«Салалық журналистика ақсап тұр» – Ольга Григорьева

Бүгінде мәдениет қайраткері Павлодардағы Славян мәдени орталығының басқарма мүшесі әрі жазушы Анастасия Цветаева мұражайының жетекшісі. Осы күнде Павлодар, Омбы, Алматы, Мәскеуде жарық көрген 20-ға жуық поэтикалық кітаптың, балаларға арналған 12 кітаптың авторы.

– Ольга Григорьевна, ұзақ жылдар бойы облыстық газетте жұмыс істедіңіз. Басылым талай өзекті де өткір мәселелер көтерді, олар шешіліп те жатты. Содан бері ­не өз­гер­ді? Қазір облыстық басылым­дар өз сал­мағын жоғалтып алғандай емес пе?

– «Звезда Прииртышья» га­зетінде 30 жылдай еңбек еттім. Сол ара­лықта хат алмасу, ақпарат, мәдениет се­кілді түрлі бөлімде істедім. Басты мақ­са­тымыз – облыс жұртшылығын толған­дыр­ған мәселелерді қозғап, кез келген ушы­ғып тұрған жағдайдың басы-қасын­да болып, өзектілігін газет бетінде көте­ріп отырдық. Шынын айтқанда, сол уа­қытта облыстық басылымдарда проб­ле­малық және талдамалық материал­дар­дың болуы міндетті болатын. Міне, со­ның арқасында біз шынымен көп адамға кө­мектесіп, облыс көлемінде біраз мә­се­лені шешуге атсалыстық. Қазір де осын­дай материалдар қатты қажет. Бірақ ондай дүниелер күннен-күнге азайып барады. Оның бір себебі – қандай да мәселені кө­термес бұрын терең зерттеп-зерде­лей­тін білікті маманның болмауы. Мысалы, ауыл шаруашылығы саласын түсініп, ше­мішкеше шағатын маман саусақпен са­нарлық. Тіпті, қазір кез келген саланы те­реңінен тербей алатын тілші жоқтың қа­сы. Бүгінгі журналистика ақпарат та­ра­тумен ғана шектеліп отыр. Ал ақпа­рат­ты сараптау, оны жан-жақты сара­лаудан мүлдем қалдық. 

– Бұрын облыстық басылымда жұ­мыс істесе, журналистік ортаны сезінуіне, яғни мықты тілші болып қалыптасуына маңызы зор деп есептелетін. Тіпті, кезінде мерзімді баспасөз мемлекет құрылымының жасақ­талуына ықпал еткен. Бүгінде сол нәрсе әлі бар ма? Әлде әшейін көзбояушылық па?  

– Кез келген журналист үшін облыс­тық газетте жұмыс істеу – үлкен мектеп. Мұнда ең алдымен жазылған әрбір сөзге жауап­кершілікті сезінуді үйретеді. «Қа­лам­мен жазылғанды балтамен шаба ал­майсың» деп бекер айталмаған ғой, осын­дай қайнаған ортада тілші нақты, же­дел, ауқымды жұмыс істеуге машық­тан­дыра түседі. Бұған облыстық «Звезда Приир­тышья» газеті жақсы дәлел. Өйт­ке­ні басылым қаншама жас журналис­тер­дің жолын ашып, олардың бағын жақ­ты. 

Ал енді мерзімді баспасөздің қоғамда алар орны қашан да зор. Бұл кеңестік кезеңдегі журналистикамен баяғыда дә­лелденген. Сондықтан қазіргі жаңа де­мок­ратиялық Қазақстан құрып жат­қанымызда осыны халықтың ақыл-ойы мен жүрегіне әсер етудің тетігі ретінде пай­далану қажет. Әрине, бұл үшін мем­ле­кеттің қолдауы керек. Сонымен қатар мер­зімді баспасөзге ұстаздарды тарта оты­рып, оқушылар мен студенттерді қы­зықтырамыз.  Сөйтіп, газет-журнал оқи­тын ұлтқа айналу үшін қайта білек сы­бана күресуіміз тиіс. 

– 2007 жылы «Үздік балалар тіл­ші­сі» ретінде марапатталдыңыз. Шынын айт­сақ, қазір бізде балаларға арнап жазатын тілшілер бар ма? Біз­де бұл жайында сөз қозғалса да, не­гізінен балалар әдебиеті ғана айтылады емес пе?  

