Мәжіліс депутаттары бастамашы болған бұл заң дер уақытында қабылданған құжат болып отыр. Өйткені жаңа заман басталды, ол – электронды технологиялар мен техникалардың дәуірі. Біз қаласақ та, қаламасақ та дүниежүзіндегі тенденция Қазақстанды айналып өтпейді. Сондықтан да сұйық отынмен жүретін автокөліктердің орнын басатын электромобильдер саны алдағы уақытта күрт артатын болады. Оған осы бастан дайын болуымыз керек. Заң жобасының да мақсаты осы – электромобильдер инфрақұрылымын дамыту.
Осы жолғы екінші оқылымдағы ерекшелік: «электромобиль» және «электрқуаттау станциясы» деген жаңа ұғымдардың енгізілуі. Қолданыстағы заңда олар жоқ еді. Соның ішінде мысалы, станцияларды кім қолдана алады, кімдер іске қоса алады, қай жерлерге орнатуға болады деген мәселелерді нақты анықтадық. Осы екі ұғымнан туындайтын мәселелерді пысықтадық. Мәселен, жолдарды жобалаған кезде электрқуаттау станцияаларын орналастыру үшін бөлек орындар бөлу, электрқуаттау станцияларын жол бойындағы сервис объектілеріне жатқызу және олар үшін жекелеген орындар белгілеу, аумақты егжей-тегжейлі жоспарлау жобасында электрқуаттау станцияларын орналастыру үшін оларды, тұрғын және қоғамдық аймақтарда орналастыруды қоса алғанда, резервке қою жайы назардан тыс қалған жоқ. Заң жобасында одан да өзге негізгі нормалар жетерлік. Бір сөзбен айтқанда 40-қа жуық өзгертулер мен толықтырулар енгізілді. Оның сыртында Жер кодексіне, «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы», «Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы», «Автомобиль жолдары туралы», «Автомобиль көлігі туралы», «Электр энергетикасы туралы», «Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы» және «Жол жүрісі туралы» заңдарға енгізілген өзгерістер мен толықтырулар бар. Мәселен, автобустар мен троллейбустар жүргізушілерінің жасын жиырма үш жасқа дейін төмендетуді және олар үшін кемінде үш жыл жұмыс өтілін белгілеуді ұсындық, ал D1 кіші санатындағы жүргізушілер үшін жұмыс өтілі кемінде бір жылды құрауға тиіс.
Әкімшілік кодексте жауапкершілік бойынша баптар қарастырылды. Саланы дамыта түсуге қатысты инфрақұрылымдық шешімдер ұсынылды. Айталық ерекше қорғалатын аумақты жоспарлау жобасында электр желілеріне қол жеткізе алатын электрқуаттау станциялары бар тұрақтар үшін орындар белгіленбек, ал басқа жерлерде электромобильдер тұрағы үшін арнайы орындар бөлінбек. Электромобиль иелері автотұрақ орындарына ақы төлеуден босатылады. Электрқуаттау станцияларын орналастыру үшін ортақ пайдаланудағы жерлерден уақытша жер пайдалануға жер учаскелері беріледі. Облыстың республикалық маңызы бар қаланың, астананың және ауданның әкімдігіне электрқуаттау станцияларын орналастыру туралы шешім қабылдау жөнінде құзырет берілмек. Одан бөлек, қауіпсіздік талаптары да назардан тыс қалған жоқ. Электр желілеріне өз бетінше қосылуға тыйым салынбақ. Өрт қауіпсіздігі, техникалық регламент, рұқсатнама шаралары бөлек ескерілді.
Түйіндей келгенде айтарым, мұндағы көп қаржы талап ететін инфрақұрылымдық және сервистік-техникалық жұмыстар бәсекелес ортада жүзеге аспақ. Яки, мемлекет тарапынан қаржы жұмсалмайтын болады. Мемлекеттің міндеті дамытуға ықпал етіп, жер телімдерін беру, инженерлік инфрақұрылымдарды ұсыну, құқықтық қатынастарды үйлестіру сынды реттеу шаралары боп қала бермек.
Олжас ҚҰСПЕКОВ,
Мәжіліс депутаты, Халықаралық істер,
қорғаныс және қауіпсіздік комитетінің мүшесі