Елбасының 2017 жылғы 26 қазандағы «Қазақ тілі әліпбиін кириллицадан латын графикасына көшіру туралы» Жарлығына сәйкес қазақ тіліəәліпбиінің 2025 жылға дейін латын графикасына кезең-кезеңімен көшуін қамтамасыз ету жұмыстары қарқынды жүргізіліп келеді. Ол іске үлес қосып жатқан Ш.Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығының ұйымдастыруымен «Латын графикалы кеңістіктегі жарнама сауаттылығы» атты республикалық онлайн семинар өтті.
Мұнда орфографиялық топ мүшелері әзірлеген «Графикалық кеңістіктегі жарнама» нұсқаулығы талқыға салынып, жарнама сауаттылығына қатысты өзекті мәселелер көтеріліп, бірқатар ұсыныс пікірлер айтылды. «Тіл-Қазына» орталығының атқарушы директоры Ербол Тілеш:
– Жарнаманың сауатты болғаны жөн, сауаттылық емле мен пунктуация ережелеріне ғана емес, мазмұнға да керек. Сондықтан сауаттылық мәселесімен қатар жарнама мәтінінің ішкі мазмұнына да мән беріп, әсіресе, ұлттық танымның тілдік көріністерін кеңінен көрсек игі болар еді. Жарнама тілі жаңа әліпбиге көшкенде түзелер деген үлкен үміт бар, – деп атап өтті.
– Жұрт кітап оқымауы мүмкін, газет-журналға жазылмауы мүмкін, бірақ көшедегі жарнаманы міндетті түрде көреді, көрген соң оқиды. Визуал дүние адамның есінде міндетті түрде қалады. Жарнама берушілерден сауатты мәтін талап ету, қате кеткен жағдайда түзетуге дайын болуын талап ету, түзетпеген жағдайда жауапкершілікке тартып, айыппұл салу жағын қарастырған дұрыс,– дейді «Ұлан» газетінің редакторы Жұлдыз Әбділда.
Сондай-ақ онлайн семинарда жарнама мәтінін сөзбе-сөз аудармай, тіл заңдылығын сақтай отырып, тілге жеңіл, айтуға оңай етіп беру жағын орнықтыру мәселесі көтерілді. А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтының жетекші ғылыми қызметкері Айнұр Сейітбекова кирилл жазуымен болған жарнама мәтіндеріндегі кемшіліктерді қайта болдырмаудың жолын іздестіріп, қоғамның жаңа әліпбиді жарнама ісінде сауатты пайдалануына жағдай жасалу қажеттігін, ал ондай қажетті қадам жаңа емле бойынша жарнама мәтіндерінің бірізді жазылуына бағытталған осындай нұсқаулықтар мен анықтағыштар екенін атап өтті. Онлайн семинарға Алматы облысының Тіл оқу-әдістемелік орталығының, Солтүстік Қазақстан облысы «Тілдерді оқыту орталығының», Ақмола облыстық оқу-әдістемелік орталығының, ШҚО Тілдерді дамыту және үйлестіру жұмысы бөлімінің, Қарағанды облысының тілдерді дамыту жөніндегі басқармасының, Қостанай облысы әкімдігінің тілдерді дамыту басқармасының басшылары мен мамандары қатысты.
Әділ БЕК
