Қазіргі қаржылық қиындықтар заманында көпшілік адамның алдынан шығатын басты мәселенің бірі – қарызға батпау немесе қарыздан құтылу. Қарыз – уақытша көмек болуы мүмкін, алайда оны дұрыс басқармау үлкен психологиялық және материалдық күйзеліске ұшыратады. Қарыздан құтылу үшін нақты жоспар мен қаржылық тәртіп қажет.
1. Қарыз көлемін нақты анықтаңыз
Ең алдымен, барлық қарызыңызды тізіп жазыңыз: кімге, қанша, қандай мерзімге, пайыздық мөлшерлемесі қандай? Кейбір адамдарда бірнеше қарыз қатар жүреді: банктік несие, онлайн займ, туыстардан алынған қарыз – бәрін біріктіріп көргенде ғана нақты жағдай белгілі болады.
2. Қарыздарды басымдыққа бөліңіз
Қай қарыз ең қауіпті? Проценті жоғары ма, әлде мерзімі тығыз ба? Соларды бірінші кезекке қойып, алдымен ең зиянды қарыздан құтылуға тырысыңыз.
3. Шығындарды азайтыңыз
Қарыздан шығудың ең тиімді жолы – табыс пен шығынның теңгерімін өзгерту. Қажетсіз шығындарды шектеп, тіпті уақытша бас тартуға тура келеді:
Қымбат мейрамханалар, кофе, бренд киімдер;
Жеткілікті интернет/теледидар пакеттері;
Қайталанатын жазылымдар.
4. Қосымша табыс табуға ұмтылыңыз
Бос уақытыңызда қосымша жұмыс істеу, фриланс, онлайн сауда, репетиторлық немесе хоббиден табыс табу – қарыздан жылдам шығудың жолы. Қосымша табысты тек қарыз төлеуге бағыттаңыз.
5. Қарызды қайта қаржыландыру (рефинанс) мүмкіндігін қарастырыңыз
Егер бірнеше несиеңіз болса, оларды бір несиеде біріктіру, немесе төмен пайызбен жаңа несие рәсімдеп, бұрынғы қымбат несиелерді жабу – тиімді шешім болуы мүмкін. Бірақ бұл қадамды мұқият салыстыру және шарттарды толық түсініп барып жасау керек.
6. Қарыз берушімен келіссөз жүргізіңіз
Егер төлемге шамала алмай жатсаңыз – үндемей жүре бермеңіз. Банкпен немесе қарыз берген мекемемен төлей алмай отырғаныңызды түсіндіріп, мерзімін ұзарту, төлемді кейінге шегеру туралы келіссөз жүргізіңіз. Көп жағдайда олар да шешім іздеуге мүдделі болады.
7. Қаржылық сауаттылықты арттырыңыз
Бүгінгі қарыз – кешегі қаржылық шешімнің нәтижесі. Қайталамау үшін қарапайым қаржылық жоспарлау, бюджетті басқару, пайыздық мөлшерлемені түсіну, инвестиция негіздерін үйрену қажет. Қарыздан құтылу – бір күнде шешілетін мәселе емес. Бірақ нақты жоспар, ерік-жігер және тәртіп арқылы қол жеткізуге болады. Қарыз шешілмейтін қиындық емес, тек дұрыс әдіспен басқару керек.