Елімізде онлайн мектептер мен колледждер көптеп ашылуы мүмкін. Таяуда Оқу-ағарту министрлігі осыған байланысты норма заңды түрде бекітілудің алдында тұрғанын мәлімдеді. Пандемия кезіндегі қашықтан оқытудың бейнетінен кейін саладағы жауаптылар онлайн білім беруге қатты көңіл бөле бастағаны аңғарылады. Дегенмен онлайн оқытуда білім сапасы төмендеп кетпей ме? Сарапшылар не ойлайды?Өзге елдердің ықпалын ығыстырады
Ведомство бұл жайт бойынша алдағы уақытта үлкен талқылаулар болатынын хабарлады. Дегенмен осы мәселенің еліміз үшін тым күрделі екенін жасыра алмаймыз. Саны жайлы нақты деректер болмаса да, шетелдік, әсіресе ресейлік онлайн мектептер мен колледждерде білім алатын қазақстандық жасөспірімдер баршылық. Өз кезегінде идеология мен құндылық жағынан ұтылып жатқанымыз аян. Негізі, онлайн білім беру соңғы онжылдықта әлем елдері жатырқайтын дүние қатарынан емес. Министр Асхат Аймағамбетов мысал ретінде Ресейдегі Фоксфорд онлайн мектебін келтірген. 1-сыныптан 11-сыныпқа дейін білім беріп, мемлекеттік үлгідегі аттестат ұсынатын мектептің оқыту бағдарламасына барлық пән қосылған. Білім беру ақылы негізде жүргізіледі. Сол сияқты Ұлыбританияда да онлайн мектептер тіркеле алады. Мұнда мұғалімдер онлайн режимде сабақ береді. Тек химия пәні ғана зертханалық тәжірибе жасалғандықтан, онлайн режимінде өтпейді. Егер жақын аралықта Қазақстанда онлайн мектеп пен колледждер ашылса, одан қандай артықшылық көреміз? Міне, осы сауал көпті толғандырады. Білім сарапшысы, Qadam School мектебінің негізін қалаушы Шәкәрім Толыбайұлы онлайн мектептер елдегі білім беру саласының бір емес, бірнеше мәселесін шешетініне сенімді.
– Мұндай практика бар. Мысалы, білім беру саласында көптеген мәселеге тап боламыз. Кейбір ата-ана діни көзқарасына байланысты мектеп формасына келіспей, қыздарына орамал таққызады. Ал мектептер кіргізбей жатады. Сосын ол ата-аналар балаларын Ресейдің онлайн мектептеріне тіркейді. Балалардың ресейлік онлайн мектептерден қандай білім алып жатқаны, бойына нендей құндылық сіңіретіні бізге беймәлім. Онлайн мектептер өзімізде болса көп нәрсеге есік ашылады. Отандық мамандар қызмет атқарып, бәсекелестік орта пайда болады, дамиды. Әрине, барлығы жүйелі, дұрыс жасалса. Әйтпесе, елде цифрлық білім беру дамымағаны мәлім. Екіншіден, Қазақстанда мектеп тапшы. Мемлекет ғимараттар соғып үлгере алмай жатыр. Аймақтарда мұғалім жетіспейді. Осы проблеманы онлайн мектептер арқылы шешуге болар еді. Осылайша, балалар сапалы білімге қол жеткізе алады, – дейді маман.
Сарапшының сөзі негізсіз емес. Әйтсе де, саладағы мамандардың пікірі бір жерден шықпайды. Онлайн білім беруді ұрпақ болашағына тамырына балта шабудай көретіндер де бар. Соның бірі – «Мұғалім мәртебесі» қоғамдық бірлестігінің төрағасы Мейіржан Темірбек. Сарапшының ойынша, жаңа әдіспен оқытудың түйткілді тұстары бар.
– Бір шындықты айтайық, қазір ата-ана мен мұғалімнің қатар бақылауымен балаларды әрең оқытып отырғанда онлайн мектептерге сенім аз. Бақылау болмаса, бала қалай қалыптасады? Рас, онлайн түрде де бақылауға болар, бірақ сену қиын. Кей университеттердің де онлайн оқытқанын көрдік. Маған мұның бәрі бұрынғы «сырттай оқудың» тонын айналдыру әдісі сияқты көрінеді. Онлайн білім беру колледж студенттеріне сәйкес келуі мүмкін. Алайда техникалық жағынан қамтамасыз ету мен тәжірибе жағы қалай жүзеге асатыны белгісіз, – деді маман.
