Ал сондай әрекетке барып, даңқты Александр Матросовтың ерлігін қайталаған аягөздік Сабалақ Оразалиновке сол күйі батыр атағы берілмеді. Әрі ол дзотты кеудесімен жауып, тірі қалған бірден-бір жан.
Бұл күнде атының өзі елдің есінен шығып бара жатқан Сабалақ Оразалинов 1925 жылы Шығыс Қазақстан облысының Аягөз ауданында дүниеге келген екен. Қазақ даласын жайлаған зұлматты жылдары ата-анасынан айырылып, балалар үйінде тәрбиеленеді. Ер жетіп, еңбекке араласа бастағанда батыстағы соғыс өрті бұрқ ете қалды. Сабалақ Оразалинов те замандастары сияқты өз еркімен майданға сұранады. 17 жасында Ашхабадтағы мергендер курсына қабылданып, 131-атқыштар дивизиясының құрамында ұрысқа кіреді. 1944 жылдың 18 қарашасында кеңес әскерлері фашистердің қоршауын бұзып өтіп, Эстонияның Моонзунд архипелагында шабуылдайды. Дегенмен кеңес әскері Саарема аралының Каимри деревнясы маңына келгенде фашистердің күтпеген қарсылығына тап болады. Әсіресе, дзоттан оқты үздіксіз боратқан пулеметшілер бет қаратпайды. Мұндайды күтпеген кеңес әскері окопта жан сауғалап тұр. Осы бір тұста 131-атқыштар дивизиясының 482-полкінің ефрейторы Сабалақ Оразалинов тосын әрекетке барады.
1980 жылы мейрам қарсаңында жарық көрген «Лениншіл жас» газетінің штаттан тыс тілшісі Мейірхан Ақдәулеттің «Бір ұрыстағы 12 жарақат» атты мақаласында ардагердің өзі сол сәтті былайша еске алады: «...Бір кезде рота командирі, аға лейтенант Климовтың «Дзоттты дереу жою керек» – деген командасы естілді. Бұл жерде қалай да тәуекелге бел буу керек болды. Жаудың ажал шашқан бекінісі қаруластар қатарын сиретіп барады. Әйтеуір, біреу өзін оққа байлап болса да, жау пулеметінің үнін өшіруге тиіс. Уақыт оздыру өзіңді де, жолдастарыңды да ажалға байлап берумен бірдей еді. Қолыма екі ауыр граната алып, окоптан шығып еңбектей жөнелдім», – депті батыр.
Ажал оғы себелеп тұрған дзотпен бетпе-бет келу қайдан оңай болсын. Бар болғаны 150 метр жердегі «өлім ұясына» жеткенше жауынгерге 2 оқ тиіпті. Әйтсе де, алған бетінен танбастан маңызды шабуылдағы шешуші қадамды жасауға бет алады. «Бір белгісіз күш мені бораған оқ астынан атып тұрғызып алға сүйреді. Жүгірген бойыммен гранатаны құлаштай лақтырдым да жата кеттім. Граната ұяға таяу жерге барып гүрс етті», делінген батырдың естелігінде.
Сабалақ Оразалинов окоптан дзотқа дейін әкелген екі гранатаның екеуі де нысаннан мүлт кетті. Тек алғашқысы пулетшілерді аздап есеңгіретіп қалғанымен олар ажал оғын бүркуді жалғастыра береді. Жарақаттары жанға батып, дымы құрыған сарбаз шалт қимылдап, ұяны кеудесімен жаба құлайды.
Таллиндегі әскери госпитальде 15 күннен кейін есін жиған Сабалақ Оразалинов өзінің ерлігі арқылы қаруластарына жол ашып бергенін, олар жауды күйрете соққылағанын білді. Бұл дзотты денесімен жапқаннан кейін «уралап» алға ұмтылған 8-рота жауынгерлері 200-ге жуық солдаттың көзін жойып, көптеген әскери техникасын істен шығарыпты. Жиыны 2 деревня неміс басқыншыларының қолынан азат етіледі. Осы бір шешуші шайқаста ерліктің ерен үлгісін көрсеткен Сабалақ Оразалинов елге қайтарылады. Дегенмен екінің бірі бара қоймайтын амалға барған жауынгердің ерлігі ескерусіз қалды. Сол кезде майдан газеттерінің бірінің тілшісі Оразалиновты даңқты Александр Матросовтың ерлігін қайталағанын жазса да оны ешкім көзге ілмеді. Мұны қаруластарының Сабалақтың тірі қалуына күмәнмен қарағаны себеп болса керек. Өйткені ұзақ жылдар аягөздік майдангердің аты соғыс даласында қаза болғандардың қатарында жүрген. Тіпті, жаңбырша жауған оққа қарамай, кеудесін ДЗОТ-қа тосқан жеріне ескерткіш белгі орнатылған. Сол жолы жауынгердің шала-жансар бейнесін көрген рота писары да оның тірі қалуы екіталай деп ойлаған сияқты. Себебі сол жолғы ұрыста Сабалақ Оразалинов 12 жерінен жарақаттанған екен. Жүрек тұсына тиген оқтың бірі майдангердің денесінде өмірінің соңғы күніне дейін жүрген екен.
Қызығы 40 жыл бойы Оразалиновтың ерлігіне әскери басшылар тиісті деңгейде назар аудармайды. Майдангердің Эстонияда, Ленинградта тұратын қаруластары Сабалақ Оразалиновке Кеңес одағының батыры атағын беру туалы ұсыныс жасағанымен оған тиісті деңгейде назар аударылмапты.
Тек 1980 жылы Қазақ телевизиясы әзірлеген деректі фильмнен кейін ғана майдангердің аты матросовшылардың қатарына қосылды. Бұл фильм КСРО-ның орталық арналарынан көрсетілгеннен кейін Сабалақ Оразалиновке Дондағы Ростов қаласынан майдангер Константин Чернышев хат жолдап, оның ерлігі Ленинград әскери округінің тарихында алтын әріппен жазылып қалатынын сөз етеді. Ал 1990 жылы Мәскеудегі бір топ бұрынғы әскери басшылар мен жазушылар құрастырған «Бессмертная племя матросовцев 1941-1945» атты жинақта Матростың ерлігін қайталаған 300-ден аса жауынгер туралы мәліметтер жарияланады. Сол кітапқа жанқиярлық ерлік жасап, дзотты денесімен жазып тірі қалған 6 кеңес жауынгерінің бірі ретінде Сабалақ Оразалиновтың аты енген екен.
Кейіпкеріміз көзсіз ерлік көрсеткен соңғы шайқастан соң елге оралып, Аягөз депосында, кейіннен Алматы шай фабрикасында еңбек еткен. 1988 жылы өмірден өтті.
Ш.АТЫХАНҰЛЫ