Пандемияда «Қазақстан» өз міндетін атқарды – Ләззат Танысбай
Пандемияда «Қазақстан» өз міндетін атқарды – Ләззат Танысбай
654
оқылды
Анықтама: «Қазақстан» те­ле­­радиокорпорациясының құ­­рамына Qazaqstan, Qazsport, Bala­pan, Abai tv арналары, Qa­zaq radiosy, Shalqar, Aстана, Clas­sic радиолары және 14 ай­мақтық телеарна кіреді. TNS GallupMedia компаниясының зерт­теулеріне сәйкес,  өткен жыл­мен салыстырғанда Qazaq­stan телеарнасының аудитория­сы 53%-ға өсті. Ал тек қазақтілді аудитория бо­йынша бүгінде ұлт­тық арна елдегі ірі 27 телеарнаның ішінде екінші орынға шықты. Balapan телеарнасының өсім көр­­сеткіші 37%-ға артты. Те­лерадиокорпорацияның бар­лық әлеу­меттік желідегі ау­диториясы 6,5 миллионды құ­райды. Бұл бо­йынша кор­порация еліміз­дегі БАҚ ара­сында бірін­ші орын­да. Бүгін біз телерадио­кор­­порацияның әлемдік пан­демия жағдайындағы тыныс-тір­шілігімен танысуды жөн көр­дік.   – Биыл телевизия мамандары мен көрермендер үшін өзгеше жыл. Төтенше жағдай, оқшаулану сынды бұрын болмаған құбылыс­тарға ет үйрене бастады. Бір қы­зығы, осы кезеңдегі зерттеу­лер қазақстандықтардың телебағдар­ламаларды көру үлесінің артқанын анықтады. – Иә, TNS агенттігінің мә­лім­еттері бойынша, төтенше жағдай кезінде елде теледидар көру үлесі шамамен 22 пайызға өсті. Оның ішінде жаңалықтарға деген сұраныс аса жоғары болды. Бұл кезде алдымызда екі міндет тұр­ды: сенімді ақпарат тарату және қызметкерлеріміздің қа­уіпсіздігін қамтамасыз ету. Те­ле­визияның өзге БАҚ-тан айыр­машылығы барлық міндетті қашықтан атқару мүмкін емес. Адам көп шоғырланатын ау­қым­ды бағдарламаларды уақыт­ша тоқтатуға тура келсе, сту­дияда жүздеген көрерменнің қа­тысуымен түсірілетін жоба­ларға көрермен шақыруды бір­­ден доғардық. Жалпы, бұл ке­зеңде негізгі күш алдыңғы шепте толық құраммен жұмыс іс­теген  жаңалықтар қызметіне түскенін атап өткім ке­леді. Тү­сірілім алаңдарынан сау ке­тіп, кешкі эфирге дейін ауру белгілері байқалып, ер­теңінде сырқаттанып қалған маман­дарымыз аз болған жоқ. Вирус кең таралған кезеңде жаңалықтар редакциясында 3 тілші ғана қалған күндер де бол­ды. Бірақ дерттен айыққан бетте қайтадан қатарға қосылып жатты. Тілші­лермен бірге оп­ер­аторлар мен техникалық ма­мандардың да осы кездегі қызметі ерлікке пара-пар. Мамандық пен азаматтық борышқа деген адал­дық осы бол­са керек. Жұмысқа келетін адамдар саны азая бергенімен, жаңа­лықтардың күнделікті шыға­рылымы екі еседей көбейді. Яғни, Aqparat әдетте күніне үш рет болса, сенімді жаңалыққа зәрулік туындаған кезде шыға­рылым­дар санын 5 ретке дейін көбейткен кездер болды. Ал 30 ми­нуттық кешкі қорытынды жаңалықтар бір сағатқа дейін ұзартылды. Маңызды шаралар онлайн форматқа ауысқанын білесіздер. Бір жағынан бұл үлкен мектеп болды, тележаңалық да­йындаудың түрлі тың тәсілі жетілдірілді. Жаңалықтардан бөлек, тікелей эфирдегі «Ашық алаң» бағдарламасы тек осы та­қырыпқа арналса, өзге де жобалар бағытын өзгертіп, коронавирус жө­нінде хабар таратты. Пандемия радиодағы әріптес­терімізге де үлкен сынақ бол­­ды. Корпорацияға қарасты 4 радио­арна төтенше жағ­дай енгізілген күннен-ақ хабар­лардың 95-97 пайызын қашықтан эфирге шығара бастады. Қыз­меткерлердің 80 пайызы қа­шықтан жұмыс істеді. Әрине, студияның