Кітаптың ерекшілігі сол – өмірдегі шынайы оқиғаны, бір адамның тағдырын оқырманға көркем тілмен жеткізген туынды. Арнұр Ысқақов – біз айтып отырған қайсар жанның бірі. Оның өмірі де, шығармашылық жолы да көпке үлгі. Оқыс оқиғаның салдарынан өзі тап болған қиындыққа қарамай, болашаққа нық сеніммен қадам жасаған ол біраз белестерді бағындырып үлгерген.
– Сізді «Қазақтың Ник Вуйчичі» десек, Никтің қиындығы сонау өмірге келген кезінен басталып еді. Өзін мойындату оңайға соқпаған. Сіздегі өмір қалай болды? Әңгімені бастамас бұрын мұндай күйге қалай түскеніңізді айтып беріңізші. Кездескен кедергілерді қалай жеңдіңіз?
– 2008 жылы қазіргі Астана медицина университетінде 6-курс оқып жүрген кезім еді. Бір күні суға батып бара жатқан қызды көріп қалдым. Оны құтқару үшін бірден суға түстім. Сол сәтте судың астындағы баллонға басым қатты соғылып, мойын омыртқам сынған. Салдарынан, бұғанадан төмен қолым да, аяғым да сезбей қалды. Содан бері арбадағы ерекше азаматтардың қатарына қосылғанмын. Арбаға таңылу – өмірдегі алғашқы кедергінің бірі десем болады. Ортада арбамен жүру, білім алу, жұмысқа орналасу – мұның барлығы алдымдағы бірінен соң бірі кездесіп жатқан кедергілер еді. Оларды жеңіп шығу мен үшін ең қиын белестерді бағындырумен тең болды. Мұндай жағдайдан кейін, әрине күйзеліс болды. Әр адамның басынан өтетін қиындықтан кейін міндетті түрде күйзеліс орын алады. Соны жеңу немесе оған мойынсұнып, түңіліп отыра беру – адамның таңдауына байланысты. Адамда таңдау әрқашан болады емес пе? Сондықтан менің қазіргі таңдауыма ықпал еткен ата-анамның тірі қалғаныма қуанғаны, әркез маған көрсеткен қолдауы деп айтар едім. Соның арқасында өмірімдегі күрес те жеңіл өтті.
– Осы мамандықты жалғастырдыңыз ба?
– Ол кезде медицинаның гинекология саласында білім алып жатқан студентпін. Қазіргі менің шығармашылық жолым мен жас кезде оқыған салам екі бөлек, айырмашылығы жер мен көктей. Жоғарғы оқу орнындағы мамандығым адамның тәнін емдеу болса, қазір спектакль, кино не болмаса кітап арқылы адамның жан дүниесін, руханиятын емдеп жатырмын десем болады. Сондықтан бір жағынан алғашқы таңдаған мамандығымнан тым алшақтап кеттім деп ойлаймын. Әрине, тікелей мағынамен салыстырсаңыз, екеуі екі бөлек дүние, машақаты да, жұмысы да бөлек.
– Ал шығармашылық жолға келуіңізге өміріңіздегі осы оқыс оқиға себеп болды ма?
– Өзім бала кезімнен бері шығармашылықпен айналысамын. Өнерге жақын болып өстім, домбыра үйірмесін бітіргенмін. Мектепте де, университетте де барлық мәдени іс-шаралардың басы-қасында жүретінмін. Өміріме үлкен өзгеріс алып келген оқиғадан кейін де көптеген мемлекеттік мекемелерде жұмыс атқардым. Khabar, 24KZ арналарында өзім жүргізген бағдарламалар болды. Ол жерде де ақпараттық жағынан жұмыс істеп, кәсіби шыңдалдым. Ал 2018 жылдан бастап елімізде әлеуметтік жағы ақсап тұрған ерекше азаматтардың саласында кәсіби тұрғыда бірінші болып қызмет ете бастаған жандардың қатарында болдым. Тек әлеуметтік желіде ғана емес, сондай-ақ телеарналарда, кино, театр саласында ерекше жандардың проблемасын айту, оны халыққа жеткізу – біздің алғашқы бастамаларымыздың бірі болды. Осылай шығармашылық жолға да келдік.
Ал өмірімнің тек бір бөлігі емес, барлық сәтінде шығармашылық жолына ауып кетуіне себепкер болған, яғни қазіргі жолда жүруіме ой тастаған жарым Лаура деп айтар едім.
– Сіздің бұған дейін көптеген фестивальдерде бой көрсетіп жүргеніңізді білеміз. Ал шығармашылық жолыңызда «Арбадан арманға» кітабын жазу ісін қашан қолға алдыңыз? Бұл кітаптың негізгі идеясы өз өміріңізге негізделген екен. Тағдырыңыздың ауыр кезеңін еске түсіріп, оны жазып шығу ауыр тиген жоқ па?
– Кітаптың идеясы сол 2008 жылы басталған қиындықтыққа негізделген. Бұл туындыны жазу туралы ой сол кездегі травмадан кейін пайда болды. Жалпы, екі жылға жуық мен сол келеңсіз сәттен, оқиғадан шыға алмай жүрдім. Барлығы уақыт еншісінде деп айтамыз ғой. Менің қызығушылығымды оятқан жарым Лаура дегім келеді.
