«Әлі қайратты кезіміз ғой. Қамауда жүріп, қазақтың қырық шақты тұтқыны жұмысты қирата істеп, кейде лагерь бастықтарынан рұқсат сұрап, ортамыздан қой сатып алып, қазақтың баяғы сері жігіттеріндей оқта-текте етке бір тойып, сорпа ішіп, әлденіп қаламыз», – деп еске түсіріп күледі. «Отыз екінші жылғы өлеңім үшін сол кезде сотталғаным тәуір болды. Әйтпесе, бұл өлеңмен отыз жетінші жылға іліксем бірден атылып кететін едім. Өйткені аштықты, асыра сілтеушілікті сөккенімді «Кеңес өкіметіне қарсылық, нағыз халық жауының зиянкестік ісі» деп аяусыз үкім шығарып, ата салатын еді», – деген екен Қасым Сырымбетұлы.Белгілі профессор, филология ғылымдарының докторы Мәуен Хамзин: «Тағдырдың тауқыметін жастай көріп, еңбекке ерте араласқан балуан жігіт Қасымға ағаш қию жұмысы қиынға соқпаған сияқты. Күндік норманы артығымен орындаған еңбекқор да тәртіпті азамат кесілген мерзімін ерте аяқтап, 1938 жылдың 20 қазанында елге оралады» деп жазады «Өшпейтін шырақ» деген еңбекте. Қасым Сырымбетұлы елге аман-есен оралғаннан кейін, қаламды тастамайды. Жады мықты Қасым, замандас ақындардың өлең-жырын жатқа айтқанымен де ерекшеленді.
Қазыналы қария туралы «Әкем Кеңес дәуірі дүрілдеп, қылышынан қаны тамып тұрған уақыттың өзінде қазақтың біртуар ұлдары, Алаш қайраткерлері Ахмет Байтұрсынов, Міржақып Дулатов, Әлихан Бөкейхан, Мағжан Жұмабаевтардың шығармашылығын уағыздап, халық арасына таратып отырушы еді», – деп еске алған екен ұлы Төлеген.Бұл ертеңгі буын білсін, Алаш ардақтылары ұмытылмасын, деген Қасым ақынның аманаты еді. Жылдар жылжығанымен, өткендегі зұлмат ұмытылмақ емес, бір ғана өлеңі үшін жер айдалған Қасым ақын туралы жазарымыз көп. Өйткені, «Тау алыстаған сайын биіктей түседі» емес пе?
Қарағанды облысы