Ел Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев Төтенше жағдай режимін қамтамасыз ету жөніндегі мемлекеттік комиссияның қорытынды отырысын өткізді. Қазақстанда төтенше жағдай режимі тоқтатылды. Ал тиісті комиссия Экономикалық өсімді қалпына келтіру жөніндегі мемкомиссия болып қайта құрылады.
Мемлекет басшысы карантинде өткен соңғы екі ай еліміз үшін оңай болмағанына назар аудартты.
– Дағдарыс әлі толық еңсерілмей тұр. Дегенмен індеттің шарықтау шегінен өттік. Мемкомиссия ауқымды жұмыс атқарды. Халық денсаулығын қорғау, ел табысын арттыру, бизнесті қолдау үшін 500-ге жуық шешім қабылданып, жүзеге асырылды. Енді бұл комиссия Экономикалық өсімді қалпына келтіру жөніндегі мемлекеттік комиссия болып қайта құрылады. Бүкіл еліміздегі төтенше жағдай режимі аяқтал-ды, – деп жариялады Қ.Тоқаев.
Алайда кейбір аймақтарда дерттің таралуы бәсеңдемей тұр. Президент «індет толығымен жойылмағанын» баса айтты: пандемия халықтың денсаулығына әлі де қауіпті.
– Сондықтан карантиндік шектеулер әр өңірдегі жағдайдың жақсаруына қарай біртіндеп алынады. Көптеген сала қызметі қалпына келе бастады. Бұған дейін 1 миллион 100 мыңнан астам азамат жұмысқа шықты. Бүгіннен бастап еліміз бойынша дүкендердің біразы ашылады, сән салондарының, білім орталықтарының, тағы басқа нысандардың қызметі қайта жанданады. Саябақтар ашылады. Жолаушыларға арналған әуетасымалының жұмысы қалпына келеді. Бұған дейін 6 қаланың әуежайы ашылған болатын. Енді оған тағы 7 қала қосылады. Көптеген шектеулер алып тасталды. Бірақ күнделікті өмірде сақтық шараларын қатаң ұстанған жөн! – деді Қасым-Жомарт Кемелұлы.
Үкіметке жаңа санитарлық ережелерді дайындап, енгізуге тапсырма берілді. Шағын, орта, ірі компаниялар жаңа ережелерге сәйкес жұмыс істеуге міндеттеледі. Мемлекет басшысының пікірінше, әлеуметтік арақашықтықты сақтау, көпшілік жиналған жерде бетперде тағып жүру қалыпты жағдайға айналуы тиіс.
Облыстар арасындағы көлік қатынасына шектеулер қала береді. Қоғамдық көліктер жартылай жүктемемен ғана жұмыс істейді: автобустардың аузы-мұрнынан шыға толуына жол берілмеуі керек. Жолаушылардан қоғамдық көлікке бетперде тағып кіру талап етіледі.
Көшеде азаматтардың 3 адамнан көп топтасуына тыйым салынады.
Мемлекеттік қызметшілердің 50 пайызы әрі қарай қашықтан жұмыс істейді. Ал жеке компаниялар басшылары қанша қызметкердің жұмысқа шығатынын өзі анықтауы тиіс.
– Жұрттың көбі әлі де үйде отыра тұрғаны дұрыс болар еді. Бұл – ең алдымен адамдардың қауіпсіздігіне байланысты мәселе. Жұмыс орнында әлеуметтік арақашықтық және қатаң санитарлық режим сақталуы қажет. Індеттің екінші кезеңі басталып кетуі мүмкін. Өзіміздің аман-саулығымызға ең бірінші өзіміз жауапты болуымыз керек. Індет қайта өршіген жағдайда Үкімет нақты шұғыл іс-қимыл жоспарын дайындайды, – деді Қ.Тоқаев.
