Еліміздегі дәрі-дәрмек бағасы әркелкі. Бұған заң да, басқасы да әсер етпей тұр. Тіпті, баға күн санап ырыққа бағынар емес. Қаңтардағы дәрі құны өткен жылғы қаңтардағыдан 5,5%-ға өскен. Әсіресе, Нұр-Сұлтан қаласы, Қызылорда облысы мен Алматы шаһарында дәрі-дәрмек қымбат екен. Олар 2018 жылы Елбасымыз қол қойған «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың айналысы мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заңын көзге ілмей тұрған сыңайлы. Өйткені 2019 жылы сәуір айында күшіне енді деген заң бойынша дәрі-дәрмек бағасы мемлекет тарапынан реттелетін-ді.
Баға қалай реттеледі?
Бұл турасында арнайы ереже бекітіліп, көтерме және бөлшектеп сатудың нормасы мен баға көрсеткіші нақты көрсетілетін болған-ды. Фармация комитеті дәрі-дәрмек жеткізу және сатумен айналысатын ұйымдар ережеге сай жұмыс істемесе, әкімшілік жауапкершілікке тартылады деп сендірген. Баға белгілеудің 4 деңгейін көрсетіп, шектік баға барын айтқан-ды. Баға белгілеудің сыры қандай дерсіз. Механизм бойынша дәрі-дәрмек шығаратын зауыт өзіндік құн, маржиналдылық, кіріс пен маркетингке кететін шығынды ескереді. Мұнымен баға бекімейді. Әрі қарай логистика, кеден, сақтандыру мен сапаны бағалау шығыны бар. Бұлар регрессивті шкала негізінде белгіленеді-мыс. Фармация комитетінің мәліметінше, дәрі қаншалықты арзан тұратын болса, дәріханадағы оған қосылатын баға соншалықты көп болады. Әрі елімізде шығарылатын дженерик бағасы түпнұсқа бағасынан кем дегенде 30%-ға төмен болу керек екен. Ал елдегі дәріхананың жайы белгілі. Баға тұрақсыз. Бұған соңғы 1-2 күнде көз жетті. Коронавирус салдарынан медициналық маска алуға, антисептик сеуіп, жақпамай жағуға сұраныс артты. Президентіміз бірге екенімізді айтып, бірлікке шақырып жатса да, алыпсатарлардың «қолы жүріп» тұр. Осыған қарап «елім дейтін ұрпақтың» болмай тұрғаны қынжылтады. Мұндай жайтқа куә болмасақ, құр сөз жазбайтынымыз белгілі.Тұрақсыз дәрі бағасы
Тумысынан дүрлігуге бейім халықпыз. Дүниені шарпыған вирус бізге де жеткесін ел «әрекетке» көшті. Дүкеннен қап-қап ұн алып, дәріханадан медициналық маска қалдырмай тұр. Тіпті, әп-сәтте аталған затты көзден бұл-бұл ұшырған жайымыз бар.Алғаш барған дәріханада спиртті 110 теңгеге, жақпамайды 330 теңгеге сатып алдық. Кейінгісінен бағасын сұрағанымызда «Оксолиннің» 310 теңге тұратынын айтты.
Бұдан бірнеше күн бұрын Нұр-Сұлтандағы бірқатар дәріханаларды араладық. Әдет бойынша ең керекті саналатын дәрі бағасын сұрастырдық. 1 000 теңге мен 5 000 теңге арасында баға белгілеп, дәріхана тізімдедік. «Доктор Мом» шәрбаты мен «Азарга» көзге тамызатын дәрі бағасын білгіміз келді. Ақмешіт көшесі бойындағы дәріханада аталған шәрбатты 1 150 теңгеге, көз дәрісін 5 700 теңге тұрады екен. Одан бөлек, Нұр-Сұлтандағы бірнеше дәріханадан іздеп, «Доктор Момды» 900-1 300 теңге аралығында таба алатынымызды білдік. Осылайша, баға тұрақсыз екеніне мойынсұндық. Сөйтіп, медициналық маска іздеуге кірістік. I-teka қосымшасы арқылы жұмысты жеңілдетіп, бірнеше дәріханаға қоңырау шалдық. Біразында іздегеніміз жоқ екен. Қосымша «Хан Шатыр» сауда орталығында орналасқан Europharma дәріханалар желісінде 50 дана медициналық маска қалғанын көрсетті. Дереу қоңырау шалып, анық-қанығын білдік. Біз барамыз дегенде арада 15 минут уақыт өтті. Діттеген жерге жеткесін іздеген заттың қалмағанын білдік. Сауда орталығында екі дәріхана бар. Екеуінде де медициналық маска жоқ. Мұнымен тоқтамай, «Этил» спирті мен «Оксолин» жақпамайының бағасын сұрадық. Алғаш барған дәріханада спиртті 110 теңгеге, жақпамайды 330 теңгеге сатып алдық. Кейінгісінен бағасын сұрағанымызда «Оксолиннің» 310 теңге тұратынын айтты. Жол бойындағы бірнеше дәріханаға бас сұқтық. Есіктен кірмей жатып, дәріхана қызметкері медициналық маска мен антисептик жоғын ескертіп жатты. Ал бізді «Этил» спирті мен «Оксолин» жақпамайының бағасы қызықтырды. «Азия парк» сауда орталығында орналасқан Europharma-да баға тіпті басқа. Спирт бағасы 100 теңге, жақпамайды 300 теңгеге аласыз. Достық көшесі бойында орналасқан дәріханадан жақпамайды 370 теңгеден табасыз. Ал Сауран көшесінде орналасқан «Ойық» дәріханасына кіргенімізде «Этил» спирті 70 теңге екен. Қызыққанымыз сонша, марлі мен дәке бағасын сұрадық. Онсызда келіп-кетуші көп болғасын сатушы құлықсыз жауап берді. Сонымен 2 марлі мен қос дәкені 880 теңгеге сатып алдық. Сөйтіп, медициналық масканың «арзан» түрін қолдан жасап алмақшымыз. Дәріханадан шыға берісте қызық жайтқа тап болдық. «Ойық» дәріханасында бізден кейін кезекте тұрған екі жігіт «Этил» спиртін алуға келіпті. 5-10 данасын емес, 100 данасын бірден сатып алды. Күдіктене қараған көзқарасымыздан сескенді, білем. Өзара әзіл-қалжыңы аралас «ой бөлу» тактикасына көшті. «Елдің бәрі спирт алып жатқанын, шындап ішетін болса, алған спирттері 3 күнге жететінін» айтты. Миықтан күлген біз бас шайқадық. Артынша оңай олжаға кенелгісі келетіндердің olx.kz сайтында аталғандарды үстеме бағаға сататынын білдік. Сіз бен біз дәріханада таппаған медициналық маска мен спирт сайтта самсап тұр. Бірақ бағасын көргенде адамдық дейтін қасиетке «іздеу» саласың. Кішігірім зерттеуіміз елдегі дәрі-дәрмек саясатының әлі де болса ретке келмегенін көрсетті. Коронавирус келмей тұрып та жағдай осылай болған деседі. Реттейміз дегендер нұсқаған Dari.kz қосымшасын телефонға жүктегіміз келгенімен, таба алмадық. Дегенмен көп өтпей, Нұр-Сұлтан қаласының әкімшілігі баспасөз қызметі қаладағы дәріханаларға 350 мыңға жуық медициналық маска түскенін хабарлады. Сондай-ақ дәріхана қызметкерлері сатып алушыға 5 маскадан артық бермейтін болды.Айбике ЖАНАСЫЛ