Бүгінде мәдениет қайраткері Павлодардағы Славян мәдени орталығының басқарма мүшесі әрі жазушы Анастасия Цветаева мұражайының жетекшісі. Осы күнде Павлодар, Омбы, Алматы, Мәскеуде жарық көрген 20-ға жуық поэтикалық кітаптың, балаларға арналған 12 кітаптың авторы.
– Ольга Григорьевна, ұзақ жылдар бойы облыстық газетте жұмыс істедіңіз. Басылым талай өзекті де өткір мәселелер көтерді, олар шешіліп те жатты. Содан бері не өзгерді? Қазір облыстық басылымдар өз салмағын жоғалтып алғандай емес пе?
– «Звезда Прииртышья» газетінде 30 жылдай еңбек еттім. Сол аралықта хат алмасу, ақпарат, мәдениет секілді түрлі бөлімде істедім. Басты мақсатымыз – облыс жұртшылығын толғандырған мәселелерді қозғап, кез келген ушығып тұрған жағдайдың басы-қасында болып, өзектілігін газет бетінде көтеріп отырдық. Шынын айтқанда, сол уақытта облыстық басылымдарда проблемалық және талдамалық материалдардың болуы міндетті болатын. Міне, соның арқасында біз шынымен көп адамға көмектесіп, облыс көлемінде біраз мәселені шешуге атсалыстық. Қазір де осындай материалдар қатты қажет. Бірақ ондай дүниелер күннен-күнге азайып барады. Оның бір себебі – қандай да мәселені көтермес бұрын терең зерттеп-зерделейтін білікті маманның болмауы. Мысалы, ауыл шаруашылығы саласын түсініп, шемішкеше шағатын маман саусақпен санарлық. Тіпті, қазір кез келген саланы тереңінен тербей алатын тілші жоқтың қасы. Бүгінгі журналистика ақпарат таратумен ғана шектеліп отыр. Ал ақпаратты сараптау, оны жан-жақты саралаудан мүлдем қалдық.
– Бұрын облыстық басылымда жұмыс істесе, журналистік ортаны сезінуіне, яғни мықты тілші болып қалыптасуына маңызы зор деп есептелетін. Тіпті, кезінде мерзімді баспасөз мемлекет құрылымының жасақталуына ықпал еткен. Бүгінде сол нәрсе әлі бар ма? Әлде әшейін көзбояушылық па?
– Кез келген журналист үшін облыстық газетте жұмыс істеу – үлкен мектеп. Мұнда ең алдымен жазылған әрбір сөзге жауапкершілікті сезінуді үйретеді. «Қаламмен жазылғанды балтамен шаба алмайсың» деп бекер айталмаған ғой, осындай қайнаған ортада тілші нақты, жедел, ауқымды жұмыс істеуге машықтандыра түседі. Бұған облыстық «Звезда Прииртышья» газеті жақсы дәлел. Өйткені басылым қаншама жас журналистердің жолын ашып, олардың бағын жақты.
Ал енді мерзімді баспасөздің қоғамда алар орны қашан да зор. Бұл кеңестік кезеңдегі журналистикамен баяғыда дәлелденген. Сондықтан қазіргі жаңа демократиялық Қазақстан құрып жатқанымызда осыны халықтың ақыл-ойы мен жүрегіне әсер етудің тетігі ретінде пайдалану қажет. Әрине, бұл үшін мемлекеттің қолдауы керек. Сонымен қатар мерзімді баспасөзге ұстаздарды тарта отырып, оқушылар мен студенттерді қызықтырамыз. Сөйтіп, газет-журнал оқитын ұлтқа айналу үшін қайта білек сыбана күресуіміз тиіс.
– 2007 жылы «Үздік балалар тілшісі» ретінде марапатталдыңыз. Шынын айтсақ, қазір бізде балаларға арнап жазатын тілшілер бар ма? Бізде бұл жайында сөз қозғалса да, негізінен балалар әдебиеті ғана айтылады емес пе?
