Іс жүзінде олай болмай шықты. Облыста үш ауысымда оқытатын, апатты жағдайды айтпағанда, оқушылардың білім алуына мүлде келмейтін мектептер бар екен. Сондай мектептің бірі Сарқан ауданындағы Тасқұдық ауылында орналасқан.
Мектеп деген аты ғана
Аудан орталығынан шалғайда орналасқан елді мекендегі бастауыш мектепте 34 бала оқиды. Оларға 7 мұғалім сабақ береді. Дәл қазір осы 34 жеткіншек едені шіріп, ойылған, қабырғасы қақырап, құлау алдында тұрған ғимаратта білім алуға мәжбүр. Оның үстіне, аумағы 100 шаршы метр болатын мектептің сыныптары да тар әрі сабақ оқуға қолайсыз. Қуықтай бөлмеде оқу құралдарын орналастыру мүмкін емес. Қызығы, дәлізіне қатар жүрген екі адам сыймайтын мектепте екі дәретхана бар. Алайда бірде суы келмей қалатын, енді бірде лас суы кетпей қинайтын дәретхана көбіне жабық тұрады. Мектептің сыртқы келбеті де оңып тұрған жоқ. Сыртына қарап мұнда балалар білім алады дегенге ешкім сенбейді. Тозығы жеткен жатаған үйлерден еш айырмасы жоқ.
Жылдар бойы ауданнан бастап облысқа дейін арыз-армандарын жеткізген жұртшылық жаңа мектептен күдерін мүлде үзген сыңайлы. Осыдан біраз бұрын жауаптылардан қайыр болмайтынына көзі жеткен тұрғындар өз күшімен мектеп ғимаратын салуға кіріскен. Негізгі жұмыстары атқарылғаннан кейін құрылысты толық аяқтауға шамалары келмей қалыпты. Амалы құрыған тұрғындар жергілікті билікке жүгініп, тым болмаса құрылыс жұмыстарын аяқтап беруге көмек сұраған. Әзірге тырс еткен хабар естілмейді.
Мектептің техникалық жағдайының мүшкіл екенін Тасқұдық бастауыш мектебінің меңгерушісі Айжан Садықова да растады. Оның айтуынша, балаларының өмірі мен денсаулығына алаңдаған жұрт өз күшімен мектеп салуға кіріскенде сол кездегі аудан әкімі, марқұм Талғат Қайнарбеков бұл бастамаға қолдау білдірген. Амал қанша, ол кісі былтыр қыркүйекте кенеттен қайтыс болған соң мектеп құрылысы да тоқтап қалған көрінеді.
– Ескі мектеп осыдан 50 жыл бұрын тұрғызылыпты. Құрылыс материалы ретінде қамыс пен ағаш пайдаланылған. Ғимараттың жарамдылық мерзімі әлдеқашан өтті. Едені де шіріп біткен. Қабырғалары да бұзыла бастаған. «Ескіні жамасаң, есің шығады» деген осы. Жыл сайын жамап-жасқап жалықтық. Биыл істегенің келесі жылы қайта қирайды. Тым болмаса өз күшімізбен сала бастаған жаңа мектеп ғимаратын бітіруге аудан немесе облыс әкімдігі қолдау білдірсе дұрыс болар еді, – дейді ауыл тұрғыны Қуатбек Елубаев.
Бірақ аудандық әкімдіктегілер өздерінің жеке бастамасымен қолға алған құрылысты оқу ғимараты ретінде пайдалануға болмайды деп отыр.
«Жаңа мектепке арнап салынған нысан орналасқан жер телімі осы ауылдағы азаматтардың біріне тұрғын үй салу үшін берілген. Кезінде мұнда тұрғызылған нысанды медициналық пункт немесе полицияның тірек бекеті ретінде пайдалану ойластырылған екен. Бірақ мемлекеттік сараптамадан өтпеген, тиісті құжаттары реттелмеген ғимаратты балалар оқытатын мектеп ретінде пайдалануға болмайды», – дейді Сарқан ауданы әкімінің орынбасары Жомарт Мыңбаев.
Жетісу облыстық Білім басқармасы тасқұдықтық бүлдіршіндердің құлағалы тұрған ескі мектепте білім алып жатқанынан хабардар екенін енді мойындады. Бірақ айтуларына қарағанда, жаңа білім ошағын салу мәселесі жуық арада шешіле қоймайтын сыңайлы. Жаңа оқу жылынан бастап оқушыларды көрші ауылдың мектебіне тасымалдап оқытуға бел буып отырған көрінеді. Дегенмен ауыл тұрғындары күнде шығын шығарып балаларды тасымалдамай, жаңа ғимараттың құжатын реттеп, оқушыларды сол жерге ауыстыруды сұрайды.
Қалай болғанда да, бүтіндей бір облыстың алақандай ауылдағы 34 бала білім алатын мектеп салып беруге шамасы жетпей отырғанда, Талдықорған қалалық білім бөлімінің есепшілері осындай мектептің бірнешеуін салатын қаржыны қымқырып, айды аспанға шығарып тастады. Ауыл балаларының заман талабына сай сапалы білім, саналы тәрбие алуына жұмсалуы керек қаржы қомағайлардың құлқынына кеткені өкінішті-ақ.
Мұнара бар, су жоқ
Шенділердің көзінен де, көңілінен де тасада қалған Тасқұдық ауылы тұрғындарын осыдан бес жыл бұрын мемлекеттің 134 миллион теңгесіне тұрғызылған су мұнарасының әлі күнге іске қосылмағаны да қынжылтады. Қыруар қаржыға салынған нысан халық игілігіне айналмай-ақ тозып кететін сияқты. Сыртынан қарасаң, иесіз жатқандай. Айналасын қамыс-қоға басып, жанындағы қосалқы құрылыстың қабырғалары қақырап, жабдықтары тоттана бастаған. Тұрғындардың айтуынша, мұнараны тұрғызып, құбырларға қосқаннан кейін су жүрмей қалған. Содан соң Сарқаннан келген мамандар ауылдың су құбырын бұрынғы ескі су қоймасына қоса салыпты. Қазір ауыл тұрғындары ескі су қоймасынан тартылған тіршілік нәрі үшін айына 550 теңгеден төлейді екен. Ал бес жыл бұрын қыруар қаржыға салынған мұнара ескерткішке айналды.
Аудан әкімдігіндегілер мұнараны тұрғызған мердігерлерге де, өздеріне де шаң жуытпайды. Олардың мәлімдеуінше, мұнарадан су тартылатын болса, тұрғындар негізгі төлемнен бөлек су сорғышты қосқаны үшін электр қуатына ақы төлеуі керек екен. Бұған ауыл тұрғындарының басым бөлігі келісім бермеген. Егер көпшілік электр қуатына ақша төлеуді құптаса, жауаптылар мұнараны күні ертең іске қосуға дайын. Алайда жұрт бұл уәжге күмәнмен қарайды. Тұрғындар мәселеге Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі араласып, істің мән-жайын анықтап, кінәлілерді жазалауды талап етіп отыр. Ал Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің облыстық департаментіндегілер тексеру басталғанын, соның қорытындысына сай шаралар қолданылатынын хабарлады.
Болат АБАҒАН,
Жетісу облысы