Атырау облысы Мақат ауданы Доссор кентінде кәріз құбырын тарту мәселесі көп жылдан бері шешілмей, тұрғындардың наразылығын тудырып келеді. Доссор кентінде булану алаңы қарастырылмағандықтан жиналған нәжіс суы шағын көлшікке айналды. Жері көктемейтін, соры мен шаңы бұрқыраған мұнайлы ауданның экологиясына бұл да қосымша салмақ салып тұр. Көлшік болған нәжіс суын бүгінде төрт түлік мал ішіп, тұрғындар малдың сүті мен етінің адам денсаулығына әсерін айтқанымен, биыл да бұл мәселе шешімін табарына үміт үзілгендей...
Аудан тұрғындарының өзекті мәселесі болған Доссор кентіндегі «жабайы» булану алаңының аумағы 500 шаршы метрді алып жатыр. Көлемі жыл сайын ұлғайып келеді. Кенттен 3 шақырым жердегі нәжіс алаңының қоршаусыз және қараусыз жатқанына жергілікті тұрғындар алаңдаулы. Доссор кентінің тұрғыны, AQIQAT қоғамдық бірлестігі төрағасы Ғазиз Ғабдуллиннің айтуынша, бұл «көлшік» жергілікті халыққа біраз қиындық туғызып отыр. Жайылып жүрген мал осы жерді суатқа айналдырған. Ал оның сүті мен етін адамдар жеуге пайдаланады.Жанайқайы экологтарға да жетті
Мақат ауданына іссапармен барған Атырау облысы бойынша Экология департаментінің басшысы Ә.Бекмұхаметов Мақат ауданының әкімі Ш.Кейкинұлы, шаруалармен және AQIQAT қоғамдық бірлестігінің төрағасы Ғ.Ғабдуллинмен кездесті. Кездесуде ауданға қарасты Доссор поселкесіндегі экологиялық мәселелер көтерілді. Атап айтқанда, Доссор, Мақат ауылы сыртындағы бұрынғы тұрмыстық қатты қалдықтар тастайтын полигонның қоршалмағаны, осы күнге дейін бірнеше мәрте өртеніп, салдарынан түтін ауылға қарай ұшып, жағымсыз иіс шығып, тұрғындардың мазасын алған кездер болғаны айтылды. Бұдан басқа, қазіргі таңда Мақат ауданы әкімдігінің тапсырмасымен Мақат-Доссор ортасынан жаңа полигон құрылысын мердігер мекеме жүргізіп жатқанын және оның құрылысы бітпегенін, алаңға қазіргі таңда қоршаған ортаға эмиссияларға рұқсат алынбай қоқыстардың төгіліп жатқанын шаруалар тілге тиек етті. Ал департамент басшысы аталған мәселеге қатысты тексеру жұмыстарының жүргізілгенін айтты. Аталған департаменттің ресми өкілінің мәліметіне сүйенсек, тексеру қорытындысында Мақат аудандық әкімдігінің тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы бөлімінің басшысына уәкілеттік қызметін толық атқармағаны үшін Әкімшілік құқықбұзушылық туралы кодекстің 328 және 332-баптары бойынша әкімшілік істер қозғалып, 83 340 теңге айыппұл салынған. Сонымен қатар департамент Атырау облысының мамандандырылған ауданаралық экономикалық сотына Мақат ауданының бос жерлерінен тұрмыстық қатты қалдықтарды жою және орналастыру жөніндегі нысанның құрылысын міндетті мемлекеттiк экологиялық сараптамадан өткенге дейін және пайдалануын қоршаған ортаға эмиссияларға рұқсат алғанға дейін тыйым салу туралы талап-арыз берді. Мақат аудандық әкімдігіндегілер доссорлықтардың өтінішін жерге қалдырмаймыз деп уәде етіп отыр.Әкімдік өз мүлкіне ие бола алмапты