Президент тапсырмасы бойынша елімізде дағдарысқа қарсы шаралардың екі топтамасы жүзеге асырылуда. 4,5 миллионнан астам адамға 42 500 теңге көлемінде қаржылай көмек көрсетілген. 1 миллионнан астам азаматқа азық-түлік пен тұрмыстық заттар үлестіру жалғасуда. 2 миллионға жуық азаматтың несие төлеу мерзімі кейінге шегерілді. Қолжетімді несие беру, көктемгі егіс науқанын жүргізу, жұмыс орындарын ашу және сақтау үшін айтарлықтай қаражат бөлінді.
700 мыңнан астам компания мен кәсіпкердің салық жүктемесі азайтылды: олар 1 триллион теңгедей қаржы үнемдеуге мүмкіндік алды.
– Жұмыс барысында олқылықтар болғанын да мойындауымыз керек. Індет көп таралып, экономикалық мәселелер қатты ушығып кеткені рас. Осыған орай, дер кезінде шұғыл шаралар қабылдадық. Көптеген мәселе қоғам өкілдерінің белсене қатысуы арқылы шешілді. Бұл «халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымдамасын жүзеге асырудың маңызды кезеңіне айналды. Коронавирус пандемиясы әлемдік рецессияның басталуына себеп болды. Тіпті, ұзаққа созылатын экономикалық дағдарысқа алып келуі әбден мүмкін. Жер-жерде протекционизмнің күшеюі белең алуда. Экономиканың тұтас салалары тоқырауға ұшырап жатыр, – деді Қасым-Жомарт Тоқаев.
Сарапшылар жаһан экономикасы соңғы 100 жыл ішінде болмаған деңгейге түсетінін болжады. Қазақстан Президентінің байламынша, осындай жағдайға қарамастан еліміз бірқатар басымдыққа ие: бізде қаржы резерві жеткілікті және мемлекет қарызының көлемі мүмкіндігімізге орайлас екен. Ең бастысы, республика жаңа ахуал жағдайында жұмыспен қамтамасыз ету және экономикалық тиімділікті арттыру үшін ресурстарды қайда жұмсау керегін айқындап алды.
Мемлекет басшысы дағдарыс кезіндегі және одан кейінгі даму басымдықтарына жеке тоқталды. Ең басты міндеттер қатарында барша азаматтың өмірі мен денсаулығын сақтау, табысын арттыру, бизнесті қолдау және дамыту, білім мен ғылым жүйесін жетілдіру аталды.
– Жуық арада ең өзекті деген мынадай мәселелерді шешуіміз керек. Біріншіден, қазақстандық экономиканың өзін-өзі қамтамасыз ету деңгейі арттырылуы қажет. Бұл үшін қолданыстағы қуатты шикізат базасын пайдалана отырып, өнеркәсіптің жаңа түрлерін өркендеткеніміз жөн. Қазақстандық экономиканың болашақ құрылымына жаңаша көзқараспен қарап, оның басты секторларының – өнеркәсіп, энергетика, ауыл шаруашылығы және сервис салаларының әрқайсысының рөлін анықтауға тура келеді. Басқаша айтқанда, шұғыл түрде экономиканың жаңа құрылымын түзуіміз керек, – деді Қ.Тоқаев.
Атап айтқанда, энергетикалық сектор ірі реформаны бастан кешеді. Ел Президенті мұнай-газ саласының дағдарыстан кейінгі тағдыры өзгеше болатынын, алдағы жылдары әлемде оның орнын «жасыл энергетика» басатынын ескертті.
– Индустрияландыруға деген көзқарасымыз да қайта қарауды қажет етеді. Экспорттық және ішкі нарықтардағы нақты мүмкіндіктерді анықтау, қолжетімді мақсаттар мен тетіктерді белгілеу және алға жылжу қажет. Мемлекеттік және квазимемлекеттік сектордың сатып алуын сауатты қолданып, оларды экономикалық белсенділікті қалпына келтіру құралы ретінде қарастыруымыз қажет. Отандық тауар өндірушілерді қолдауға бағытталған мемлекеттік сатып алулардың ерекше тәртібі биылғы тамыз айына дейін күшінде болады. Қазақстандық материалдар мен құрал-жабдықтарды барынша тұтыну – бизнесті дамытудың басымдықты шарты ретінде бекітіледі, – деді Мемлекет басшысы.
Елдос СЕНБАЙ