Петропавл қаласының әкімдігі тірі адамды «өлдіге» санап, тұрғын үй кезегінен шығарып тастаған. Жетім жігітке тірі екенін дәлелдеп, кезекке қайта тұру үшін талай табалдырықты тоздыруға тура келді. Шенеуніктер бұл қателікті техникалық ақаумен байланыстырып отыр.
Александр Рябуха есімді жігіт тағдырдың тәлкегін бала кезінен көріп келеді. 8 жасында анасы о дүниеге аттанғаннан кейін үйелмелі-сүйелмелі төрт бала жетімдер үйіне тапсырылған. Сонда жүрген кезінде-ақ Александр үй кезегіне тұрған екен. Жетімдер үйі Айыртау ауданында орналасқандықтан, Александр сол ауданның орталығы Саумалкөл ауылындағы үй кезегінде болған. Кейін Петропавлға көшіп кеткендіктен, ол жақтағы кезектен шығып, тұрғылықты жері бойынша тіркелген. Төрт жылдай кезекте тұрған адамды биыл наурыз айында бәзбіреулер «өлді» деп көрсетіп, есептен шығарып тастапты. Содан кейін тірі екенін дәлелдеу үшін талай табалдырықты тоздырғанымен, еш нәтиже шықпаған соң Александр журналистерден араша сұрады. «Кезектен мені неге шығарып тастағандарын түсінбедім. Мүмкін біреуге қажет болған шығар. Техникалық ақаулық деп түсіндіріп отыр. Оның анық-қанығын кім білсін? Қайда барсам да, «өлі» адамның «тіріліп» келгеніне бәрі аң-таң болады», – дейді Александр Рябуха. Александр әділдік іздеп, прокуратураға барғанын айтады. Бірақ онда ешкіммен сөйлесіп, мән-жайдың анық-қанығын білудің сәті түспепті. Тек жазбаша арызын ғана қалдырған. Кейін өтініші қарастыруға қабылданғаны туралы SMS-хабарлама келген. Александр Башировичтің айтуынша, кезек тоқсан сайын жаңартылады. Наурыз айында кезектен шығарылғанын өзі досынан білген көрінеді. «Досым өзінің кезегін тексерген екен. Сол келіп, мені кезектен таба алмағанын айтты. Сайтты ашып қарап едім, өз көзіме өзім сенбедім. Кезектен шығарылу себебі деген бағанаға «өліміне байланысты» деп жазып қойыпты. Қалалық әкімдікке барсам, «өліп қалғанына байланысты кезектен шығарып тастадық» деген жауап алдым Тірі екенімді дәлелдеу үшін талай табалдырықты тоздыруыма тура келді», – дейді Александр.ТЕХНИКАЛЫҚ ҚАТЕЛІК ПЕ? ӘЛДЕ?..
Петропавл қалалық ішкі саясат бөлімінің басшысы Азат Ыбыраевтың айтуынша, бұған техникалық ақаулықтар себеп болған. «Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық бөлімі жыл сайын кезектегілердің мәртебесіне түгендеу жүргізіп отырады. Себебі біреулер басқа жаққа көшіп кетуі немесе үй сатып алуы, тіпті қайтыс болуы мүмкін. Наурыз айындағы жоспарлы түгендеу барысында 1996 жылы туған Александр Рябуханың мәртебесі мәліметтер базасында «өлі» болып шықты. Әкімдік өз тарапынан мәртебені өзгерте алмайды, тек отбасы мүшелерін ғана кезекке қоса алады. «Өлілер» тізімінде болғандықтан, ол автоматты түрде кезектен шығарылған. Бірақ кеше оның кезегі қалпына келтірілді. О баста оның кезегі 1 680-ші болса, енді 1 342-ші, яғни ол бұрынғы орнына тұрғызылды. Біз мұны техникалық ақаудың салдары деп ойлап отырмыз. Бірақ техникалық қателік пе, әлде біреудің салдыр-салақтығы ма, оны кейін анықтап, тиісті шешім қабылдайтын боламыз», – деді Азат Серікұлы. Әділет органдарындағылардың