– Иманғали, жеңісіңіз құтты болсын! Негізгі мамандығыңыз қандай? Мобилографияға қалай келдіңіз?
– Видео түсіруге бала күнімнен қызығамын. Өзім Атырау облысының тумасымын. 15 жасымнан бастап жеңгемнің қарапайым ұялы телефонымен YouTube арна ашып, әуесқой влог түсіріп жүрдім. Ол уақытта «мобилография» сөзі қолданыста жоқ, «кез келген сапалы бейнені қымбат камераның көмегімен ғана түсіре аласың» деген түсінік қалыптасқан заман. Жақсы камерам болса, деректі, көркем фильмдер түсірсем деген арманым болды, сөйтіп 2020 жылы Алматыдағы «Тұран» университетінің «Режиссура» мамандығына оқуға түстім, биыл 3-курсты бітірдім.
2017 жылдары елімізде мобилография саласы дами қоймаған уақытта ұялы телефонмен сурет, видео түсіруге қатты әуестеніп жүрдім. Кейбір туындыларым сәтті шығып, әлеуметтік желідегі көрермен қолдап жатты. Әртүрлі идеяларымды шамам келгенше туындыға айналдырып, ізденіс үстінде жүрген кезде 2020 жылы Қыран Талапбек мобилографияны елімізде кеңінен насихаттап, арнайы курстар оқытып бастады. Бұл жаңалық қызығушылығымды оята түсті. Қыранның бір курсын оқып, білімімді жетілдіріп, тәжірибе жинақтадым. Одан бөлек, интернеттен, әлеуметтік желілерден мобилография туралы ақпарат жинап, танымал шетелдік мамандардың жұмысын қарап, кәсібилігімді ұштауға тырыстым.
– MOBFEST жобасы биыл алғаш рет ұйымдастырылды. Бұл конкурс туралы қайдан білдіңіз?
– Мобилографтардың фестивалі жайында түркістандық Сабыржан есімді досым айтып берді. Өзі қазақтың құмай тазысы туралы видео түсіріп, сол жұмысымен осы жобаға қатысуды ойлап жүрген екен, маған да ұсынды. Конкурстың бірінші кезеңі 2022 жылдың 1 қыркүйегінде басталып, биыл сәуіріне дейін онлайн режимде жалғасты, «Мәдениет пен салт-дәстүр», «Туризм», «Адамдар» тақырыптары бойынша жұмыстар қабылданады делінді. Хронаметраж 3 минуттан аспауы тиіс. Бұл кезеңде «Адамдар» тақырыбын таңдап, Tik-Tok желісінде тренд болған талантты жас суретші Рауаж Алдаров туралы деректі туынды ұсындым. Бірінші турға 1,5 мыңнан астам автор жұмысын тапсырған екен, 100 үздік фильм финалда бақ сынады.
– Байқаудың жүлдесі Нью-Йорк фильм академиясына жолдама болды. Екінші әрі негізгі кезеңге өткенде қандай сезімде болдыңыз?
– Бұл жаңалық шабытымды оятты десем болады. Келесі турдың тақырыптары – «Коммерция», «Мотивация» және «Қоғамдық мәселелер» болды. Бұл жолы хронаметраж 2 минуттан аспауы тиіс еді. Тақырып таңдауда көп ойландым. Көбіне көп нақты бір кейіпкердің өмірін баяндап, сол арқылы көрерменге мазмұнды ой тастағанды ұнатамын. Бұл жолы да «Мотивация» тақырыбын таңдап, боксшы туралы түсіріп, ақтық кезеңге жолдадым. Бұл фильм арқылы ауылдағы қарадомалақ балалардың үмітін оятып, жігерін қамшылағым келді. Бұл фильм нақты бір танымал боксшы туралы емес. Елімізде шалғайдағы кішкентай ауылдан шығып, Олимпиада шыңын бағындырған споршылар көп. Олардың жетістікке жету жолы әртүрлі болғанымен, шыққан ордасы мен бағындырған белесі бір. Жас көрерменге қайда туғаның емес, қайда ұмтылатының маңызды деген ой тастағым келді. Фильм осы жайында. Десе де, сценарий жазу барысында Бекзат Саттархановтың жүріп өткен жолын негізге алдық. Бүгінге дейін көптеген жобамен айналыстым. Соның ішінде жүрегіме жақыны – осы «Боксшы». Жүлде алғаны үшін емес, түсірілім барысы жылы естеліктерге толы болды. Мобилограф ретіндегі тәжірибемнен бөлек, режиссерлік қабілетімді де сынап көрдім. Ұжыммен жұмыс істеудің қыр-сырын түсіндім. MOBFEST ұйымдастырушылары екінші кезеңге дайын фильмді тапсыру үшін 13 күн уақыт берді. Оның үш күнінде сценарий жаздым, Шамалған мен Алматыда екі күн түсірдік. Кадр көп, монтаж жұмысы біраз қиын болды, оған 2 күніміз кетті. Бір апта бойы асқан шабытпен жасаған дүниеміз жүлделі болды. Енді АҚШ-қа тағылымдамадан өтуге барамын.
– Бұл сапардан не күтесіз?
– АҚШ-қа сапар шегудің өзі ғажап эмоция, керемет шығармашылық күй сыйлайды. Жаңа ел-жер көріп, әлем танып, басқа ұлттың мәдениетіне бір қадам болсын жақындау шығармашыл адам үшін үлкен мүмкіндік. Ал біз Нью-Йорк фильм академиясына барып, тағылымдамадан өтеміз. Бұл кез келген жас маманның білімін шыңдап, таным көкжиегін кеңейтетіні сөзсіз. Кино саласындағы әлемдегі үздік академияның профессорларынан тәлім алып, ондағы мобилографтармен тәжірибе алмаса аламыз. Әрі АҚШ-тағы мобилография саласының жетістіктері мен тың әдіс-тәсілдерімен танысуға үлкен мүмкіндік туып тұр. Бұл сапарды шығармашылығымды шыңдаудың елеулі кезеңі деп білемін, АҚШ-тан шабытқа толы көңіл күймен ораламын деген ойдамын.
– Бүгінде мобилография – сұранысқа ие әрі табысты кәсіп. Бұл салаға тек өнер деп қарамайтын шығарсыз?
– Әрине, коммерциялық жобалар жасаймыз. Негізгі табысым мобилографиядан түседі. Мобилография кино өндірісінің аясын кеңейтті. Бұрын бір фильм түсіру үшін қымбат әрі қолжетімсіз камера, басқа құрал-жабдықтар, оператор, монтажер және басқа да мамандардан құралған команда керек болды, болмаса, беделді, үлкен продакшнмен серіктестікте жұмыс істеуің қажет еді. Қазір технология дамып, бір телефонның көмегімен фильм түсіріп, монтаждап, жариялай аласың. Бұл кәсіптің болашағы зор, қазірдің өзінде қарқынды дамып жатыр, жақсы пайда табуға болады. Әйтсе де, болашақ режиссер болған соң көбіне көп деректі һәм көркем туындылар түсіруге, мазмұнды сценарийлер жазуға тырысамын. Кино көргенде, музыка тыңдағанда, табиғат аясында тынығатын уақытта шабыт оянып, түрлі идея келеді. Оны сол сәтте қағаз бетіне түсіріп, кейін жүзеге асыруға асығамын. Шығармашылық жұмыстарымды Instagram желісіндегі жұмыс парақшама жариялап отырамын.
– Әңгімеңізге рақмет!
Сұхбаттасқан
Асыл ТҰМАР