– Иә, бұл – еңбек жолымдағы есте қа­лар жағымды сәттің бірі. Себебі есіл ең­бегім еленген марапат. Өйткені «Звез­да Прииртышья» басылымында  «До­мо­ве­нок» парақшасын шығарып, ұзақ жыл­дар бойы жүргіздім. 90 жылдар ғой, ба­лалардың жазбалары мен өлеңдері об­лыстық басылымға, яғни салмақты газет­ке шығуы таңсық еді. Ең қызығы, біз балалардың өлеңдерін, әңгімелерін жа­риялаумен ғана шектелмедік. Сол жаз­балардың арасында талай байқау да жа­рияладық. Тіпті, балалардың шығар­малары жинақталған екі тамаша жинақ шығардық: «Добрый друг Домовёнок» деген бір әріптен басталатын кітапша мен «Село моё родное» атты балалардың өз ауылы жайында жазған әңгімелер жи­нағы болды. Осылай балалар парақ­шасы арқылы газеттің таралымы да арта түсті. Газетті үлкендер ғана емес,  балалар оқи бастады. Оның үстіне, әр ата-ана ба­ла­сының шығармасын көру үшін га­зет­ке жаппай жазыла бастады. 

Әрине, бүгінде көп газет-журналда ба­лаларға арналған айдарлар жоқ емес, бар. Бірақ біздің «Домовенок» парақ­ша­сы әлі де өмір сүріп жатқаны және жас оқыр­мандардан қол үзбегеніне қуаныш­тымын. Бұл парақшаны қазір балалар ақы­ны, Қазақстан Журналистер одағы­ның мүшесі Елена Игнатовская жүргізе­ді. Ал енді облыста балаларға арналған арнайы басылым болмағандықтан бү­гінде балаларға арнап жазатын тілшінің бар-жоғы бел­гі­сіз. Бірақ  «Дружные ребя­та» респуб­ли­калық балалар газетін­де мықты жур­налистер жұмыс істейді. 

– Бір емес, бірнеше мамандықтың ие­сісіз. Тілші, фотограф, пуб­ли­цист, әде­биет­танушы, балалар жазу­шы­сы­сыз, осы­ның қайсысы жаныңызға жа­қын? Жалпы, қартайған шағында тілші кім бола алады?

– Ешқайсысын бөліп-жарып айта ал­­­маймын, жаныма бәрі жақын. Суретке тү­сіргенді де, балаларға өлең жазғанды да ұнатамын. Әуелде балаларға арнасам, қазір немерелеріме арнап шығарамын. Шы­нын айтқанда, бәрі бір-біріне сабақ­та­сып жатқан дүние ғой. Мысалы, Пав­ло­дардағы Славян мәдени орталығында орыс жазушысы Анастасия Цветаева мұражайын ашып, жетекшілік еткеніме 9 жылдан асты. Ал оның шығарма­шы­лы­ғын зерттеуге түрткі болған тілшілік қыз­метім еді. 90 жылдардың аяғында «Анас­тасия Цветаева Павлодарда» деген үл­кен очерк жаздым. Артынан Цветаева жүр­ген жолмен жүріп, тақырыпты то­лық­­тыра бастап, қалай зерттеп кетке­нім­ді түсінбей қалдым. Осыған байла­ныс­ты түрлі ғылыми конференцияға қа­тысып, экспонаттарды жинап кеттім. Нә­тижесінде, Цветаева атында мұражай ашып, жаным қалаған дүниемен айналы­сып жүрмін. Сондықтан егер тілшінің жаны шығармашылықтан алыс болмаса, зей­нетке шықса да бос отырмайтыны бел­гілі. Бірі шәкірт тәрбиелесе, енді бірі Сер­гей Горбунов, Юрий Поминов секіл­ді өзін жазушылықтан тапса, көбісі қо­ғам­дық жұмыстармен айналысып, қоғам қайраткеріне айналады. 

– Қазақ тілін қаншалықты жақсы бі­ле­сіз?

– Мектепте де, жоғары оқу орнында да қазақ тілін оқыдым. Сондықтан да қа­зақша білемін. Бірақ ортамыз, ойымыз орысша болған соң қазақша сайрай ал­маймыз. Өкініштісі осы. Алайда осының ор­нын толтыру үшін балаларға арнап мем­лекеттік тілді үйренуге арналған бір­аз кітап шығардым. Атап айтсам, «Са­моу­читель казахского языка для малы­шей» оқулығы бір емес, бірнеше рет шы­ғарылды. Сондағы мақсат – балаға қа­зақшаны ойын түрінде үйрету. Яғни, қыс­қа әрі жеңіл түрде өлең жолдармен жа­зылған. 

– Новосібірдің тумасысыз, туған же­ріңіз­ге оралғыңыз келмей ме?

– Рас, сол жақта дүниеге келгенмін. Қа­зақстанға 14 жасымда көшіп келдік. Ар­тынан университет бітірген соң Алма­ты­дан Павлодарға көшіп бардық. Өмі­рім­нің басым бөлігі, яғни 45 жылым осын­да өтті. Аз уақыт емес. Әкем де, ше­­­шем де осын­да жерленді. Балаларым да осында дү­ниеге келді. Кітаптарым да осында жа­зылды. Өз қаламды жақсы көремін, бұл жерден кету ойымда да жоқ. 

– Әңгімеңізге рақмет!

Сұхбаттасқан

Анар ҚОНЫС