айтуынша, мұндай жағдайларға көбіне-көп адамның жіберген қателігі себеп болады. Облыстық Әділет департаменті басшысының орынбасары Гүлнара Қожахметова өз тәжірибесінде мұндай қателік кездеспегенін айтады. «Біздің облыста мұндай оқиға болып көрген емес. Біздің базада «Александр Рябуха өлді» деген жазба тіркелмеген. Негізі, осындай қателіктер адам факторына байланысты жіберілуі мүмкін. Кейде аты-жөні, туған күні, айы, жылы бірдей адамдар кездеседі. Соларды шатастырып алуы да мүмкін», – деді Гүлнара Қалиқанқызы. Енді Александр Азаматтық хал актілерін тіркеу органына барып, өтініш жазуы керек. Одан кейін оған өлімі туралы хал актісі тіркелмегені туралы анықтама беріледі. Әрі көші-қон полициясы бөлімінен де анықтама алуы керек. Себебі онда оның мәртебесі «белгісіз» деп көрсетілген. Азат Ыбыраевтың айтуынша, бұл көші-қон полициясы оны тіркелген жеріне барып тексергенде, таба алмағанына байланысты болуы мүмкін. Сондықтан басқа елге көшіп кетті деп санауы ғажап емес.ТАСБАҚА АЯҢ
Қалалық әкімдіктің мәліметінше, пәтерлер баспана құрылысына байланысты кезектегілерге пайыздық қатынаста бөлінеді. Бүгінде Петропавлда 14 мыңнан астам адам пәтер кезегінде тұр. Оның 1 700-і – жетімдер. Биыл 65 пәтер осы санаттағы адамдарға беріліпті. Бұл былтырғыдан екі есе артық. 2020 жылы жетімдерге 30 шақты ғана пәтер берілген екен. Александр Рябуханың қашан үй алатыны әлі белгісіз. Кезектің жылжуы үйлердің құрылыс қарқынына байланысты. Кезек тасбақа аяңмен жылжиды. Александрдың өзі әрі кетсе 5-10 жылдың ішінде баспаналы боламын деген үмітте. Әзірге құрылыста бел жазбай жұмыс істеп, кезектің тезірек жылжуына үлесін қосып жүрген жігіт пәтердің бір бөлмесін жалдап тұруға мәжбүр. Қайтыс болған адамдардың кезегі автоматты түрде оның мұрагерлеріне беріледі. Бірақ Александр әлі үйленбегендіктен, оның кезегі ешкімге ауыспапты. Өзінің айтуынша, туған ағасы Жетімдер үйінен кезекке тұрып, Саумалкөлден баспаналы болған. Үлкен апасы қайда екені белгісіз. Ал қарындасын ерлі-зайыпты бір отбасы асырап алған екен. Оның да тағдырынан Александр хабарсыз. Петропавл қалалық ішкі саясат бөлімінің басшысы Азат Ыбыраевтың айтуынша, пәтер кезегіне қатысты мәліметтер базасы жалпы республикаға ортақ. Онда Қазақстан бойынша кезекте тұрған барлық адам біріктірілген. Қателік республика деңгейінде де кетуі мүмкін. Ал жергілікті жерлердегі жауапты тұлғалар тек сол мәліметтер базасындағы деректердің дұрыс-бұрыстығын тексеріп қана отырады екен. Дегенмен шенеунік қалалық әкімдік Александр Рябуханың алдында ауызша түрде кешірім сұрауға дайын екенін жеткізді. Ал Александр мұндай қателік алдағы уақытта басқа адамдарға қатысты қайталанбағанын қалайды. «Маған бәрібір, менің рухым мықты, өзім оптимиспін. Сондықтан бұл жағдайды аса қиналмай, күліп қабылдадым. Ал менің орнымда басқа біреу болса, мәселен нәзік мінезді қыз бала болса немесе егде жастағы қария болса, қайғылы оқиға орын алмасына кім кепіл?», – дейді жетім жігіт. Азат Ыбыраев бұдан басқа мұндай мысалдар жоқ екенін айтып сендірді.Роза ШӘКЕН, Солтүстік Қазақстан облысы