болатын туыс екенін танытып жатыр. Түркияның Қазақстандағы елшілігі ашқан арнайы есепшотқа қаржы аударып жатқандар да, арнайы қаржы жинауды ұйымдастырушы еріктілер де бар. Тіпті, бірер күнде 9-10 млн теңге қаржы жиналып та қойыпты. Олар қаржыға киіз үй немесе шатыр сатып алып, Түркияға жөнелтуді жоспарлап отыр. Одан бөлек, ерікті болып аттануды қалайтындардың да аз емес екені байқалады. Ал мемлекет еріктілердің әрекетін үйлестіруді де қолға алмақ екен. Оған Ақпарат және қоғамдық даму министрі Дархан Қыдырәлінің әлеуметтік желіге жариялаған арнайы үндеуі дәлел. Министр: «Түркиядағы жағдайға байланысты Мемлекет басшысы өкілетті органдарға шұғыл көмек көрсетуді тапсырғаны белгілі. Бұл орайда мемлекет көмегінен бөлек, ел арасында азаматтар да қайырымдылық жасау жолдарын сұрап жатқаны белгілі. Ақпарат және қоғамдық даму министрлігінің үйлестіруімен Ұлттық волонтерлер желісі Түркия Республикасында жер сілкінісінен зардап шеккендерге гуманитарлық көмек жинау іс-шарасы басталғанын хабарлайды. Гуманитарлық көмек республикалық маңызы бар барлық қалаларда мен облыс орталықтарындағы Birgemiz өңірлік волонтерлер фронт-офистерінің кеңселерінде ұйымдастырылып, Ұлттық волонтерлік желісі арқылы Қазақстан Республикасындағы Түркия елшілігіне тапсырылады» деп жазды. Ал «Отандастар» қорының қызметкерлері апаттан зардап шеккендерге бір күндік жалақысын да аударыпты. Мұны біз қордың әлеуметтік желілердегі парақшасынан білдік. «Адамзат атаулыны алаңдатып отырған Түркиядағы жойқын жер сілкінісінің қайғы-қасіреті бәріміздің қабырғамызды қайыстырып отыр. Қазіргі кезде түбі бір түрік елінде 75 мыңға жуық қандастарымыз бен отандастарымыз бар. Зілзала аймағында тұратын түрік ағайындармен қатар, этникалық қандастарымыз бен осында оқып жатқан және жұмыс бабымен жүрген азаматтарымыздың дін аман болуына шын жүректен тілектеспіз. Аза бойымызды қаза қылған қайғылы оқиғаға байланысты бауырлас Түркия еліндегі зілзала апатынан зардап шеккендерге қолдау ретінде шетелдегі қандастар мәселесімен айналысатын «Отандастар қоры» коммерциялық емес акционерлік қоғамының қызметкерлері ерікті түрде бір күндік еңбекақысын аудару жөнінде шешім қабылдады» деген ақпарат таратты «Отандастар» қорының Президенті Абзал Сапарбекұлы.
Қысқасы, қазақстандықтар бауырлас елдің қайғысына ортақтасып, ауыртпалығын жеңілдету қазақ аянып қалмайтынын байқатты. Ал бауырға деген жанашырлық – ұлттың тілегі. Ел басшылары бұл тілекті түсінетін сыңайлы.
Ал 8 ақпанда Үкіметке Түркияға шұғыл көмек ретінде 1 млн доллар бөлу жөнінде пәрмен тағы берілді. Әрі Қазақстанның өкілетті органдары түрік тарапымен бірлесіп, зілзаланың зардабын жою үшін қосымша көмек көрсету мәселесін қарастыра бастады. Бұл дегеніңіз – Қазақстанның көмегі 101 маманмен және 1 млн доллармен шектелмейді деген сөз. Апат зардабын жоюдың өзге де қадамдары қарастырылуы мүмкін. Тіпті, басқыншыдан азат етілген Әзербайжанның Физули қаласына Қазақстан өз есебінен мектеп салуға бекінгені сияқты алдағы жылдары Түркияның зілзаладан зардап шеккен аймағына да әлеуметтік нысандар тұрғызу жағын қарастыруы ғажап емес. Бірақ ондай шаруалар уақыт еншісіндегі дүние. Әзірге адамдарды құтқару маңызды. Одан бөлек, қасірет шеккен қауымның қайғысы бөлісу де маңызды. Соны ескерген Қазақстан басшысы Түркия Республикасының Қазақстандағы елшілігіне барып, бауырлас елдің оңтүстік-шығысында болған алапат зілзала салдарынан мыңдаған адамның қаза табуына байланысты көңіл айтты. Сондай-ақ Қазақстанның жан-жақты қолдау көрсететінін жеткізді. Көңіл айту кітабына жазба қалдырды. «AMANAT» партиясының Төрағасы Ерлан Қошанов та түрік жұртының қайғысына ортақтасып, Режеп Тайып Ердоғанға көңіл айту жеделхатын жолдады.
