Бұл туралы Президент те үнемі айтып келеді. Астанада өткен ХІ Азаматтық форумның мақсаты да осы. Жиынға жиналғандар «Елордадағы бақытты ғұмыр: жергілікті тұрғындар өмірін жақсарту үшін не істей алады?» деген тақырыпта өз ұсыныстарын білдіріп, әртүрлі пікірге құлақ түрді. Алқалы жиынды «Астана қаласы ҮЕҰ Альянсы» ЗТБ және Астана қаласы Ішкі саясат басқармасының қолдауымен «КАМЕДА» қоғамдық қоры бірлесіп ұйымдастырды.
Форум азаматтық қоғам, мемлекеттік институттар мен кәсіпорындар үшін айтулы оқиға болып отыр. Қала әкімінің орынбасары Ерлан Бекмұрзаевтың айтуынша, форум – азаматтық қоғамды перспективалық дамыту және олардың құқықтық мемлекет құруға қатысуы жөніндегі шешімдерді әзірлеу үшін таптырмас орын. Яғни, мемлекет–бизнес–азаматтық қоғамның қатысуымен маңызды ұсыныстар мен жаңа ойлар айтылатын ауқымды интерактивті диалог алаңы десек болады.
«Бүгінде қаламызда 3 492 үкіметтік емес ұйым тіркелген. Оның 1 000-ға жуығы белсенді. Бұл дегеніміз – соңғы үшжылдықта азаматтық қоғам институттарының белсенділігі 3 есеге артқанды-
ғының көрінісі. Биыл елордалық үкіметтік емес ұйымдармен бірлесіп білім беру, салауатты өмір салты, жастарды қолдау, балалар бастамалары және халықтың әлеуметтік осал топтары, отбасылық және тұрмыстық мәселелерді шешу саласында 55 әлеуметтік жоба іске асырылуда. Қазір қалада 15-тен астам көпфункционалды орталық жұмыс істейді, олардың мақсаты – азаматтық бастамаларды қолдау және дағдарыстық жағдайларды шешу. Елордалық үкіметтік емес ұйымдардың күнделікті үздіксіз жұмысы мен ақылға қонымды тәсілінің арқасында табысты іске асырылған жобалардың саны мен сапасы жыл сайын артып келеді. Азаматтық қоғам өкілдерімен өзара іс-қимылды дамытудағы маңызды қадамдардың бірі – Астананың Азаматтық бастамалар орталығын құру болды», – деді ол.
Сондай-ақ жастардың қаласына айналып келе жатқан елордада 79 мың студент шоғырланғанын жеткізе келіп:
«Олардың әлеуметтік бейімделуі, NEET жастардың деңгейін барынша төмендету – біздің алға қойған мақсаттарымыздың бірі. Жастарды қолдау мақсатында JolTap, «Жасыл ел», Jastar Jalyny, «Отбасы – бақыт мекені», «Жас сарбаз» және т.б. жобалары жүзеге асырылуда, сонымен қатар 35 жасқа дейінгі жастарға арналған жеңілдетілген тұрғын үй бағдарламасы, жұмыс істейтін жастарға арналған жалға берілетін тұрғын үй бағдарламасы, 2,5% жеңілдікпен несиелеу бағдарламасы іске асырылып жатыр. Алайда бұнымен тоқталып қалмай, әлемдік тәжірибеге сүйене отырып, жаңа жобалар бастау алуы қажет», – деген ойын жеткізді.
Сөзінің соңында елордалық қоғамдық кеңестің қоғамдық бақылау және мониторинг жұмысындағы рөлін ерекше атап өтті. Айтуынша, жақында қолданысқа енген «Қоғамдық бақылау туралы» заң осы бағыттағы жұмысқа жаңа серпін беріп, ашық және есеп беретін мемлекет құруда драйверге айналған. Бұдан басқа, әлеуметтік кәсіпкерлер тізімінде тұрған ҮЕҰ-на өтеусіз гранттар беріледі. Бұл гранттар ұйымдарға өз қызметін дамытуға және кеңейтуге, мұқтаж жандарға қолдау көрсетуге және маңызды әлеуметтік міндеттерді шешуге мол мүмкіндік екенін айта келіп, Азаматтық форум түйткілді мәселелерге құлақ асып, шешімін табуға мүмкіндік беретін алаңға айналарына сенім білдірді.