өзіндік аурасы, тіке­лей эфир драйвы мұндай жағ­дайда сезіле қоймайды. Де­генмен бағдарламаларды үйден телефон арқылы шығару баға жетпес тәжірибе екені сөзсіз. Таспа хабарларға спикерлерді үйден жазудың өзіндік машақаты болды, әрине. Мәселен, дыбыс­тың таза әрі анық шығуы үшін кәсіби журналистеріміз өз үйі­нен шкаф-шифоньердің ішіне кіріп, мәтінді оқып, оны саунд дизайнердің музыкамен әрлеуі бұрын-соңды болмаған жағдай. Алайда пандемияға байланысты мәжбүрлі шара болғандықтан, тез икемделуге тура келді. Бұл жұ­мыстың бәрі қашықтан жүзеге асырыл­ды. – Qazaqstan ұлттық телеарнасы осы қиын кезеңнің өзінде жаңа жо­­балар дайындап, эфирге беріп отыр­­ды. Бұл жұмыстар қалай жү­зеге асырылды? – Науқастанғандар саны күрт өскен тұста ұлттық арна санаулы маманмен тікелей эфирде «Теле­дәрігер» жобасын шығарды. Өз­деріңіз білетіндей,  карантин уақытында ауруханалар мен ем­ханалар лық толып, дәрігер тап­шылығы туындады. Бұл кез­де көрерменге онлайн кеңес ай­тып, сұрақтарына жауап беру үшін жаңа алаң қажет болды. «Теледәрігердің»  әр хабарынан кейін түрлі мессенджер арқылы 2000-ға жуық көрерменнен хат алып отырмыз. Дәрігерлер бізге келген барлық бейнесауалдар мен қоңырауларға эфирден тыс уақытта да жауап беруге тырыс­ты. Дегенмен олардың да көбі сырқаттанып жатты. Десе де, осы орайда   қазақстандық ақ халаттылардың жанкешті жұ­мысы­ның куәсі болдық. Мы­салы, реабилитолог  Ме­йір­бек Бағдатұлы түнгі ауысым­нан шығып, 36-37 сағат ұйықтамағанына қарамастан, «Теледәрігер» жобасына қатысып, көрермендерге кеңес берді. Ин­фекционист Жадырасын Қал­дыбайқызы, реаниматолог Ға­бит Нұрханұлы, пульмонолог Сапаргүл Ералықызы  да түн­гі ауысымнан шығып, өз жұ­мысын әрі қарай «Теле­дәрігерде» жалғастырып отыр­ды. Пульмонолог Сапаргүл Ералықызы кейін екі­жақты пнев­мониямен ауырып, үйінде оттегі аппаратымен жатса да, біздің көрерменге онлайн кеңес беріп, көмектесті. Бастапқы кезде тұрғындардан тек «Ковид­тен қалай емделеміз, ағзаны қалай қалпына келтіреміз?» де­ген сауалдар келіп тұрды. Қуан­тарлығы, қазір бұл сауалдардың легі азайды. Денсаулықты кү­шейту, дұрыс тамақтану, қандай жаттығулар жасау қажеттігі ту­ралы сұрақтар жиі қойылатын болды. Бұл «Теледәрігердің» індеттің бетін қайтаруға қосқан үлесі деп білеміз. Бұдан өзге, тілшілеріміз Нұрбек Бекбау, Азат Рыстанбек, Азамат Алдоңғар апта сайын коронавирус та­қырыбына арналған жобалар да­йын­дап, эфирге беріп отырды. Бір қызығы, мұндай хабарлар қай күні дайын болса, сол сәтте беріп отырдық. Яғни, әдетте журналистер эфир кестесіне қарай жұмыс істесе, бұл жолы эфир кестесі тілшілердің жыл­дамдығына орай бейімделе берді. – Корпорация құрамында Qaz­sport бар. Пандемия кезінде бар­лық дерлік спорт шаралары тоқ­тады. Тіпті, 4 жыл күткен олим­­пиада да. Мұндайда арнаның эфиріне қандай жобаларды шығар­дыңыздар?   – Qazsport арнасы тарихында спорттық шаралардың толық­тай тоқтап қалуы бұрын-соң­ды болмаған. Әлемдік спорт­тық телеарналар сияқты Qaz­sport арнасында да тікелей тран­сляциялар көрсетілімі үзілді. Сөйтіп, ішкі жобаларды кө­бейтуге тура келді. Осы кезде жаңадан ашылған «Qazsport алаңы» ток-шоуы, «PRO футбол», «Доп дода» жобалары жарыққа шықты. Кейін көрерменсіз өтіп жатқан футболдан ел чем­пионатын көрсетуді қолға ал­дық. Бұл стадиондарға барып, жанкүйерлік ете алмаған барша спортсүйер қауымға үлкен сый деп білеміз.  