13 мыңдай адам эвакуацияланды. Халық Орал қаласында жасақталған эвакуациялық пункттерге орналасты. Қазір су деңгейі түсіп Самал, Речник, Венера саяжайларындағы үйлерге техникалық тексеріс жүргізіле бастады. «Өкінішке қарай, Орал қаласы маңындағы саяжайлардың 70 пайызы әлі суда тұр», – дейді Орал қаласы әкімінің орынбасары Жандос Дүйсенғалиев.
Суға кеткен үйлерге техникалық тексеріс жүргізетін комиссия алдымен Орал қаласының тұрғыны Виктор Киверовтың үйіне келді.
Бұл үй – Самал шағынауданы атанып кеткен саяжайдағы үй. Жасырып қайтеміз, Самал ықшамауданы ығай-сығайлар тұратын аудан. Бұл жақта жазда маса болмайды, қыста қары уақытылы тазаланатын мекен. Бірақ табиғи апат, ел басына келген қиындық халықты тапқа бөлмейтіні бар. Ағын су қарапайым қара қазақтар тұратын 1,2,3 саяжайларды қалай шәйіп кетсе, осы «Самал» саяжайын да солай су басып қалды.
Хош, сонымен техникалық тексеріс жұмыстары басталды. Мамандар үйді айналып, іргетасынан бастап, төбесіне дейін толығымен қарап шықты.
Виктор Киверовтың үйіне су екі рет кірген.
– Бірінші толқында су терезеге дейін жетті. Екінші толқында су терезеден асып кетті. Үйдің ішіндегі бүкіл мүлік бүлінді. Қаладағы бір бөлмелі пәтерді сатып, ақшасына осы үйді тұрғызып едік. Қашанғы бір бөлмеде қамалып отырамыз, кең жерде тұрайық деген ой болған. Бұл жердің суға кететінін білдік. 2011 жылы су тасқынында да суға кеткен. Бірақ ол кезде су тек үш күн тұрып, тартылып қалған. Көршілерден сұрағанда дүние мүлік қатты бүлінбегенін айтты. Сосын осы жерді алып едік. Ал биылғы су тасқыны екпіні қатты. Су әлі тұр. Үйдің іші түгел ылғал, – деп мұңайды Виктор Киверов.
Иә, биылғы су тасқыны 2011 жылғы тасқынға ұқсамайды. Ол жылы су тез тартылып еді. Ал қазір жаз басталуға санаулы күн қалса да су әлі тартылар емес.
– Біз қолдан келгенше техникалық тексеру жұмыстарын ұйымдастыра береміз. Судан өтіп бара алатын жерлерге комиссия барып жатыр. Өкінішке қарай, саяжайлардың 70 пайызы әлі суда тұр. Біз саяжайлардағы суды сору жұмыстарын ұйымдастырып жатырмыз. Бірақ оның өзі мүмкін болған жерлерде ғана жүргізіледі. Себебі бір бөліктегі суды сорып, екінші жағаға лақтырсақ, ол жағада да саяжай бар. Ол жерде де тұрып жатқан халық бар. Міне, осындай қиындықтар болып тұр, – дейді Орал қаласы әкімінің орынбасары Жандос Дүйсеғалиев.
Осы уақыт аралығында Виктор Киверовтың үйіне тексеріс аяқталып, біз мамандарды сөзге тарттық.
– Бұл үй өте сапалы салынған. Іргетасы биік, әрі өте сапалы құйылған. Қабырғалары да мықты материалдан қаланған. Төбесі де бүтін. Тұруға жарамды үй. Енді бізден кейін бағалаушылар келеді. Үйге келтірілген шығынды бағалайды. Бұл үй апатты емес. Сондықтан тек жөндеу жүргізу қажет, – деді Виктордың үйін қарап шыққан сарапшы Мейрамбек Идрисов.
Самал шағынауданында жоғарыда айтқанымдай бай қуатты адамдар тұрады. Сондықтан да үйдің сапасы жақсы болуы заңды. Бірақ қала маңындағы саяжайлардың бәрінде байлар тұрмайды. Бүгінде қаладағы 1,2,3 саяжайлар мен Нұрлы жол саяжайлары әлі суда тұр. Ал осы аудандарда қарапайым адамдар тұрады.
– Бұл үйдің есіктері мен едені қатты бүлінген. Жардағы түсқағазды толық ауыстыру керек. Ас үйдегі жиһаздарға су тиіп беттері көтеріліп кеткен. Біз әр үйді қарап шыққан соң мүлікті бөлек, тұрғын үйді бөлек есептеп шығарып береміз. Кәдімгі сметалық құжат жасақталады. Сол смета бойынша тұрғындарға шығыны өтеледі, – дейді бағалаушы компания өкілі Тоқтамыс Хамзин.
Орал қаласы әкімінің орынбасары Жандос Дүйсенғалиевтің айтуынша, қазір үйлері жарамсыз болып қалған саяжайлықтарға үй берудің үш тәсілі қарастырылып жатыр. Бірінші тәсіл, нарықтағы жаңа үйлерді сатып алып беру, екіншісі – екінші нарықтағы үйлерден үй алып беру, үшіншісі – саяжайлықтарға арнап жаңа жерден үй тұрғызу.
Жанат ҚАЙЫРҒОЖИНА,
Батыс Қазақстан облысы