Сан тағдырды тәрк еткен DarkNet
Интернет байланысы өмір салтымызға дендеп енген сайын арам пиғылды топтар да оның барлық мүмкіндігін пайдалануда. Соның ең бір өзектісі – есірткіні өткізу тәсілінің «байланыссыз» сипатқа көшкені. Яки, бұрын «қолдан-қолға» жүретін сауда қазір электронды түрде жүреді. Есірткі іздеген нашақор DarkNet сайттарының біріне кіреді де, ақысын төлеп, тапсырыс қалдырады, оның тапсырысын осы сайттардан «оңай ақша» іздеген есірткі курьерлерінің бірі шартты орынға жеткізіп береді. Яки, адам аяғы аз жерге апарып жасырып кетеді. Нашақор оны жіберілген суреттер бойынша барып тауып алады. Мұндай курьерлерді олардың тілінде «минер» деп атайды екен. Осылайша, сауда тізбегіндегілер бір-бірін көрмейді, танымайды да. Мұндағы ақша аударымдары да киберәмиян, криптовалюта түрінде жүреді. Есірті өткізудің бұл «схемасы», әрине бұрыннан белгілі. Белгісізі – DarkNet сайтында отырған наркодилерлердің кім екені. Осы ретте, Ішкі істер министрлігі оларды ұстаудың барлық мүмкіндігін қарастыруда екенін айтады. «Интернет желісіндегі тұрақты мониторинг нәтижесінде бүгінде есірткі таратуға қатысты 840 сайт, аккаунт және басқа да ресурстар анықталды. Оларды бұғаттау үшін Ақпарат және қоғамдық даму министрлігіне хат жолданды. Осы ретте айтпағым, бұл ресурстардың домендері көбінесе шетелдерде, мәселен Ресейде орналасқан боп шығады. Оларды табу үшін де кешенді шараларды жүзеге асырып жатырмыз. Ресей Федерациясының ішкі істер министрлігімен осы уақытқа дейін 3 бірлескен шара өткіздік. 2 есірткі зертханасын анықтап, жойдық. 55 келіден астам синтетикалық есірткіні, шикізат ретінде пайдаланылатын 106 келіден астам химиялық элементтерді тәркіледік. «Байланыссыз» тәсілдің тізбегін толық қолға түсіруде әзірге халықаралық заңнамада қиындықтар бар. Әйтсе де, жедел жағдай толық қадағалауда», – дейді ІІМ Есірткі қылмысына қарсы іс-қимыл департаменті Ведомствоаралық үйлестіру және профилактика басқармасының бастығы, полиция полковнигі Бақытжан Әмірханов.«Химия» қайда да қауіпті
Одан кейінгі өзекті мәселе бұрынғы дәстүрлі өсімдік негізді есірткілердің орнын синтетикалық есірткілердің, былайша айтқанда химиялық психотропты заттардың басып келе жатқаны. Халық арасында «тұз» деген жалпылама атауға ие мұндай есірткілер өндіруге оңай, алып жүруге шағын және оған сұраныс та жоғары. Бірақ денсаулыққа зияны екі есе зор. Табиғи есірткідей емес, әсері анағұрлым қатты, бірінші тұтынғаннан-ақ тәуелділікке алып келеді. «Синтетикалық есірткі дегеніміз – ол бірнеше психобелсенді элементтердің химиялық қоспасы. Сондықтан да олардың ең бірінші қаупі - адам ағзасында метаболизмге түспейтіндігі. Яки, ыдырамайды және өте баяу шығады, әлде мүлдем шықпай қалып қоюы мүмкін. Ең бірінші кезекте адамның миында және орталық жүйке жүйесі – жұлынында жиналып қалады да, оның биохимиясын бұзады. Тұтынған адам бірден ойлау қабілеті төмендеп, ұйқысы бұзылып, бей-берекет қорқа беретін күйге түседі. Одан кейінгі залалы иммунитетке тиеді. Былайғы ауруларды айтпағанда, кішігірім жараның өзі ұзақ жазылатын болады. Бұл, әсіресе қыз балаларға қауіпті», – дейді «Ренессанс-Астана» медицина орталығының бөлім меңгерушісі Ярослав Савченко.Насихаттайтындар да айылын жия бастады
