Барлық өңірде Мамандандырылған ауданаралық экономикалық сот ғимаратында «Атамекен қабылдауы» арнайы кабинеті ашылған. Онда Кәсіпкерлер палатасының сарапшылары мен бизнес-омбудсменнің өңірлік өкілдері кәсіпкерлерді қабылдайды. Мұндай формат дауларды реттеудің сотқа дейінгі тәртібін сақтауға және кәсіпкерлердің құқықтарын қорғауға септігін тигізеді. Ол төтенше жағдайлар мен карантин режимін енгізуге байланысты туындаған дауларды сотқа дейін және соттан тыс реттеу мақсатында іске қосылды.
– Демек, ұсыныстарыңыздың жартысына жуығы ғана қолдау тапты? Ал қалғаны неге қабылданбады? Нақты қай ұсыныс өтпеді? – Мысалы, республика көлемінде барлық бизнес субъектілеріне қатысты статистикалық есепті тапсыру мерзімін төтенше жағдай аяқталғанға дейін кейінге қалдыру туралы ұсынысымыз қабылданбады. Бұл ұсынысты Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитеті қолдаудан бас тартты. Есесіне, статистикалық есепті уақытында тапсырмаған бизнес субъектісін әкімшілік жауапкершілікке тартпайтын нормаға қол жеткіздік. «Майқапшағай» және «Бақты» өткізу пункттерін ашу туралы ұсыныс та мемлекеттік орган тарапынан қолдау таппады. Табиғи монополияларды реттеу комитетіне коммуналдық қызметтерді төлеуде кәсіпкерлерге жеңілдік беруге қатысты хат жолданды. Комитет аталған ұсынысты қолдады және бұл іс-шараға өңірлік кәсіпкерлер палаталары қызметкерлерін тарту туралы шарт қойды. Осыған байланысты Қазақстан кәсіпкерлерінің құқын қорғау жөніндегі уәкілдің кеңсесі Өңірлік кәсіпкерлер палаталарына кандидатураларды жіберу және осы жұмысқа белсенді қатысу туралы тапсырма берді. Біз жолдаған ұсыныстар әлі де қаралып жатыр, алдағы уақытта оң шешімін табады деп ойлаймын. – Карантин кезінде жұмысы тоқтап қалған кәсіпкерлерге кеңсенің жалдау ақысына жеңілдік жасалатыны туралы айтылып еді. Квазимемлекеттік секторда бұл мәселе шешілді. Ал ғимарат пен кеңсені жалға беретін жеке кәсіпкерлер жалға алушыларды жұмыс істемеген екі ай үшін жалдау ақысын төлеуге мәжбүрлеп отыр. Олардың жағдайы не болмақ? – Барлық өңірде Мамандандырылған ауданаралық экономикалық сот ғимаратында «Атамекен қабылдауы» арнайы кабинеті ашылған. Онда Кәсіпкерлер палатасының сарапшылары мен бизнес-омбудсменнің өңірлік өкілдері кәсіпкерлерді қабылдайды. Мұндай формат дауларды реттеудің сотқа дейінгі тәртібін сақтауға және кәсіпкерлердің құқықтарын қорғауға септігін тигізеді. Ол төтенше жағдайлар мен карантин режимін енгізуге байланысты туындаған дауларды сотқа дейін және соттан тыс реттеу мақсатында іске қосылды. Кәсіпкерлер кез келген даулы мәселе бойынша осы кабинеттен консультациялық-құқықтық көмек ала алады және даулы жағдайларды соттан тыс шеше алады. Мысалы, Нұр-Сұлтан қаласының Өңірлік кәсіпкерлік палатасының сарапшылары келіп түскен өтініштер негізінде «Рахмет», «Тұлпар», «Ырысты», «Ажар», «Джафар» сауда үйлері, Emerald Tower серіктестігімен келіссөздер жүргізілді, нәтижесінде тараптар келісімге келіп, жалдау ақысы төмендетілді. Егер жалдау ақысына қатысты мәселе туындаса, «Атамекен қабылдауы» кабинетінен кеңес алуға болады. – Қазақстан кәсіпкерлерінің құқықтарын қорғау жөніндегі уәкіл ретінде шетелдерде жұмыс істейтін қазақстандық кәсіпкерлердің коронавирус жағдайындағы ахуалынан хабарыңыз бар ма? Олардың құқы қалай қорғалып жатыр? – Қазақстан көптеген мемлекеттермен, ең алдымен ТМД елдерімен құқықтық көмек жөніндегі халықаралық конвенциялардың қатысушысы саналады. Бұл біздің азаматтарымыз бен кәсіпкерлеріміз осы елдердің резиденттері пайдаланатын құқықтар мен міндеттерді пайдаланады дегенді білдіреді. Бұдан бөлек, Ресей, Өзбекстан, Грузия бизнес-омбудсмендерімен байланыс орнатып, өзара келісімге қол қойғанбыз, сол келісім бойынша тараптар іскерлік ахуалды жақсарту үшін кәсіпкерлік субъектілерінің құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау бойынша жұмыс істеуге бейімделген. Сонымен қатар мемлекеттің ұлттық заңдарын дұрыс қолдану бойынша консультациялық-құқықтық көмек көрсету, ғылыми-тәжірибелік конференцияларға, семинарларға және басқа да іс-шараларға қатысу қарастырылған. Біз үшін басты міндеттердің бірі – біздің кәсіпкерлер өзге елде басына түскен қиыншылықпен жалғыз қалмауы керек, оларға көмек көрсетілуі қажет. Шетелдік әріптестерім осы елдердің аумағындағы қазақстандық кәсіпкерлерге менің өтінішім негізінде қолдау көрсетеді. Мұндай мәселелерді шешуге Қазақстанның шет мемлекеттердегі елшілігін және Сыртқы істер министрлігінің Консулдық қызмет департаментін де тартамыз. – Мемлекет басшысы Төтенше жағдай жөніндегі мемлекеттік комиссияның 11 мамырындағы отырысында Үкіметке осы жылдың 1 қазанына дейін заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлерге қатысты банкроттық рәсімді тоқтатуды тапсырды. Бұған не себеп болды? – Бұл шара кредиторлар тарапынан болатын қысымға жол бермеу үшін жасалып отыр. Себебі карантин кезінде шарттағы міндеттерін орындай алмай отырған кәсіпкерлер қиындыққа форс-мажор салдарынан тап келді. Көптеген ұйым іс жүзінде төлем жасауға уақытша қабілетсіз болып қалды. Бұл кредиторлар беретін өтініштер негізінде банкрот деп тану туралы істердің көбеюіне алып келуі мүмкін. Бірақ бұл карантин кезінде қаржылық жағдайы нашарлаған бизнеске ғана қатысты. Ал төтенше жағдай режимі енгізілгенге дейін шарттағы өз міндетін орындай алмаған және ол төлем қабілетсіздігіне негіз болған компанияларға мораторий қолданылмауы тиіс. Мораторий енгізу алаяқтық әрекеттер үшін қолайлы жағдай туғызуы мүмкін деген пікір бар. Сондықтан борышкерлерге қатысты қамауға алу, пайдалануға тыйым салу, белгілі бір іс-әрекеттерді жүзеге асыруға тыйым салу кезінде жағдайды пайдаланып, активтерін шығарып алуына жол бермеу үшін шектеу шараларын қарастыру қажет. Осы мәселелердің барлығын Қаржы министрлігімен бірлесіп талқылап жатырмыз.Сұхбаттасқан Халима БҰҚАРҚЫЗЫ