Астана вокзалындағы ығы-жығы қарбалас жыл сайын қайталанатын қалыпты жағдайға айналған. Дәл қазір осы мәселе тағы да күйіп тұр. Қай теміржол вокзалына барсаңыз да, билет таппай сандалған жұрт. Табылса да, бағасы «ұшып» тұр. Бір қызығы, билет алғандарға қарағанда, ала алмай жүргендердің саны көп. Сонда ары-бері ағылған пойыздардың билеті қайда кетіп жатыр дерсіз. Алдағы күнде жолаушылар тасымалының мәселесі қалай шешімін табады?
Бізді мазалаған сұрақтың жауабын білу үшін билет іздеген жолаушыдай біз де онлайн базадан билет қарап едік, табылмаған соң интернет ақтарып кеттік. Көзіміз бірден ОLХ сауда алаңындағы хабарландыруға түсті. «Қазақстанның барлық бағытына теміржол билеттері бар», «Билет тауып беремін, хабарласыңыз» деген жарнамадан көз сүрінеді. Дереу хабарластық, өзін «Сұлтан» деп таныстырған азамат «Кез келген күнге билет тауып беремін» дейді. Әрине, бұл қызметі үшін қосымша ақы алатынын жасырмады. Күмән тудырмау үшін ақырын тамырын басып көрдік. Билеттерді қайдан және қалай алатынын сұрадық.
– Билетті қалай рәсімдеп бересіз?
– Банк қосымшасы арқылы.
– Мобильді қосымшада жыл соңына дейін мүлде билет жоқ қой?
– Мен билетті бронь жасап, алдын ала алып қоямын. Билеттің барлығы бұған дейін осы қосымшада алған жолаушылардың атына брондалған. Егер аламын десеңіз, жеке мәліметтеріңізді жіберіңіз, сіздің атыңызға рәсімдеп беремін.
Айтқанына қарағанда, теміржол билеттерін алып сатуды бизнес көзіне айналдырып алған секілді. Шын мәнінде, жеке тұлғаның рұқсатынсыз оның жеке мәліметіне билет брондау қылмыстық іс емес пе деп бір түйдік.
Бұдан кейін вокзалға бет алдық. Билет таппай, касса алдында тізілгендердің қарасы қалың екен. Кассадан келер қайыр болмаған соң жолсеріктерді сөзге тартып көргіміз келді. «Астана – Алматы-1» бағытында жүретін пойыз келіп тұр. Негізі, бұл бағыттағы билет құны – 6 860 теңге. Ал жолсеріктің сұрағаны – 15 мың теңге. Екі еседей қымбат. «Есесіне өзімнің орнымды беремін» деген жолсерік жолда да тексерістің болмайтынын айтып сендірді.
Автоматты жүйе болғандықтан, билет бағасы тұрақсыз, кейде тым қымбаттап кететінін де ескерген жөн. «Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясы бұл мәселелерді шешу үшін вагондар санын арттырып жатыр, онлайн билет алу мен кезекке тұру да онлайн жүйеге енгізілген. Бірақ қабылданып жатқан осындай шаралар жолаушы тасымалын әлі де жолға қоя алмағаны ақылға қонбайды. Жолаушылар тасымалына қатысты осы мәселе бойынша «Жолаушылар тасымалы» АҚ-ның баспасөз хатшысы Нариман Дүйсекеевті әңгімеге тарттық.
– Қыс мезгілінде мереке күндері билетке сұраныс көп болады. Анығырақ айтқанда, 16-31 желтоқсан аралығы. Бұл уақыттағы жоғары сұранысты қанағаттандыру үшін «Жолаушылар тасымалы» АҚ қосымша пойыздар мен рейстерді іске қосты. Теміржол билеттері пойыз жөнелтілгенге дейін 45 күн бұрын сатылымға шығады. Билеттер базасы жалпыға ортақ, сондықтан оған жеке тұлғалар да, компаниялар да кіріп сатып алуына мүмкіндігі бар. Бірақ билеттің бәрін бір жекеменшік компания жаппай сатып алуы мүмкін емес, өйткені әр билет әр адамның атына рәсімделуі тиіс. Бірақ кімнің атына рәсімделгеніне біз бақылау жүргізе алмаймыз. Алыпсатарларда қанша адамның жеке дерегі бары да бізге белгісіз. «Қазақстан темір жолы» порталы арқылы «Күту парағына» пойыз жөнелтілетіннен 7 күн бұрын және жүруіне 2 сағаттан кешіктірмей тапсырыс беруге болады. Егер жолаушылардың біреуі билетін қайтарса, жеке кабинетке бұл туралы хабарлама келеді. Бұл қызметті жолаушы bilet.railways.kz сайты арқылы қолдана алады. Айта кетейік, жыл сайын «Жолаушылар тасымалы» АҚ 13 миллионға жуық жолаушыны тасымалдайды. Барлық әлеуметтік маңызы бар бағыттар бойынша билет сатып алу жоғары сұранысқа ие. Ал биылғы жылдың 11 айлық қорытынды есебіне сәйкес «Күту парағы» сервисі арқылы 163 мыңнан астам жолаушы теміржол билеттерін сатып алса, bilet.railways.kz сайтында жолаушыларға осы қызмет бойынша барлығы 469 мыңнан астам бос орын ұсынылды, – деді ол.
Дүйсекеевтің сөзіне сенсек, қосымша пойыздар мен рейстер жұмысын бастаған. Десе де, талқыға түскен мәселе шешімін табар емес. Сөзімізді елордаға білім іздеп келген батыстық Сара Маратқызы растады.
«Мен студентпін. Емтихан уақыты белгілі болғаннан бастап өзімнің қалама қайту үшін пойызға билет қарап едім, табылмады. Алдыңғы жолы жолсерікпен келісіп жолға шықтым, әр станса сайын орнымды ауыстырып, ығырымды шығарды. Жыл сайын оқу соңында студенттер билет таппай, осылай қайтуға мәжбүр болып жүргеніне өзім де куәмін. Алдын ала сатылымға түскен билеттерді кімдер алып жатқаны бізге түсініксіз. Әуебилетін алайын десем қалтам көтермейді», – дейді студент.
Рас, билет тапшылығының жиі қайталануы әбден мезі етті. Пойыз билетін күні бұрын сатып алған алыпсатарлардың бар екеніне куә болдық, олардың әрекетіне наразы тағы бір шымкенттік студент Дамира Қуандыққызы:
«Биыл ғана оқуға түстім. Басқа қаладан алғаш рет жалғыз қайтқалы отырмын. Шыны керек, билет таппадым. Ойымша, оңтүстіктен келген студент көп сияқты. Алыпсатарлар мен жолсеріктен билет алуға сенбеймін. Басқа амалым болмаған соң ұзақ жолға жеңіл көлікпен не автобуспен шығуды жоспарлап отырмын. Дегенмен билетін қайтарған жолаушы болар деген оймен онлайн базадағы жеке кабинеттен де көз алмай отырмын», – деп біраз сергелдеңге түскенін айтты.
Ұққанымыз, билеттерді онлайн сатып алу заманның озық тәсілі десек те, кейде халықты тығырыққа тіреп қоятын сәттері болады. Бұл алыпсатарлардың көбеюіне, жолсеріктің сол баяғыша заңсыз жолаушы тасымалдауына жол ашып тұрғаны жасырын емес.
Ал әр қалада билет таппай, сенделіп студенттер жүр...
Сымбат БАУЫРЖАНҚЫЗЫ