Заман өзгерген сайын жаңаша сипат алып келе жатқан зауалмен жұмыстар қарсы іс-қимыл сипатында да, профилактикалық мақсатта да жүруде. Бірақ есірткінің саны мен түрі, химиялық формуласы өзгеріп жатыр. Бұл есірткімен ұсталғандардың кінәсін анықтауға үлкен кедергі еді. 2018 жылғы 27 желтоқсанда қолданыстағы заңнамаға жиырмаға жуық түзету енуінің арқасында Үкіметке бірқатар мүмкіндік берілді. Электронды ақпараттық ресурстарды пайдалана отырып жасалатын есірткінің заңсыз айналымына қатысты жауапкершілік қатаңдатылды. Ең бастысы, азаматтарды есірткінің заңсыз айналымына тарту мақсатында насихаттау немесе заңсыз жарнамалауға қылмыстық жауаптылық енгізілді. Бұрын әкімшілік жауапкершілік болған кезде наркодилерлер мұны азаматтарды алдауға қатты пайдаланатын. Бұл әрекет үшін қазір 3 жылға дейін бас бостандығынан айыру, ал ауырлатылған жағдайларда 3-6 жылға дейін бас бостандығынан айыру қарастырылған. Заңға түзетулер енгізілген сәттен бері Қылмыстық кодекстің 297-бабы 3-бөлігі «Электронды ақпараттық ресурстарды пайдалана отырып есірткі өткізу» бойынша 23 қылмыстық іс қозғалған, оның 10-ы айыптау қорытындысымен сотқа жолданған. Ал есірткіні насихаттау және жарнамалау фактілері бойынша сотқа дейінгі 64 іс тіркелді, оның 9-ы соттарда қаралуда, 27-і өндірісте, 28-і қысқартылды. Жалпы, жыл басынан бері 9 айда 1 750 қылмыс анықталды, оның 1 082-сі өткізу, 266-сы заңсыз сақтау фактілері. Заңсыз айналымнан 22 тонна 53 келі есірткі тәркіленді. Оның ішінде 3,3 келі – героин, 5 тонна 929 келі – марихуана, 415,2 келі – гашиш, 83,4 келі синтетикалық есірткі бар. 6 ұйымдасқан қылмыстық топтың жолы кесілді, Қылмыстық кодекстің 262-бабы «Ұйымдасқан қылмыстық топтарды ұйымдастыру және оған қатысу» бойынша 11 қылмыстық іс қозғалды, оның шеңберінде 6 көшбасшы және 21 қатысушы қылмыстық жауапкершілікке тартылды. 5 есірткі зертханасы жойылды. Синтетикалық есірткілердің заңсыз айналымына байланысты 438 құқықбұзушылық, оның ішінде 198 өткізу, 46 сақтау, 194 теріс қылық дерегі тіркелді. Сондай-ақ жұртшылықтың, жергілікті атқарушы органдардың, ПИК және ҮЕҰ-ның атсалысуымен 3 500-ден астам граффити-сурет жойылды. Есірткі бизнесіне қарсы күрестегі ең жаңа дерек әрі ең ірі партия өткен аптада Түркістан облысында тіркеліпті. Шолаққорған ауылы маңында «Tойота» маркалы автокөлігінен 47 келі 958 грамм гашиш және 664 келі 910,37 грамм кептірілген марихуана табылған. Есірткі бизнесімен күрес нәтижелері көңіл қуантады. Бұл құқық қорғау құрылымдарының замана зауалынан қаншама адамның өмірін арашалап қалып жатқанын білдірсе керек.Нұрлан ҚОСАЙ