Сонымен бірге спорт жанкүйерлері пандемия салдарынан тоқтатылған UEFA Чем­пиондар және Еуропа ли­га­сының плей-офф кезеңі ойын­­дарын бүгінге дейін бір ай бойы  Qazaqstan және Qazsport арналарынан тікелей эфирде  тамашалап келді. Қазан айынан бастап әлемнің ең үздік клубтық турнирінің жаңа маусымы да біз­дің арналардан тікелей тран­сляцияланады. Пандемия жылдам, тіпті тә­уекелі жоғары шешімдер қа­былдауға мәжбүр етті. Осы орай­­да, телевизияның білім са­ласына қосқан үлесін де атап өтейін. Balapan телеарнасының ұжымы жалпы хронометражы 221 сағатты  құрайтын 1 077 бей­­несабақ көрсетті. Балалар ар­насының эфир тарату аумағы еліміздің 87 пайызын қамтиды. Телеарна көрсетпейтін 3 500 елді мекенге Qazaqstan арнасынан эфир ұйымдастырылды. Күн сайын 3 миллионға жуық бала телеарна арқылы білім нәрімен сусындап отырды. Сабақтар есту қабілеті нашар оқушылар үшін толыққанды сурдоаудармамен берілді. Сурдоаудармашылар Шырын Жанқабыл мен Айдана Өтеген 2 айға жуық, күн сайын 4 сағаттан тікелей эфирде жұмыс істеді. Сурдоаудармашылардың 4 сағат бойы тікелей эфирде отыруы бұрын болмаған жағдай және бұл – өте қиын жұмыс. Қа­­зір Balapan арнасы жаңа оқу жылына дайындалып жатыр. Биыл да балалар арнасы онлайн мектепке айналады. Балалар бұрынғыдай көп­шілік, қоғамдық орталарда емін-еркін асыр салып ойнай алмайтын, бар ермек теледидар мен гаджеттер болған заматта Youtube желісін шетелдің үз­дік мультфильмдерінің қа­зақ тіліндегі нұсқасымен толық­тыруды қолға алдық. Ол үшін шетелдік ең үздік туындылардың интернет құқықтарын сатып ала бастадық. Жыл соңына де­йін жалпы бөлім саны 800-ден асатын анимациялық жобаларды Balapan-ның Youtube каналы ар­қылы көрсетеміз. Бұл бастама болашақта жалғасын табады. Бұдан өзге, биыл 10 жасқа толып отырған Balapan  өз көрермендері үшін күзгі маусымда 253 бөлім­нен тұратын 17 отандық ани­мациялық жоба ұсынады. – Осы қиын кезеңде Кор­порация құрамынан ашылған Abai tv арнасы туралы айтып өтсеңіз... – Abai tv арнасын ашу туралы жоспар өткен жылы бекітілген еді. Бірақ эфирге шығатын сәт карантин кезеңімен тұспа-тұс келді. Қысқа мерзімде, қиын сәтте телеарна ашудың қаншалықты ауыр іс екенін осы саланың мамандары жақ­сы біледі. Арна ашылған екі айдан астам уақыт ішінде са­наулы маманмен 10 жаңа жо­баны жарыққа шығардық. Күзгі маусымда тағы 20-ға жуық жаңа бағдарлама ұсынылады. Әрине, телевизия нарығына енді қосылған арнаның кемшілігі әлі жетерлік. Атқарылар істер, артылған міндеттер ауқымды. Мәдениетіміз бен әдебиетіміз, төл өнеріміз бен тарихымыз ту­ралы айтарымыз, көрсетеріміз барда Abai tv арнасы да алға жыл­жи бермек. Хакім Абайдың аты берілген арнаны бар дүниені дүрбелеңге түсірген пандемия кезінде ашудың тағы бір ар­тықшылығы әлем тарихында не­бір алпауыт мемлекет ел басына күн туған сәтте мәдениеттің бас­­­ты құндылық екенін алға тарт­ты, қай қиындыққа қарамастан оны қолдады, қорғады. Өйткені рухани құндылықтар халықты қиындықта қайсар мінез таныту­ға тәрбиелеп, бағыттай алады. Сәй­кесінше, мамандардан да әр жобаны жасауда асқан ыж­дағаттылық пен жоғары кә­сі­би шеберлік талап етілуде. Теле­­арна өзінің сапалы