Негізі, «Арбадан арманға» кітабы 2008 жылы жазылып басталған. Ол алғашында хат ретінде жазылды. Шынымды айтсам, сол кез өмірден түңіліп, өмір сүргім келмей жүрген сәттің бірі еді. Сонда артымнан бір із қалсыншы деген оймен жазып бастағам бұл хатты. Оны кітап болып шығады деп ойламадым. Отбасыма қалдырған жазба ретінде бастап, қиын сәтке тап болғанға дейінгі балалық шағымның керемет кезеңдерін суреттеп жаздым. Шамамен бес айдай уақыттың ішінде 300 бетке дейін жазылды. Бірде хатты жалғастырып жазып отырғанда қолымдағы ішіп отырған кеседегі шәй төгіліп, ноутбук жанып кетті. Содан бұл ары қарай жазылмай қалған болатын. Кейін өміріме байланысты кино да, спектакль де шығып жатты. Енді кітабым да шықсыншы деген ниетпен қолға алып, соңына дейін жазған туындым болды.
– Кітапты басып шығаруда демеушілер тарапынан көмек болды ма әлде өз қаржыңыздан ба? Алғашқы туындыңыздың болашақта жалғасы бола ма?
– Кітапты өз қаражатымызбен шығардық. Қазірге 100 данамен басылды. Болашақта таралым санын көбейтіп, тағы да шығарамыз деген ниет бар. Жасыратыны жоқ, алдағы уақытта дәл осындай жобалар мәндетті түрде жалғасын табады деп ойлаймын. Бұл енді тек бастамасы ғой. «Арбадан арманға» еліміздің барлық өңіріне таратылмайды. Оның бәрі қаржыға кеп тіреліп тұр. Менеджер саласын реттейтін қыздар жұмыс істеп тұр. Алдағы 15-20 күнде авторлық кітабым онлайн немесе кітап сататын дүкендердің сөресінен табылатын болады.
– Осы туындыңызбен қатарласа, «Жизнь после» деген фильміңіз де көрерменге жол тартты. Бұл – Қазақстандағы шынайы өмірден алынған мотивациялық алғашқы фильм деген бағаға ие болып жатыр. Оның кітап мазмұнынан ерекшелігі неде? Әлде кітап желісімен түсірілді ме?
– Иә, кино да, спектакль де, кітап та барлығы өмірде болған оқиғаға негізделген. Үшеуінің де мазмұны менің өмірімнен алынған. Десе де, үшеуі үш түрлі бағытта. «Екі тағдыр, бір өмір» атты спектакль көрерменге ой салар шынайы оқиғаны жеткізсе, «Жизнь после» орыс тілінде түсіріліп, режиссерлік тұрғыдан құрастырылған. Ал «Арбадан арманға» кітабы – рухани жағынан оқырманға ой саларлық туынды.
Өмірде әр нәрсе бір-біріне себепкер ғой. Сүйегі жиі сына беретін бір қыз бар еді. Содан сол қызға көмектесуді ұйғарып, бұл істі қолға алдым. Мұны қателеспесем, 2012 жылы сол қыздың қайырымдылық концертінен бастадым. Көмекке зәру қызға қолұшымызды беріп концерт жасадық, одан қомақты қаражат жиналды. Дәл осы сәт «Жизнь после» киносында көрсетіледі.
– Сізді жігерлендіретін нәрселерді атап беріңізші. Өзіңізге үлгі болған адам ретінде кімді айтасыз?
– Қазір біздің қоғамда қандай әлеуметтік топқа жатса да, әлсіз адамдар көп кездеседі. Ол адамның жағдайына байланысты деп ойламаймын. Мені жігерлендіретін, өмірге деген қызығушылығымды арттыратын – жұмыс. Қоғамға пайдаң тисе, өмірге деген махаббатың артып тұрса, соның өзі адамды жігерлендіреді деген ойдамын. Мысалы, менің өміріме негізделген киноның жарыққа шығуы жарымның махаббатынан пайда болса, кітап өзімнің өмірге деген махаббатыммен жазылды.
Әрине, маған үлгі болған адам бар. Ең бірінші, өзімнің атамды айтар едім. Қазір ол кісі өмірден өтті. Ал екіншісі – өзім іспеттес 25 жасында травма алып, қазір арбада отырған ағам. Қазір ол кісі 75 жаста. Менің өмірге деген құлшынысымды арттырып, арбада жүрсе де білім алуға болатынын, қоғамға пайдаң тиетін азамат болуға мүмкіндіктің көп екенін айтып бағыт-бағдар көрсеткен осы кісі. Отбасын құруда өмірлік кеңестерін айтқан да осы кісі болады. Жаңа айтқанымдай, ең бірінші атамды үлгі тұтамын, ал сол атамның орнын басқан ағамның жөні бөлек.
– Әңгімеңізге рақмет!
Сұхбаттасқан
Сымбат БАУЫРЖАНҚЫЗЫ