Мақат ауданы әкімінің орынбасары Болатбек Сәрсеннің айтуынша, Доссор кентіндегі булану алаңы 2013 жылы салынған. Екі жылдан соң алаңды қоршаған темір қоршаулар ұрланған. Бұл мәселе өзектілігі күн тәртібінде тұрғандықтан, қазіргі күні темір-бетон қоршау жасауға жобалық-смета жасақталып, ол сараптамадан өткен соң келер жылы оның құрылысына қаражат сұралмақ екен. Яғни, әлі «қашпаған сиырдың уызынан дәметкендей» әрекет бұл. «Қазіргі таңда кәріз тазарту ғимаратын салуға мораторий жарияланған. Бұдан басқа Мақат кентіндегі құрылысы аяқталған жобалық қуаты тәулігіне үш мың текше метр кәріз суын қабылдайтын кәріз суларын тазалау нысаны салынған. Мақат ауданы орталығындағы нысанға келетін кәріз суының көлемі тәулігіне жобамен 500-600 текше метр. Доссор кентінде 300 текше метр. Егер Доссор кентінен кәріз суын тазалау нысаны салынса, тәулігіне толық қуаты бойынша кәріз суы болмаса, нысан толық жұмыс істей алмайды. Аудан орталығында да сондай жағдай. Яғни, Мақат және Доссордағы кәріз суын тазалау нысандары бірге жұмыс істеген кезде шығындардың көбеюіне әкеп соғады. Бұл аудан үшін экономикалық тұрғыда тиімсіз. Сол себепті Доссор кентінің кәріз желісін Мақат ауданы орталығындағы кәріз суларын тазалау нысанына қосу жұмыстары жүргізілуде», – дейді Мақат ауданы әкімінің орынбасары Б.Сәрсен. Сайып келгенде, бұл жұмыс та қаржыға келіп тірелетіндіктен, мәселе биыл шешімін табады деген үміт жоқ.Белсенділер облыс әкімін шақырды
Бұған кәріз суы жиылған жердің қауіпті екенін айтып, мәселе көтеріп жүрген Доссор кентінің тұрғыны, AQIQAT қоғамдық бірлестігінің төрағасы Ғазиз Ғабдуллиннің Атырау облысы әкімі М.Досмұхамбетовке жазған ашық хаты да дәлел бола түседі. Қоғам белсендісі Доссор кенті 1911 жылы құрылғанын айтып, 14 000 тұрғыны және 3 050 тұрғын үй мен мекемелер бар деп отыр. – Кентті орталық кәріз жүйесіне қосу үшін 2017 жылдан бастап қазірге дейін кәріз жүйесі құрылысы жүруде, кент сыртында кәріз суын құятын алаң бар, алаңның жағдайы талапқа сай келмейді, қоршалмаған, қараусыз жатыр, кентіміздің үй жануарлары жайылымға шыққанда осы алаңда жиналған кәріз суын ішеді. Осындай санитарлық және экологиялық бұзушылықтарды болдырмау мақсатында соңғы 2-3 жыл турасында жергілікті аудандық әкімшіліктерге алаңды қоршату жөнінде және кәріз суын тазалау құрылысын салу жөнінде бірнеше рет айтылды. Шағын кәріз суын тазалау нысанын салу міндетті түрде қажет, себебі мекемелерді қоспағанда үш мың елу үйден күніне орташа есеппен 500 м³ кәріз суы шығады. Кентіміз батыс Ескенеге жақын орналасқан, экологиялық ахуалы нашар жер. Экологияны жақсартудың жалғыз жолы – жасыл желек. Оны егіп шығару үшін техникалық су қажет. Облысымызда ауызсу тапшы, сол үшін кәріз суын тазалау нысаны құрылысы салынған жағдайда кәріз суын тазартып кентіміздің жасыл желегіне және өндірістік қажеттілікке пайдалануға болар еді», – деген Ғ.Ғабдуллин аудан әкімінің бұл мәселені шешудегі жобасын мақұлдамайтынын айтты. Оның айтуынша, Доссорда кәріз суын тазалау нысанын Доссор кентінен салуға Мақат ауданы әкімі қарсы. Аудан басшылығы Доссор кентінің кәріз суын 40 шақырым қашықтықта орналасқан 16 000 халқы бар аудан орталығындағы 9 жылдан бері салынып жатқан, бірақ әлі іске қосылмаған кәріз суын тазалау нысанына құбырмен құюды көздейді. Бірақ бұл тиімсіз іс. Аудан тұрғындары бұл мәселені шешуге облыс әкімінің өзі нүкте қойғанын қалайды. Сондықтан Доссор кенті тұрғындарымен кездесіп, мән-жаймен танысу үшін Атырау облысы әкімі М.Досмұхамбетовті Доссор кентіне шақырып отыр. Қысқасы, ауданда түйіні шешілмеген мәселе бар. Ол бүгін шешімін таппаса, күрделене берері сөзсіз. Бұл мәселенің табиғатқа ғана емес, халықтың денсаулығына да кері әсер ететіні жанға батады.
Тұрсын ЖҰМАБЕКҚЫЗЫ,
Атырау облысы