Қазаны бөлек болғанмен, қайғысы ортақ жұрт
Қазақстандықтар Түркияда болған зілзалаға «қазаны бөлектің, қайғысы бөлек» деп қарамады. Басына іс түскен бауырына жанашыр болатын туыс екенін танытып жатыр. Түркияның Қазақстандағы елшілігі ашқан арнайы есепшотқа қаржы аударып жатқандар да, арнайы қаржы жинауды ұйымдастырушы еріктілер де бар. Тіпті, бірер күнде 9-10 млн теңге қаржы жиналып та қойыпты. Олар қаржыға киіз үй немесе шатыр сатып алып, Түркияға жөнелтуді жоспарлап отыр. Одан бөлек, ерікті болып аттануды қалайтындардың да аз емес екені байқалады. Ал мемлекет еріктілердің әрекетін үйлестіруді де қолға алмақ екен. Оған Ақпарат және қоғамдық даму министрі Дархан Қыдырәлінің әлеуметтік желіге жариялаған арнайы үндеуі дәлел. Министр: «Түркиядағы жағдайға байланысты Мемлекет басшысы өкілетті органдарға шұғыл көмек көрсетуді тапсырғаны белгілі. Бұл орайда мемлекет көмегінен бөлек, ел арасында азаматтар да қайырымдылық жасау жолдарын сұрап жатқаны белгілі. Ақпарат және қоғамдық даму министрлігінің үйлестіруімен Ұлттық волонтерлер желісі Түркия Республикасында жер сілкінісінен зардап шеккендерге гуманитарлық көмек жинау іс-шарасы басталғанын хабарлайды. Гуманитарлық көмек республикалық маңызы бар барлық қалаларда мен облыс орталықтарындағы Birgemiz өңірлік волонтерлер фронт-офистерінің кеңселерінде ұйымдастырылып, Ұлттық волонтерлік желісі арқылы Қазақстан Республикасындағы Түркия елшілігіне тапсырылады» деп жазды. Ал «Отандастар» қорының қызметкерлері апаттан зардап шеккендерге бір күндік жалақысын да аударыпты. Мұны біз қордың әлеуметтік желілердегі парақшасынан білдік. «Адамзат атаулыны алаңдатып отырған Түркиядағы жойқын жер сілкінісінің қайғы-қасіреті бәріміздің қабырғамызды қайыстырып отыр. Қазіргі кезде түбі бір түрік елінде 75 мыңға жуық қандастарымыз бен отандастарымыз бар. Зілзала аймағында тұратын түрік ағайындармен қатар, этникалық қандастарымыз бен осында оқып жатқан және жұмыс бабымен жүрген азаматтарымыздың дін аман болуына шын жүректен тілектеспіз. Аза бойымызды қаза қылған қайғылы оқиғаға байланысты бауырлас Түркия еліндегі зілзала апатынан зардап шеккендерге қолдау ретінде шетелдегі қандастар мәселесімен айналысатын «Отандастар қоры» коммерциялық емес акционерлік қоғамының қызметкерлері ерікті түрде бір күндік еңбекақысын аудару жөнінде шешім қабылдады» деген ақпарат таратты «Отандастар» қорының Президенті Абзал Сапарбекұлы.
Қысқасы, қазақстандықтар бауырлас елдің қайғысына ортақтасып, ауыртпалығын жеңілдету қазақ аянып қалмайтынын байқатты. Ал бауырға деген жанашырлық – ұлттың тілегі. Ел басшылары бұл тілекті түсінетін сыңайлы.