Осыған дейін елімізде онлайн білім беретін бірнеше платформа болды. Тиімділігі жайлы жар салғанымызбен, олардың да кемшілігі аз болған емес. Егер онлайн мектептер ашылатын болса, сол платформалардың қателігін қайталап жүрмейтініне сенім аз. Мамандар жаңа үрдісті бастау үшін жүйелі әрі сапалы жұмыс қажет боларын айтып отыр. Әйтпесе, онлайн оқытудың пайдасы шамалы болары анық. Оның үстіне, онлайн білім алатын балалар қоғамдық өмірден, өзгелер араласудан тысқары қалуы мүмкін. Бұл ойды да алға тартушылар көп.
Өзімізде барлары оңдыртты ма?
Қазақстанда BilimLand, Daryn.Online, Opiq және өзге онлайн оқу платформалары болғаны көпке белгілі. 2020 жылы елдегі балалар қашықтан білім алу процесіне өткенде отандық 8 онлайн платформа қолданыста болды. 2,6 млн оқушы қашықтан, қалған 800 мың бала дәстүрлі форматта оқыды. Сол кезде біраз дау болғаны есте, мамандар білім сапасының төмендеп кеткенін айтып шырылдады. Бір қарағанда бәрі жақсы болғанымен, мақтауын асырған платформалардан жиі ақау шыға берді. Сол кезде Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі қаншама дайындыққа қарамастан, тиімсіз жұмыс істегендерін аңғартқан болатын. 2020 жылы оқудың алғашқы күні BilimLand онлайн платформалары қолданушылардың көптігінен істен шықты. Отандық платформаларға қарағанда шетелдік WhatsApp, Telegram мессенджері, Zoom видеоконференциясы, Microsoft Teams, Google Classroom платформаларының қолданысқа пайдасы көп тиді. Дегенмен Zoom арқылы оқу кезінде байланысқа бөгде адамдар қосылып, ұятсыз бейнелерін көрсетуінің де бірнеше дерегі тіркелді. Сайып келгенде, білім беруде отандық жүйе құрушылардың біліксіздігі ашылып қалды. Оқушылар мен ата-аналар аталған платформаларға қосыла алмады. Ал жауаптылар негізгі екі себепті әрең мойындағаны бар. Біріншіден, интернет сапасы төмен. Екіншіден, оқушылар платформаны қолдана білмепті. Әйтеуір, сыннан сәл аман қалған Daryn.Online платформасы болды. Білім іздеген 2,7 млн-нан астам оқушы мен 200 мұғалім тіркеліп, күн сайын 700 мыңнан астам оқушы білім алған екен. Ауырлығы сол, осы платформа үшін күніне 60-тан астам арнайы бейнесабақтар түсірілген. Оқушыларға республикалық физика-математика және Назарбаев зияткерлік мектептерінің, сондай-ақ орта мектептердің үздік мұғалімдері сабақ берді. Дегенмен түгел ел аумағындағы оқушылардың жүйеге қосылуға қолы жетпеді.
Енді қараңыз, онлайн мектептер мен колледждер ашыла қалған күннің өзінде жоғарыда айтқанымыздай, мәселелер шыға берері сөзсіз. Әсіресе, интернеттің жайы белгілі. Цифрлық даму министрлігі биыл ел аумағы «99 пайыз интернетпен қамтылғанын» жариялап, айды аспанға шығарды. Қоғам арасында қарсылық туғаннан кейін ғана, ведомство өкілдері интернеттің сапасы әлсіз екенін мойындаумен шектелді. Бұл проблема толықтай шешілмейінше, онлайн мектептер мен колледждер жайлы айту жөнсіз сияқты көрінеді.
Қорыта айтқанда, орта білімге жауапты министрліктің бастамасы жөнсіз емес, ақылға қонымды тұсы жетерлік. Дегенмен бар қиындық инфрақұрылым мен жүйені құратын мамандардың біліктілігінде болып тұр. Сондықтан алдағы уақытта өтетін талқылауда сарапшылар аталған дүниелерді ескергенін жөн санаймыз.
Енді қараңыз, онлайн мектептер мен колледждер ашыла қалған күннің өзінде жоғарыда айтқанымыздай, мәселелер шыға берері сөзсіз. Әсіресе, интернеттің жайы белгілі. Цифрлық даму министрлігі биыл ел аумағы «99 пайыз интернетпен қамтылғанын» жариялап, айды аспанға шығарды. Қоғам арасында қарсылық туғаннан кейін ғана, ведомство өкілдері интернеттің сапасы әлсіз екенін мойындаумен шектелді. Бұл проблема толықтай шешілмейінше, онлайн мектептер мен колледждер жайлы айту жөнсіз сияқты көрінеді.
Қорыта айтқанда, орта білімге жауапты министрліктің бастамасы жөнсіз емес, ақылға қонымды тұсы жетерлік. Дегенмен бар қиындық инфрақұрылым мен жүйені құратын мамандардың біліктілігінде болып тұр. Сондықтан алдағы уақытта өтетін талқылауда сарапшылар аталған дүниелерді ескергенін жөн санаймыз.