Осыған орай елордалық оқушылардың жетістіктері мен cаладағы өзге де мәселелер турасында Астана қаласы Білім басқармасының басшысы Қасымхан Сенғазыевпен сұхбаттасқан едік.
– Қасымхан Сенғазыұлы, Астана қаласының білім көрсеткіші қалай? Оқу жылының қорытындысы көңіл көншіте ме?
– Биыл оқушылар мен мұғалімдер үшін де ерекше оқу жылы болды деп айтсақ болады. Ең бастысы, оқу жылын табысты аяқтап жатырмыз. Үш тоқсанның қорытындысы бойынша білім сапасы 56 пайызды құрады. Былтырмен салыстырғанда көрсеткішіміз 2 пайызға өсті. Дарынды балаларымыз республикалық олимпиадаларда ең үздік нәтиже көрсетіп, ғылыми жобалар бойынша да «ең үздік олимпиадалық команда» атанды. Бірақ бұл көрсеткіштерге тоқмейілсуге әлі ерте. Оқу жылы аяқталғанымен, күнтізбелік жыл аяқталған жоқ. Сондықтан білім саласын жетілдіру бойынша жұмыстар жалғасын таба береді. Оның ішінде балалардың жазғы демалысы мен сауықтыру лагерьлерінің жұмысын өз деңгейінде ұйымдастыру, жаңа оқу жылына дайындық, білім беру мекемелеріндегі күрделі және ағымдағы жұмыстарды соңына дейін жеткізу қажет. Биылға жоспарланған 11 мектебімізді іске қосуды да мақсат етіп отырмыз.
– Қаланың білім көрсеткішіндегі жетістіктердің дені жалпы орта білім беретін мектептің үлесінде ме, әлде жекеменшік мектептердің үлес салмағы басым ба?
– Кез келген бала мемлекетке ортақ болған соң қаладағы оқушылардың жетістіктері де ортақ көрсеткішке кіргізіледі. Біз олардың үлес салмағын бөліске түсірмейміз. Сондықтан олар жалпы білім беретін мектепте оқи ма, әлде жекеменшік мектепте ме, бөліп жармаймыз. Мәселен, республикалық және халықаралық жарыстарға жолдама алған «Нұрорда», Spectrum, республикалық физика-математика мектептеріндегі оқушыларымыз өте жоғары нәтиже көрсетіп жүр. Сол себепті біз білім көрсеткіштерін көрсеткенде жекеменшік мектептермен бірге атап өтеміз. Бизнестегі қаражаттары ғана бөлек, тәрбиесі мен білімі ортақ.
– Дұрыс екен. Бірақ жалпыға білім беретін мектептің білім сапасын жекеменшік білім ошақтарының деңгейіне жеткізу қалай жүріп жатыр? Мысалы, қаладағы BINOM мектептеріне балаларын жаппай ауыстырып жатқан ата-ана көп. Себебі не деп ойлайсыз?
– BINOM мектептері қаламыздағы ең ұтымды іске асырылған жоба десек болады. Тез арада 6 мектебін салып, екі ауысымда 24 мың балаға орын берілді. Бұл мектептер салынбағанда қаладағы үш ауысымды мектептердегі жағдай басқаша болар еді. Жалпы білім беретін мектеп-лицейлер мен BINOM мектептерінің білім сапасында ешқандай айырмашылық жоқ. Екеуінің де бағдарламалары бір. Сағат жүктемесі де, математикадан беретін сағаты да бірдей. Алайда қалада халықаралық стандартқа сай оқытатын жекеменшік мектептер де, дарынды балаларға арналған мамандандырылған мектептер де бар. Қазір қалада 5 мамандандырылған мектеп бар. Егер математика бағытындағы мектеп болса, басқа мектептерден қарағанда мұндағы оқушылар математика пәнін артық сағатпен оқиды.
Қазір «Жайлы мектеп» жобасын қолға алып жатырмыз. Соның аясында 2024-2025 жылдары 88 мың 800 орынға арналған 24 жайлы мектеп салынады. Қазір салынып жатқан мектептеріміз де өте жақсы. Бірақ Астана астана болғанға дейінгі салынған 27 ескі мектеп бар. Оларды да күрделі жөндеуден өткізіп, заманауи жайлы мектептерге айналдыруды мақсат етіп отырмыз. Сондай-ақ балабақшаларда да күрделі жөндеу жұмыстары жүргізіліп жатыр. Қазір қаладағы балабақшалардың 75 пайызының ойын алаңдары ескірген. Сол үшін алдағы үш жылдық жоспарымыздың аясында балабақшалардағы ойын алаңдарын толықтай жаңартып шығуға көңіл бөлініп отыр. Биылдың өзінде 35 балабақшаның ойын алаңдары жаңартылса, ары қарай да кезең-кезеңімен үш жылдың ішінде 100 пайыз жаңартып шығатын боламыз. Елордада мыңнан астам студентке орын тапшылығы бар. Студенттерге де жайлы жағдай жасау үшін қала әкімдігі мың орынға арналған Студенттер үйін келесі жылы қолданысқа беруді жоспарлап жатыр. Оның ішінде жастардың уақытты тиімді өткізіп, саламатты өмір салтын ұстануы үшін барлық жағдай жасалады.
– Былтырдан бастап білім саласы қызметкерлерінің жалақысы тағы да 25 пайызға өсті. Мұғалімдер мәртебесін көтеретін бұл реформа білім сапасын арттыруға септігін тигізе алды ма?