Былтыр Мемлекет басшысы халыққа Жолдауында азаматтық қоғам тақырыбына ерекше тоқталып өтті. Шындығында да, елдегі азаматтық белсенділікті оятып, мемлекет пен қоғам арасындағы саналы және сындарлы әріптестік процесін бастау маңызды. Азаматтық форум стратегиялық шешімдерді әзірлеу және азаматтардың құқықтық мемлекетті қалыптас-
тыруға қатысуы мақсатында мемлекеттің, бизнестің және үкіметтік емес ұйымдардың өзара іс-қимылы үшін маңызды арена ретінде қызмет ететін болады. «Құқықтық мемлекет құру үшін билік пен қоғамның серіктестігі» тақырыбында өткен кезекті форумның көтеріп отырған жүгі ауыр. Өйткені әлеуметтік мәселелерді шешу және Астананың тұрақты дамуын қамтамасыз ету үшін қоғамның әртүрлі секторлары арасындағы ынтымақтастықты нығайту қажеттілігі жан-жақты талқыға салынды. Жергілікті қоғамдастықтардың өзекті әлеуметтік мәселелерін шешуге бағытталған Азаматтық қоғам институттары мен мемлекеттік құрылымдар арасындағы әлеуметтік әріптестікті нығайтуды мақсат еткен жиында спикерлер елорданы дамытудың маңызды мәселелері бойынша қоғамның барлық секторлары арасындағы сындарлы диалогке жәрдемдесу қажеттігін жеткізді. Азаматтық бастамаларды, ҮЕҰ, бизнес-компаниялар мен халықаралық ұйымдардың қызметін іске асырудың түрлі тетіктерін енгізуді көтермелеу да қозғалды. Табысты әлеуметтік модельдер мен озық технологияларды танымал ету үшін жағдай жасауға айрықша назар аударылып, азаматтардың жергілікті және ұлттық деңгейде озық тәжірибелермен алмасуға жәрдемдесу жайы да жеткізілді. Сондай-ақ елорда халқы арасында үкіметтік емес ұйымдардың қызметін насихаттауға көңіл бөліну керектігі де сөз болды.
Форумға қатысқан республикалық және елордалық үкіметтік емес ұйымдар, мемлекеттік құрылымдар, халықаралық ұйымдар, саяси партиялар мен бизнес өкілдері елордадағы коммерциялық емес секторды дамытудың неғұрлым өзекті мәселелерін талқыға салды. Оның ішінде жергілікті және ұлттық деңгейде азаматтық қатысуды тарту, құқықтық мемлекет құру үшін азаматтық бастамаларды, ҮЕҰ, бизнес-компанияларды, халықаралық ұйымдарды іске асырудың түрлі нысандары мен тетіктерін енгізу күн тәртібіне қою төңірегінде түрлі ой тасталды. Тіпті, жиында кейбір тақырыптар кеңінен талқылану үшін пленарлық бөлім мен үш тақырыптық блок ұйымдастырылды. «Халық үніне құлақ асатын мемлекет: серпіліс нүктелері», «Тұрақты ҮЕҰ – елорданың әлеуметтік-экономикалық дамуына қосқан үлесі» және «Әйелдер мен жастар. Әлем. Қауіпсіздік» тақырыбында өткен тақырыптық талқылауда. азаматтық сектор өкілдері жеке бастарынан өткен тәжірибелерімен бөлісіп, алдағы мақсат-міндеттері туралы ойларын бөлісті. Сонымен қатар форум аясында елордалық үкіметтік емес ұйымдар арасында халықтың түрлі топтарын ақпараттандыруға және олардың әлеуметтік мәселелерін шешуге бағытталған әлеуметтік жобалардың үздік бейнероликтеріне ұйымдастырылған «Жергілікті бастамалар» байқауының жеңімпаздары анықталды. Жеңімпаз 20 ұйымға 500 000 теңге сомасында гранттар бөлінсе, қалған 10 ұйымға мотивациялық естелік сыйлар тартылды.
«Орда» аутизмі бар балалардың ата-аналары қоғамдық бірлестігінің төрағасы Салтанат Есмағамбетованың сөзінше, ұйым жеті жыл бұрын аутизмі бар балалардың ата-аналары қолдауының арқасында құрылған.
