Жоғары аудиторлық палатаның бағалауы бойынша бұл саладағы менеджменттің тиімділігі өте төмен деңгейде қалып отыр.
«Су ресурстарын басқарудың жүйелі проблемалары мен кемшіліктерінің қатарында су шаруашылығы объектілерінің тозуы, апатты жағдайы, сондай-ақ технологиялық тұрғыдан ескірген суару жүйелерін пайдалану бар. Гидротехникалық құрылыстардың 25 пайыздан астамы қанағаттанарлық емес және апатты жағдайда. Осыған қарамастан, ескірген технологияларды пайдалана отырып, каналдарды жобалау және салу жалғасуда. Су ысырабы су алу көлемінің 50 пайызын құрайды»,– деді Наталья Годунова.
Сондай-ақ Жоғары аудиторлық палата орталықтандырылған сумен жабдықтау, жетілмеген тариф саясаты, білікті кадрлардың тапшылығы мен техникалық мамандардың кетуі, халықаралық несие жобаларын жүзеге асырудағы ішінара тиімсіздік мәселелерін анықтады. Баяндамада бағдарламалық құжаттың жоқтығы мен су шаруашылығын дамытудың нормативтік-құқықтық базасының жетілдірілмегендігіне ерекше назар аударылды. Наталья Годунова Мемлекет басшысының тапсырмасына қарамастан, Су ресурстарын басқару тұжырымдамасы мен жаңа Су кодексі әлі қабылданбағанын атап өтті.
«Бұл – екі негізгі құжат. Олардың жоқтығынан саланы жүйелі, мақсатты түрде дамытудың орнына су инфрақұрылымы, кадр мәселесін шешу, суды үнемдеу және үнемдейтін жаңа технологияларды енгізу сияқты жүйелі мәселелерді шешуде «жыртығымызды жамауға» мәжбүрміз», – деді Н.Годунова.
Мәжіліс төрағасы Ерлан Қошанов та жалпы отырысқа қатысушылардың назарын осы мәселеге аударды. Мемлекет басшысы екі жыл бұрын Су кодексін әзірлеу жөнінде тапсырма берген болатын. Бірақ құжат жобасы әлі Мәжіліске түскен жоқ.
«Біздің ақпаратымыз бойынша ол құжаттың жобасы Мемлекет басшысы қойып отырған талаптарға мүлде сай келмейді. Су мәселесі бірнеше мемлекеттік органның қызметімен тығыз байланысты. Дегенмен Үкіметтің су тапшылығын шешудегі нақты, кешенді ұстанымын көре алмай отырмыз. Министрліктер арасында өзара үйлесімді жұмысты бір жүйеге келтіру маңызды. Депутаттар бұл мәселені ерекше бақылауда ұстайды. Бұған әлі де қайтып ораламыз», – деді Ерлан Қошанов.
Депутаттар өз сұрақтары мен баяндамаларында да саладағы түйткілді мәселелерді көтерді. Талқылау нәтижесінде, Мәжіліс су ресурстарын басқару тиімділігін талдау туралы Жоғары аудиторлық палатаның есебін қабылдау жөнінде шешім шығарды.
Сондай-ақ бүгін депутаттар 2022 жылғы 15 желтоқсанда Астанада қол қойылған Қазақстан мен Эстония үкіметтері арасындағы адамдарды реадмиссиялау туралы келісімді ратификациялады. Бұл туралы Ішкі істер министрі Ержан Сәденов баяндама жасады. Оның айтуынша, келісімнің мақсаты – екі елдің құзырлы органдарының реадмиссия мәселелері бойынша ынтымақтастығын нығайту және заңсыз көші-қонмен күрестің тиімділігін арттыру.
«Келісім Қазақстан мен Эстония азаматтарын, сондай-ақ осы елдердің аумағына келу, болу немесе тұру шарттарын орындамаған немесе орындауды тоқтатқан үшінші елдің азаматтары мен азаматтығы жоқ адамдарды анықтау және қайтаруды ұйымдастыру рәсімдерін жеделдетеді. Сондай-ақ мұндай тұлғалардың транзитін жеңілдетеді», – деді Заңнама және сот-құқықтық реформа комитетінің мүшесі Динара Наумова қосымша баяндамасында.
Мәжіліс «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және Қазақстан Республикасының арнаулы мемлекеттік органдарындағы қызмет мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заңына Сенат енгізген өзгерістермен келісті. Палата комитеттері несие беру кезіндегі тәуекелдерді азайту және қарыз алушылардың құқықтарын қорғау мәселелері бойынша және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл мәселелері туралы заң жобаларын жұмысқа алды. Жалпы, отырыс соңында мәжілісмендер өзекті әлеуметтік-экономикалық мәселелер бойынша жауапты мемлекеттік органдарға 8 депутаттық сауал жолдады. Олар Мәжілістің ресми сайты мен Telegram-арнасында жарияланды. Солардың бірқатары «AMANAT» партиясы атынан жолданды. Мәселен, фракция мүшесі, депутат Аманжол Әлтай Премьер-Министрге жолдаған депутаттық сауалында ұлт ұяты – ұрпақ тәрбиесі туралы аса өзекті мәселені сөз етті.