– Иә, бұл – еңбек жолымдағы есте қалар жағымды сәттің бірі. Себебі есіл еңбегім еленген марапат. Өйткені «Звезда Прииртышья» басылымында «Домовенок» парақшасын шығарып, ұзақ жылдар бойы жүргіздім. 90 жылдар ғой, балалардың жазбалары мен өлеңдері облыстық басылымға, яғни салмақты газетке шығуы таңсық еді. Ең қызығы, біз балалардың өлеңдерін, әңгімелерін жариялаумен ғана шектелмедік. Сол жазбалардың арасында талай байқау да жарияладық. Тіпті, балалардың шығармалары жинақталған екі тамаша жинақ шығардық: «Добрый друг Домовёнок» деген бір әріптен басталатын кітапша мен «Село моё родное» атты балалардың өз ауылы жайында жазған әңгімелер жинағы болды. Осылай балалар парақшасы арқылы газеттің таралымы да арта түсті. Газетті үлкендер ғана емес, балалар оқи бастады. Оның үстіне, әр ата-ана баласының шығармасын көру үшін газетке жаппай жазыла бастады.
Әрине, бүгінде көп газет-журналда балаларға арналған айдарлар жоқ емес, бар. Бірақ біздің «Домовенок» парақшасы әлі де өмір сүріп жатқаны және жас оқырмандардан қол үзбегеніне қуаныштымын. Бұл парақшаны қазір балалар ақыны, Қазақстан Журналистер одағының мүшесі Елена Игнатовская жүргізеді. Ал енді облыста балаларға арналған арнайы басылым болмағандықтан бүгінде балаларға арнап жазатын тілшінің бар-жоғы белгісіз. Бірақ «Дружные ребята» республикалық балалар газетінде мықты журналистер жұмыс істейді.
– Бір емес, бірнеше мамандықтың иесісіз. Тілші, фотограф, публицист, әдебиеттанушы, балалар жазушысысыз, осының қайсысы жаныңызға жақын? Жалпы, қартайған шағында тілші кім бола алады?
– Ешқайсысын бөліп-жарып айта алмаймын, жаныма бәрі жақын. Суретке түсіргенді де, балаларға өлең жазғанды да ұнатамын. Әуелде балаларға арнасам, қазір немерелеріме арнап шығарамын. Шынын айтқанда, бәрі бір-біріне сабақтасып жатқан дүние ғой. Мысалы, Павлодардағы Славян мәдени орталығында орыс жазушысы Анастасия Цветаева мұражайын ашып, жетекшілік еткеніме 9 жылдан асты. Ал оның шығармашылығын зерттеуге түрткі болған тілшілік қызметім еді. 90 жылдардың аяғында «Анастасия Цветаева Павлодарда» деген үлкен очерк жаздым. Артынан Цветаева жүрген жолмен жүріп, тақырыпты толықтыра бастап, қалай зерттеп кеткенімді түсінбей қалдым. Осыған байланысты түрлі ғылыми конференцияға қатысып, экспонаттарды жинап кеттім. Нәтижесінде, Цветаева атында мұражай ашып, жаным қалаған дүниемен айналысып жүрмін. Сондықтан егер тілшінің жаны шығармашылықтан алыс болмаса, зейнетке шықса да бос отырмайтыны белгілі. Бірі шәкірт тәрбиелесе, енді бірі Сергей Горбунов, Юрий Поминов секілді өзін жазушылықтан тапса, көбісі қоғамдық жұмыстармен айналысып, қоғам қайраткеріне айналады.
– Қазақ тілін қаншалықты жақсы білесіз?
– Мектепте де, жоғары оқу орнында да қазақ тілін оқыдым. Сондықтан да қазақша білемін. Бірақ ортамыз, ойымыз орысша болған соң қазақша сайрай алмаймыз. Өкініштісі осы. Алайда осының орнын толтыру үшін балаларға арнап мемлекеттік тілді үйренуге арналған біраз кітап шығардым. Атап айтсам, «Самоучитель казахского языка для малышей» оқулығы бір емес, бірнеше рет шығарылды. Сондағы мақсат – балаға қазақшаны ойын түрінде үйрету. Яғни, қысқа әрі жеңіл түрде өлең жолдармен жазылған.
– Новосібірдің тумасысыз, туған жеріңізге оралғыңыз келмей ме?
– Рас, сол жақта дүниеге келгенмін. Қазақстанға 14 жасымда көшіп келдік. Артынан университет бітірген соң Алматыдан Павлодарға көшіп бардық. Өмірімнің басым бөлігі, яғни 45 жылым осында өтті. Аз уақыт емес. Әкем де, шешем де осында жерленді. Балаларым да осында дүниеге келді. Кітаптарым да осында жазылды. Өз қаламды жақсы көремін, бұл жерден кету ойымда да жоқ.
– Әңгімеңізге рақмет!
Сұхбаттасқан
Анар ҚОНЫС