«Дегенмен мемлекеттің, демеушілердің және серіктестердің қолдауынсыз біздің жоспарымыздың жүзеге асуы қиын болар еді. Сол үшін елордалық әкімдікке, «Камеда» ҚҚ-на ерекше алғыс айтқым келеді. Қазіргі күні осы қолдаудың арқасында біздің орталықта көптеген бала қызмет алып отыр. Біз мамандардың тәжірибесіне ерекше назар аударамыз. Жеті жыл ішінде біз өзіміздің мықты мамандар тобымызды өсірдік, оларды қазір барлық комиссияларға сарапшылар шақырады. Ата-аналарға арналған тренингтер, семинарлар тұрақты өткізіледі. Біз тек бір баламен ғана емес, бүкіл отбасымызбен жұмыс істейміз. Біздің жұмысымыздың басты аспектілерінің бірі – аналарды жұмысқа орналастыру. Мәселен, біздегі балалардың ата-аналары әлеуметтік қызметкер немесе педагог болып жұмыс істейді. Осылайша, олар тек өз отбасына және ерекше баласына ғана емес, басқа отбасыларға да көмектеседі», – дейді бірлестік басшысы.
Өз кезегінде сөз алған «Жақсылық арифметикасы NS» ҚҚ басшысы Ұлжан Мырзагелдиева бұл жолға оңай келмегенін тілге тиек етті. Айтуынша, өз құқығын қорғау үшін 2019 жылы ел төрінде болған оқиға кезінде Ақорда алдына шығып, көпбалалы аналармен 30 жылда ел тарихында орын алған саясатқа көппен бірге қарсы шыққан. Сол кезден бастап халық үніне құлақ асатын үкімет оянып, ел ағалары елге жақын бола бастағанын айтқан ол: «Ақорда алдында айқайлап, даусымызды естірткенше, ел ағаларының алдына барайық, сауатты түрде жеткізейік», – деп әкімдік жағаладық. Қиналған халықтың жағдайына бейжай қарамаған әкімдік мен секілді қолынан іс келетін аналарды қолдап, демеу білдіріп жатты. Кей аналар тігін цехын ашып, кейбірі асхана ашып, ал бірі мүмкіндігі шектеулі жандарды жұмыспен қамтып жатса, мен аз қамтылған отбасы балаларына оқу орталықтарын ашып, қоғамдық қор құрып, Сарыарқа ауданы өміріне белсене араласып кеттім», – дейді.
«Балық емес, қармақ берген» әкімдік осы арқылы ауданның кішкентай тұрғындарына тегін білім алуға мүмкіндік бергенін айтып ағынан жарылды.
«Осыншама қолдау мен демеудің арқасында «Бастау бизнес» бағдарламасы арқылы 505 000 теңге грант жеңіп іс бастаған мен «ДКБ–2025» бағдарламасы арқылы 5 млн теңге қайтарымсыз грант жеңіп, бизнесті дамыту жолына түсіп, «Астана СПК» АҚ мекемесінен ғимаратты жалға алып, екінші оқу орталығын аштым. Сарыарқа ауданында орналасқан екі оқу орталығында қазір 213 бала жеңілдетілген түрде білім алуда. Бұл жерде ел Президентінің қолдауымен жүзеге асып жатқан АртСпортEduKz бағдарламасын айтпай өте алмаймын. Өйткені осы бағдарлама көптеген бала мемлекеттің қолдауымен спорт және шығармашылық бағытта тегін білім алып жатыр. 213 балаға 27 ұстаз өз білгенін үйретуде. Ұстаздардың 10-ы қоғамдық жұмыс бағдарламасы арқылы жұмыс істесе, 10 жас маман «Жастар практикасы» бағдарламасы аясында жұмысқа орналасты. Оқу орталығында тек қана білім беріп қоймай, қосымша қайырымдылық іс-шараларын да өткіземіз», – дейді Ұлжан Мырзагелдиева.
Қарап отырсақ, азаматтық қоғамның тасы өрге домаламай, мемлекеттің алға қойған мақсаты заман талабы мен уақыт сұранысына сай дами алмайтынын көрсетеді. Бұған дейінгі Жолдауында Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев: «Азаматтық қоғамға қолдау көрсетіп, оның әлеуетін нығайта түсу керек. Сондай-ақ аса маңызды жалпымемлекеттік міндеттерді шешу үшін талқылау жұмыстарына азаматтық қоғамның мүмкіндіктерін кеңінен қолдану қажет», – деді. Себебі халық пен биліктің пікірі ортақ мүддеге жұмыс істегенде ғана бір жағадан бас, бір жеңнен қол шығаруға болады. «Жұмыла көтерген жүк жеңіл» демекші, азаматтық қоғамның әлеуеті артса, ел игілігіне жұмыс істейтін заңдар қабылданып, әлеуметтік-экономикалық дамуға даңғыл жол ашылады. Демократиялық қоғам орнаған ортада жемқорлық та азаяды. Осы себепті де азаматтардың халық үшін қарекет етіп, ел игілігі үшін атқарылатын іске білек сыбана кіріскені құба-құп.
Жадыра МҮСІЛІМ