«Қыз тәрбиесі бұзылса — ұлт тәрбиесі әлсірейді. Өкінішке қарай, жастарымыз Тик-Ток пен Инстаграмның тұтқынына айналған бүгінгі қоғамда ғасырлар бойы көздің қарашығындай сақтаған құндылықтарымыздан, ұлттық тәрбие өнегесінен ажырап барамыз. Нақты дәлел: күні кеше ғана Астанада өткен AKON-ның концертіне байланысты бірнеше аспектлерге тоқталайын: Біріншіден, концерт кезінде жанкүйер жастар әншіге іш киімін лақтырып, төмен моральдық мінез-құлық көрсетті, еліміздің беделіне нұқсан келтірді. Екіншіден, ұлттық өзегі әлсіз, өзгені пір тұтқыш жастар әндердің контекстінде байқалатын гендерлік кемсітушілік мәселесін, қыздардың намысын, абыройын қорлайтын теріс мазмұнын аңғармай есі кетті. Үшіншіден, smack that әнінің мәтінінен эротикалық сипаттағы нәпсіні қоздыруға итермелейтін, сананы лайлап, тәрбиеге теріс әсер ететін қауіпті мазмұнды аңғарамыз. Төртіншіден, ұйымдастырушылардың әншіні ұлттық киіммен қарсы алып, домбыра сыйлағандары тіптен орынсыз деп санаймын. Біз мәдени атрибуттарымызды ілгерлетуде, насихаттауда талғамды болуымыз керек. Ұлттық музыкалық мұрамыздың символы - қасиетті домбыраны жезөкшелік пен әйелдерді қорлауды насихаттаудың айқын сипатына ие Smack that, hypnotiser сияқты әндерді орындайтын әншіге беру – парықсыздық, ұлттық құндылықтарды табанға таптау деп қабылдаймын», – деді ол.
Сөз соңында депутат Үкімет құрамындағы құзырлы ведомстволарға келесідей шараларды қолға алуды ұсынды.
«Мәдениет және ақпарат министрлігі шетелден елімізге кіретін мәдени өнімдерге, гасрольдік сапармен келушілерге қойылатын нақты талаптар жиынтығын әзірлеуі тиіс. Айғайлағанның бәрі әнші емес! Біздің нормамыз бен ұстанымдарымызға қайшы келетін өнімдерді таратпау үшін шетел әртістерін таңдауда қатаң талаптар сақталсын! Мәдени қауіпсіздіктің сақталуы үшін, елімізде өткізілетін концерттердің біздің ұлттық құндылықтарымызға зияны тимеуі қадағалансын. Оқу-ағарту министрлігі мектеп бағдарламасына «Салт-дәстүр және ұлттық құндылықтар» пәні енгізілсін. Ғылым және жоғарғы білім министрлігі жастар арасында ұлттық тәрбие жұмысын жетлдіруі тиіс», – деді Аманжол Әлтай.
Депутат Ринат Заитов Бас Прокурорға жолдаған депутаттық сауалында Мәжіліске халықтан кеп түсетін хат-хабарлардың арасында аймақтардағы күштік құрылымдардың қызметкерлеріне шағымданушылар қатары көп екенін айтады. Осы уақытқа дейін Алматы, Шымкент, Өскемен, Семей, Жаңаөзен және т.б. қалалардан хаттар кеп түскен. Онда Ата Заңымызда бекітілген адам және оның құқықтары мен бостандықтарын қорғау сияқты айрықша құқыққа ие – күштік құрылым қызметкерлері өздерінің «жедел іздестіру іс-шараларын» жамылып, жеке мақсатта әрекет ететіндері мәлімделуде. Мысалы, Шымкент қаласының тұрғыны, жалғызбасты ана
А.Мамаева мен оның ұлы алаяққа тап болып, шамамамен 4 млн теңгеден айырылған екен. Бұл факті бойынша Шымкент қаласы Еңбекші аудандық Полиция басқармасына арызбен жүгінген. Алайда өтініш иесінің айтуынша, Құқық қорғау органдары қызметкерлерімен таныстығының арқасында айыпталушының үстінен қозғалған қылмыстық іс белгісіз себептермен бірнеше рет тоқтатылған. Ал жәбірленуші мен оның ұлына ашық түрде қоқан-лоқы көрсетілген. Сонымен, 2021 жылдың тамызында қозғалған іс бүгінгіге дейін сотқа жетпеген. Тізе берсе мұндай деректер көп.
«Ішкі істер министрлігіндегі «құжаты бар қарақшылар мен қаруы бар қорқаулар» қызметтік мансабын асыра пайдаланып, қыздарды зорлау фактісімен өздері ұсталып отырғанда оларға сенім қайдан болсын?! Құзыретін қылмысты азайту үшін емес, табысын көбейту үшін пайдаланатын қызметкерлерге неге шара қолданбаймыз? Осыған орай, құқық қорғау саласындағы жекелеген бассыздықты жою үшін Бас Прокуратура, Ішкі істер министрлігі, Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі және Ұлттық қауіпсіздік комитеті орталық аппараттарының өкілдерінен Тұрақты әрекет ету тобын құруды, аталған топқа қылмысы дәлелденген күштік құрылым қызметкерлерінің құзыретінде болған істерді қайта қарап, шын кінәлілерді анықтауды ұсынамыз», – деді ол.
Нұрлан ҚОСАЙ