деңгейіне кө­терілгенше әлі де біраз уақыт қажет. – Медиаменеджер ретіндегі басты ұстанымыңыз қандай? – Менің басты ұстанымым – телевизия үздіктерін біріктіру. Барлық мәселені білікті кадр­лар шешетінін уақыт дәлел­деді, өзімнің телевизиядағы көп­­жылғы тәжірибемнен де түй­­­­генім осы. Мемлекеттік те­ле­радио­арналарда жалақы мөл­шері анағұрлым төмен екенін білесіздер. Дегенмен «Қазақстан» телерадиокорпорациясында оң­тайландыру нәтижесінде өткен жылдан бері 300-ге жуық қыз­меткердің еңбекақысын кө­тер­дік. akparat Былтырғы телемаусымда қа­тарымызға қазақ телевизиясының мэтрі Нұртілеу Иманғалиұлы, сарап­тамашы-журналист Жай­на Сламбек қосылды. Сондай-ақ журналистикадағы қазіргі буынның көшін бастап тұрған Мақсат Толықбай, Гүл­наз Әлімгерей, Әйгерім Сей­фолла, Альбина Әшім, Ар­мангүл Тоқ­тамұрат секілді маман­дарымыз­ды жаңа қырынан көр­діңіздер. Биылғы маусымда Қым­бат Дос­жан, Нұрбек Бекбау, Ләйлә Сұл­танқызының авторлық бағ­дар­ламалары эфирге шығады. Әріптестеріміздің барлығының атын атап шығу мүмкін емес, әри­не. – Биылғы эфирдегі өзгерістер жайлы айттыңыз. Ал жаңа теле­маусымға жоспар қандай? Тың жо­балар эфирге шыға ма? – Жаңа маусымда 12 жаңа жобаны эфирге шығарамыз. Қазір көрерменге қандай бағыттағы жобалар ұсынуымыз қажет де­ген мәселеге арнайы зерттеу жүр­­гізілді. Қазір экономикалық са­уат, экологиялық мәдениет секілді мәселелер біздің қоғам үшін өткір тұр. Осы бағыттар бо­­йынша Ақпарат және қо­ғам­дық даму министрі Аида Бала­ева­­­ның бастамасымен бірнеше жа­ңа жо­ба іске асырылып жа­тыр. Өңірлеріміздің даму ерек­шеліктері, экономикасы мен әлеуетін танытатын, баға­м­дай­тын бағдарламалар жарыққа шы­ғады. Әлеуметтік мәселелер, халықтың мұң-мұқтажы эфир кес­тесінен түспек емес. «Тәуел­сіздік тәуекелдері» деп аталатын жаңа жобамызда ел тарихындағы шешуші сәттер, соңғы 30 жылда тәуекелге барған тұстарымыз тар­қатылады. Білікті жүргізуші Қымбат Досжанның «Қымбат жандар» бағдарламасы арқылы жа­қын­дарын іздеген жандар­ға қол ұшын созамыз. Ұлт­тық құн­дылықтар мен мәдениетіміз­дің жауһарлары дәстүрлі өнердің жанашыры, әнші Айгүл Қосанова жүргізетін «Күміс көмей» және жазушы Жүсіпбек Қорғасбектің «Үркер» авторлық жобасына өзек болады. Күзгі маусым алдында көрерменге екі жобаның да бір­неше шығарылымын ұсынып үл­гердік, екі бағдарламаға қа­тысты да көпшілік тарапынан келіп жатқан жылы лебіздер өте көп. Бұл маусымда да көрер­меннің қатысуымен өтетін тіке­лей эфирдегі хабарларға ба­сымдық береміз. Сондай-ақ ко­ронавирус қаупін ескеріп, бар­лық жобаға жаңашылдықтар енгізіп жатырмыз. Мысалы, «Жүз­ден жүйрік»  атауымен интел­лектуалдық бағыттағы ең ау­қымды жаңа жобаның тү­сірілім жұмыстарын бастадық. Корпорация заманауи техно­логия­ларды қолдану арқылы бұл жобаға бір уақытта 100 қа­зақстандықтың үйінде отырып онлайн қатысуына мүмкіндік жасады. Мұндай технология отан­­дық телевизия саласында қол­данылмаған. – Үй шаруасындағы әйелдер – телеарналардың мақсатты ауди­ториясының бірі. Олар кө­біне телехикая көреді, іздейді. Пан­демия телехикая өндірісіне кедергі болған жоқ па? – Телехикаялар өндірісіне де ерекше назар аударылуда. Соңғы жылдары отандық се­риал­дарға айтылып жатқан сын аз емес. Сапаны арттыру ба­ғытында еңбектеніп