Төрт гектар жерді алып жатқан аймақты көруге көз керек. Құдды бір ертегі әлеміне еніп кеткендей боласың. Ерекше етіп безендірілген шағын ғана ферманың иесі Надежда бізді өзі күтіп алды.
Надежда Гурская – кинолог. Бұған дейін қызметтік иттер асыраған. Қазір «Северная сказка» бұғы фермасының жұмысын жүргізіп отыр.
Оралда cолтүстік бұғыларын өсіретін ферма осыдан үш жыл бұрын ашылған. Надежда бұғыларды Сібірден, дәлірек айтқанда Ханты-Манты өлкесінен әкелген. Фермаға алғаш болып Буран мен Север есімді бұғылар келген. Кейін олардың төлі Бэсти есімді бұғышақ дүниеге келіпті.
Надежда осы ерекше ферманы ашу туралы көп ойланыпты. Әсіресе, бұғыларды өсіру, күтіп-баптау туралы көп ізденгенін айтады. Қанша дегенмен нағыз Сібір бұғысын Оралға жерсіндіру аз еңбек емес. Климаты жұмсақ Оралда жаздың күндері бұғыларды өзенге апарып тұрады екен.
– Әйтпесе, олар қатты ыстықты көтере алмайды, – деп күледі Надежда. – Мен өзім кинологпын. Өмір бойына сол салада жұмыс істедім. Қызметтік иттерді күтіп-баптаудың қыр-сырын өте жақсы білемін. Жануарларды өте жақсы көремін. Үйде де өте көп итім болды. Әсіресе, иттің түр-түрін өсіргенді жақсы көремін. Жан-жануарға деген махаббатымның нәтижесінде осы бұғы фермасын аштым. Қандай жануар ұстасам екен деп көп ойландым. Оралда жоқ ерекше бірдеңе жасауым керек деген ой келді. Әрі ізденіп, бері ізденіп, Қазақстанда солтүстік бұғылары мүлдем жоқ екенін білдім. Содан туған жеріме алғаш рет солтүстік бұғыларын Сібірден әкелдім. Бұларды әкелу де оңай болмады. Әрі бұлар арзан тұрмайды. Бұлар – нағыз солтүстік бұғылары. Сондықтан да бұғыны көргісі келетіндер Қазақстанның түкпір-түкпірінен келеді.
Бұғы фермасына келушілер қысы-жазы толастамайды. Қазір қыстың соңғы айында тіпті көбейген. Біз барған күннің өзінде адам көп. Бәрі бұғы жегіп, шанамен серуендеп жүр.
Фермада үш бұғы, бірнеше асылтұқымды қоян мен хаски иттері, сондай-ақ пони мен жанат та бар.
Кейіпкеріміздің айтуынша, бұғы жануарының өзі қымбат тұрады. Оның жейтін арнайы тамағын тапсырыспен Ресейден алдырады. Бұғы – керемет, мейірімді жануардың бірі. Олардың үстіңгі тістері де жоқ, ал астыңғы тістері балалардың сүт тісінен 2 есе кіші. Бұл бұғылардың еш зияны жоқ екенін тағы бір рет дәлелдейді.
– Оларда маңдай тіс болмайды. Сондықтан қорықпай қолдан тамақтандыруға болады. Бұғы рационында негізгі орында мүк болғандықтан, бізде азық-түлікті тасымалдау және жеткізу бірінші орында. Біз оны бұғы мекендейтін жерден, Сібірдің өзінен аламыз, өйткені ол басқа еш жерде өспейді. Мүктен басқа, бұғы жидектер мен саңырауқұлақтарды жей алады, бірақ мүк – олардың ағзасы үшін ең қажетті өнім. Сондықтан біз оларды көптеп сатып аламыз. Сонымен қатар олардың гигиенасы туралы да ұмытпаймыз, күніне 2 рет ваннаға түседі және өзенге апарамыз. Олар жүзуді ұнатады және керемет жүзеді, – дейді ферма иесі.
Бұғылардың басты ерекшелігі – олардың мүйізі. Ол өте жұмсақ және ұсақ түкті болып келеді екен. Әрі өте жылдам өседі. Күніне 2 см-ге дейін өседі. Қыста жұмсақ мүйіздері қатайып, бұтаққа айналған кезде, бұғылар оны тастайды. Солтүстік бұғыларының аталықтарында ғана емес, аналықтарында да мүйіз болады екен. Басқа бұғылардың аналықтарында мүйіз болмайды. Аталығы қыстың бастапқы айларында тастаса, аналықтары мүйізін төлдегеннен кейін тастайды. Мүйіздерін тастағаннан кейін, үшінші күні ол қайта өсе бастайды.
Надежда Гурскаяның айтуынша, бұл фермаға ол кәсіп ретінде немесе пайда көзі ретінде қарамайды, керісінше жанына жылулық сыйлайтын хоббиі санайды.
Хаски тұқымды иттер мен пониды Ресейдің Толятти қаласынан әкеліпті. Біз барған күні ауа райы тамылжып тұрды. Осыны пайдаланған жануарлардың бәрі күншуақта қыздырынып жатыр екен.
– Хаскилер өте мейірімді болады. Адамға зияны жоқ. Менің орталығыма балалар көп келеді ғой. Солар үшін қауіпсіз әрі фотоға бұлар өте әдемі түседі. Өздері сүйкімді, бәрі ерке. Мен бұларды күніне екі мәрте тамақтандырамын. Қоянның үш түрлі тұқымы бар. Бұл қояндар – кәдімгі оралдық қояндар. Балалар келген бетте қоянның жанынан шықпайды. Оларды қолдарына алады, құшақтап фотоға түседі, – дейді Надежда Гурская.
Надежда осы жердегі әр жануардың «тілін» біледі. Ол осы жерден өмірінің мәнін көреді.
– Жануарлар әлемі деген бір тұңғиық қой. Сүңгіп кетсең, өте әдемі әлем екенін түсінесіз. Әсіресе, мына бұғылар – нағыз терапияның көзі. Жаның жабырқап тұрғанда осында келіп, бір демалып қаламын. Ана хаски тұқымды иттер бәрін сезеді. Бұлардың әлемі де, тілі де бөлек. Мен өзім бәрінің тілін түсінемін. Жануарларды сүймейтін адам қоршаған ортасын да сүйе алмайды. Жалпы, қай іске де махаббат керек. Егер менің жан-жануарға деген махаббатым болмаса, бұл орталық та болмас еді. Алдағы уақытта тағы да бұғылар әкелемін. Әзірге ешқандай мемлекеттік қолдау көріп отырғаным жоқ. Бәрін өз қаражатыма жасап жатырмын. Жалпы, менің негізгі мақсатым да сол. Қоғамға, айналама пайдалы болғым келеді. Әзірге сол әлеуметтік аз қорғалған топтарға ғана тегін мүмкіндік беріп отырмын, – деп жан сырын ақтарды кейіпкеріміз.
Жанат ҚАЙЫРҒОЖИНА,
Батыс Қазақстан облысы