Қарағандыда облыстық сот фермерді атқан адамға қатысты үкімнің күшін жойды. Прокурорлар Макаров тапаншасымен кісі атып өлтірген азаматқа жеңіл жаза тағайындауды сұраған. Сөйтіп, кісі өлтірген 44 жастағы күдікті сот залынан босап шықты.
Қарағанды облысы Шет ауданында былтыр 12 маусымда Сапарғали Мақашов есімді фермерді ауылдасы Макаров тапаншасымен атып, мерт қылады. Қарулы қақтығысқа екі ауылдастың арасындағы жанжал себеп болған. Далада кездесіп қалған ауылдасын фермер пайдалы қазбаларды заңсыз өндірумен айналысасың деп айыптайды. Заңға қайшы әрекетін тоқтатуды талап етеді. Ауылдастың әңгімесі шымбайына батқан азамат оны тапаншамен атып, оқиға орнынан тайып отырған.«Жанжал кезінде әкемді атып өлтірген тапанша 90-жылдары Ресейде полиция қызметкерінен ұрланған болып шықты. Сотталған Өскенбеков әкемді жаралаған соң дәрігер шақырмаған, оқиға орнынан қашып кетті. Ол Макаров тапаншасын ғана емес, сонымен бірге әкем өзімен бірге алып жүрген, тіркелген аңшылық мылтығын да ала кеткен. Полиция тапаншаны тәркілеген кезде саусақ іздері жойылып, кесілген, жарамсыз күйінде табылды. Өзін-өзі қорғаған адам олай жасамайды», – дейді мерт болған Мақашовтың ұлы Жанат. «Өскенбековтің көлігінде төрт жан, менің әкеммен бірге көлікте қазақша түсінбейтін Светлана Харлан мен Александр Ильницкийлер отырған. Олар екеуінің не жайында сөйлескенін түсінбеген. Жанжал үстінде Өскенбеков жолаушылар жағынан есікті ашып, әкеме оқ атқан», – дейді Жанат Мақашов.Оқ жамбасқа тиіп, артерияны зақымдап, фермер сол жерде көз жұмады. Тергеуші ҚК-нің 99-бабы бойынша «кісі өлтіру» деген баппен іс қозғап, сотқа береді. Екі куәгердің куәлігіне қарамастан, прокурор Қуаныш Жексенбаев істі ҚК-нің 102-бабы бойынша кісі өлімін «өзін-өзі қорғауды асыра пайдалану» деп бағалайды. Әкесінің кісі қолында қасақана өлгенін дәлелдеу үшін Жанат куәгерлерді полиграф детекторынан өткізуді сұрайды. Бірақ судья полиграф тұжырымдары айғақ емес екенін алға тартады. Шет аудандық сотының судьясы Амантай Әбдікамалов сотталушы Ж.Өскембековті қауіпсіздігі төмен колонияда 2 жыл жазасын өтеуге шешім шығарады. Бірақ тергеу изоляторындағы 1 күн қылмыстық іс жүргізу кодексінде көрсетілгендей, колониядағы 2 күнге теңестірілгендіктен, сот оны үкім шыққан күні қамаудан босатады.
Сот үкімімен келіспеген отбасы аппелияцияға берді. Нәтижесінде, Қарағанды облыстық сотының алқасы «қасақана өлтірген жоқ, өзін-өзі қорғауды асыра пайдаланды» деген сот үкімінің күшін жойды. «Айыпталушы Жасұлан Өскенбековтің әрекетін Қылмыстық кодекстің «адам өлтіру» 99-бабынан «өзін-өзі қорғау шегінен шығу» 102-бабына ауыстырудың заңдылығы мен негізділігі күмән тудырады, өйткені айыптау актісінде прокурор айыпталушының «адам өлтіру» бабына жататын әрекеттерін сипаттаған. Қылмыстық іс жүргізу кодексін елеулі түрде бұзу үкімнің күшін жоюға негіз болып табылады. Іс бойынша мұндай негіздер бар», – деп мәлімдеді алқа төрағасы Рашид Нұрмағамбетов.Адвокат Дельфуза Келімбетованың айтуынша, прокуратура енді барлық заңсыздықты жоюы тиіс.
«Біз облыстық соттың шешіміне разымыз. Өлтірілген Сапарғали Мақашов айыпталушы үшін қауіп төндірмеді. Ол қант диабетімен ауыратын. Тіпті, өздігінен қозғала алмай, таяққа сүйеніп жүрді, көру қабілеті нашар болды. Оның көмекшісі Светлана Харлан оған аяқкиімін киюге көмектесетін. Ол сол күні де қасында болып, оқиғаны көзімен көрді. Дегенмен Шет аудандық соты дәлелдемелерді мұқият зерделемеді, істің нақты мән-жайы мен Ж.Өскенбековтің іс-әрекетіне объективті құқықтық баға берген жоқ», – дейді Дельфуза Келімбетова.Апелляциялық алқа Шет аудандық соты үкімінің күшін жойды. Қылмыстық іс жіберілген қателіктерді жою үшін прокурорларға қайтарылды. Айыпталушыға іс прокуратура өндірісінде болған кезде Қарағанды облысынан кетуге тыйым салынды.
Ләззат ҚОЖАХМЕТОВА, Қарағанды облысы