жатыр­мыз. Әрине, карантиндік шек­теулерге байланысты бірқатар кедергі болды. Дегенмен шығар­машылық топ әрбір күнді, әрбір мүмкіндікті, әрбір сәтті қапы жі­бер­меуге тырысты. Биыл та­рихи телехикаяларға ерекше ден қойылып отыр. Ұлы Абайдың 175 жылдығына орай телехикая түсіріп жатырмыз. Сондай-ақ әл-Фарабидің 1 150 жылдығына арналған сериал, жазушы Әзілхан Нұршайықовтың романы же­лісі­мен түсіріліп жатқан «Махаб­бат, қызық мол жылдар» телехикая­сы, жалпы бөлім саны 200-ден асатын 14 сериал эфирге шығады. «Қазақстан» телерадио­кор­порациясы отандық өнімді өн­діріп қана қоймай, оларды шет­елдерге белсенді түрде сатуда. Ұлттық арнаның сериалдары жуырда Amazon Prime плат­формасында көрсетіледі. 30-ға жуық телехикаямыз бен Ba­­la­­pan арнасының бірнеше ани­мациялық өнімі испан, пор­тугал, ағылшын  тілдеріне ау­дарылып, Латын Америкасы елдерінде және АҚШ-тың кабельдік телеарналарында, сондай-ақ IVI.RU онлайн кино­театры арқылы көрсе­тіл­мек. Түркияның ең ірі медиақұрылы­мы TRT арнасы біздің деректі фильмдерді түрік тіліне аударып, өз эфирінде көрсетпек. Бұл жө­нінде тиісті келісімдер жа­салды. Мұның бәрі – үлкен на­рық екені даусыз. Бұған қоса, біздің сериалдар Қырғыз Рес­публикасы, Өзбекстан, Татар­стан арналарында көрсетілуде. Корпорацияның өңірлік фи­лиал­дарының да жаңаша бағытта дамуына жол ашуды мақсат етіп отырмыз. Ол үшін аймақтардағы филиалдарды корпорация құра­мынан шығарып, ғимараты, ма­териалдық-техникалық ба­засы­мен жергілікті әкім­діктердің құ­зыретіне беру көзделуде. Қазір фи­лиалдар бюджетінің көп бө­лігін өздері табады. Соған қа­рамастан қызметкерлерінің жа­­лақысын көтеруден бастап қан­дай да бір техника сатып алу мәселелеріне дейін бас кең­семен мақұлдауға тура келеді. Біздің құрамнан шыққаннан кейін нарық ағымына қарай дамиды. «Үлкен корпорация» деген атау үшін ғана бәрін бір уыста ұстап отыру дұрыс емес. Ол арналар да бәсекеге сай, бү­гінгі нарықтың сұранысына жа­уап бере алатын дәрежеде бо­луы тиіс. Бұл ретте «Жетісу», «Ал­маты» телеарналарын сәтті мы­сал ретінде келтіруге болады. Корпорация құрамынан алғашқы болып Шымкенттегі филиал – Ońtústik телеарнасы шығады деп жоспарланған, қазір тиісті жұмыстар атқарылып жатыр. – Әлем әлі де дүдамал күйде. Кім, қай бағытта жұмыс істеу қа­жеттігін білмей дал. Пандемия те­лерадиокорпорацияның ұз­ақ­мерзімді жоспарларына өзгеріс­тер енгізе алды ма, алдағы стратегия­лық қадамдарыңыз жайлы айтып өтсеңіз... – Жаһандық коронавирус пан­демиясы мемлекетімізде ен­гізілген төтенше жағдай және одан бергі елдің ірі қалалары мен аймақтарындағы карантин біздің үлкен мақсаттарымызды орындауды кешіктіргенімен, бағытымызды өзгерте алмады. Қайта жылдамдық, дәлдік, сияқ­ты ақпарат құралдары үшін басты өлшемдерге лайық бола түстік деп айта аламын. Еліміз осы бір қиын кезеңнен аман-есен өтіп, қалыпты өмір­імізге қайта оралғаннан ке­йін көрермендеріміз бен тың­дармандарымыз үшін талай тың жобалармен сүйіншілейтін бо­ламыз. Ең бастысы, жұмыс істеу тәртібі қалыпты жағдайға көшкен күннің өзінде карантин кезінде пайда болған ережелер мен жаңашылдықтарды күн тәр­ті­біне енгізіп, жұмыс істеудің оң­тайлы тәсілдерін құруға бола­тынына көз жеткіздік. – Әңгімеңізге рақмет!        

Сұхбаттасқан Әлихан ИСМАН