– «Педагогтер мәртебесі» туралы заң қабылданғалы бері ұстаздардың жалақысы жоғарылап, біліктілігін көрсеткені үшін де үстемеақы қосылады. Жалақы өскен соң білім саласына келгісі келетіндердің қатары күрт артты. Қазір мектеп бітіруші түлектердің арасында педогикалық мамандықтарға түсуге ниеттілер көп. Біз педагогикалық мамандықтарға түсу үшін бәсекенің артқанын байқап отырмыз. Дипломын алып келген жас маманды жұмысқа алардан бұрын тест тапсырып, арнайы конкурстан өткіземіз. Өкінішке қарай, осындай іріктеуден өте алмай сүрініп жатқан педагогтер бар. Университет бітіріп келген мұғалімдерге де біліктілік арттыру жұмыстарын жүргізіп жатырмыз. Биыл жыл аяғына дейін 6 мыңнан астам педагог осындай курстан өтетін болады. Курстан бүгінге дейін 1 500 мұғалім өтті. Енді 2 500 мұғалім жаз айларында біліктілігін арттырады. Одан кейін атестаттаудан өтсе, қосымша үстемеақы төленеді. Қазір 4 500-ден астам педагог өтініш берді. Оның арасында құжаттары толық болмай 1 мыңнан астамы кері қайтарылса, 3 500-ден астам құжат қайтадан қаралып жатыр.
– Жоғары жалақы мұғалімдерге стимул берген секілді. Ал балабақша тәрбиешілері тасада қалып қойған жоқ па?
– Балабақша тәрбиешілерінің де жалақысын көтеру мәселесі қаралып жатыр. Биыл олардың айлығы 25 пайызға өсті. Келесі жылы да көтеріледі деген ойдамыз. Біліктілігін арттырған тәрбиешілерге де үстемеақы төленіп отырады. Сол үшін ерінбей еңбек ету керек.
– Демек, қазір ұстаздыққа жоғары жалақы үшін келетіндер көп. Ал жалған диплом алғандарға қарсы күрес шарасы қалай жүріп жатыр?
– Бұл мәселені жоққа шығара алмаймыз. Сондықтан біз мамандарды жұмысқа қабылдамас бұрын дипломын тексереміз. Міндетті түрде университеттерге сұрау саламыз. Жалған дипломмен жұмысқа тұрғандар жұмыстан шығарылады.
– Қаладағы дарынды балаларға мемлекеттен қандай қолдау бар?
– Қаладағы 5 мамандандырылған мектептерде білім алып жатқан дарынды балаларымыз жетерлік. Олар әртүрлі ғылыми жарыс пен олимпиадада жоғары көрсеткіш көрсетіп келеді. Қазір республикалық олимпиадалардан жеңіп келген дарынды балаларға мемлекет тарапынан университеттен тегін гранттар бөлінеді. Кейбір дарынды балалар оқуын бітірмей жатып-ақ шетелдік университеттерге грантқа шақыру алып жатыр. Одан кейін олимпиададан жүлделі болып келген оқушылар мен олардың жетекші ұстаздарына берілетін үстемеақы бар. Бұл бізді қуантады. Болашақта дарынды балаларға арналған мектептер көбірек ашылуы керек. Меніңше, әр мектеп дарынды балаларға арналған мектепке айналуы тиіс деп санаймын. Өйткені бүгінде дарынды балалардың қатары күннен-күнге артып келеді.
– Ал қаладағы үш ауысымды мектептердің мәселесі қашан түбегейлі шешіледі?
– Қаламызда балалар саны шамадан тыс көп мектептер бар. Биыл 11 мектептің құрылысын жүргізіп жатырмыз. Жыл аяғына дейін бітіреміз деп отырмыз. Егер осы мектептерді қолданысқа берсек, қаладағы 4 мектептің үш ауысымдық мәселесі шешіледі. Қалған мектептердің де мәселесі 2024-2025 жылдары толықтай шешіледі деп ойлаймын. 2025 жылға дейін 100 мың орынға арналған мектеп саламыз. Оның барлығы үш ауысымды шамадан тыс оқып жатқан мектептердің маңайына, мектебі жоқ көпқабатты үйлердің айналасында бой көтереді.
– Бала саны көбейіп жатыр. Ал педагогтердің жетіспеушілігі бар ма?
– Рас, бала саны өсіп отыр. Биыл бізде 9 жарым мың бала мектепті бітірсе, 27 мың бала мектеп табалдырығын аттағалы отыр. Сонда қаладағы бала саны жылына 20 мыңға өсіп отыр. Қазірдің өзінде елордада 237 мың бала болса, алдағы 4-5 жыл ішінде бала саны 100 мыңға өседі. Демек, бізге кем дегенде 3 500-4 000 педагог керек. Сондықтан былтырдан бастап елорда әкімдігі педагогикалық мамандықтарға 1 000 грант бөліп отыр. Колледждегі гранттардың саны 1 200-ден 1 400-ге өсті. Ертеңгі күні осы ЖОО-да оқып жатқан 4 000 студентке колледждегі 3 500 білім алушыны қоссақ, қалаға келетін мұғалімдердің саны 5-6 мыңға жетеді. Одан бөлек, жақын облыстардан қатынайтын, қалаға көшіп келіп жатқан мұғалімдер бар. Жас мамандарды тарту үшін қаламызда жас ұстаздарға арналған жатақхана бар. Университет бітіріп келген жас мамандарға жағдайын жақсартып алғанға дейін жатақхана береміз.
– Әңгімеңізге рақмет!
Сұхбаттасқан
Жадыра МҮСІЛІМ