Елімізде барлығы 128 ЖОО мен 700-ден астам колледж бар. Коронавирус пандемиясы салдарынан 16 наурыздан бастап жоғары оқу орындары мен колледждер қашықтан оқытуға мәжбүр. Қазақстанда ғана емес, әлемдегі білім ахуалы осындай. Алайда оған керек-жарақ дайын ба, интернет жылдамдығы сай ма?
12 наурыз күні Білім және ғылым министрі жасаған мәлімдемеден соң, студенттер сарсаң күйге түсті. Себебі қашықтан оқу үшін интернет жүйткіп жұмыс істеуі қажет. Оған еліміздің шет аудандарында мүмкіндік жоқ. Бұл – бұрыннан белгілі жайт. Бұдан бөлек, олар үйге қайт деген соң билет алудың қамына кіріскен. Кешеден бері «Қазақстан темір жолынан» бастап, aviata.kz сайтына дейін «сыр» берді. Бір уақытта бірнеше мың адамның кіруі серверге соққы болды. Ендеше бір универде кем дегенде 10 мың студент бар. Тапсырма алу үшін оқу орны сайтына сан мыңдаған ізденуші кіреді. Интернеттен бұрын, университет сервері алдағы «тасқынға» дайын ба? Ал интернеті жоқ ауылға кеткен студенттің жайы не болмақ?
Аталған жиында бас мұғалім «Еліміздегі университеттер үлкен қалаларда орналасқандықтан, барлық жерде техникалық және интернет жылдамдығы жағынан мүмкіндік бар» деді. Одан бөлек, 68 мектепте мүлдем интернет жоғын, бірақ тиісті жұмыс жүргізіліп жатқанын айтты. Демек, 68 мектеп деген сөз – 60-тан астам ауылдың интернеті жоқ дегені. Сонда ЖОО орнынан үйіне қайтқан студент орындаған тапсырмасын қалай жібереді?
Осы турасында университеттердің біразына қоңырау шалдық. Еліміздегі 102 оқу орны «Платонус» жүйесі арқылы қашықтан оқыта алады. Оған қоса аталған жүйеде 300 колледж бар. Қалған жоғары білім беретін ұйымдарда «Универ» жүйесі жұмыс істейді. Мұнда силабус арқылы студент тапсырмасын алып, қайта жібере алады. Күнделікті бағасын көріп, керегін табады.
ҚазҰПУ-дың академиялық мәселелер департаментінің директоры Еділ Мақаштың айтуынша, университет қашықтан оқыту үшін ұйымдастыру жұмыстарын жүргізіп жатыр. Аграрлық университет «Платонус» жүйесін қолданады. Оқу орны бұл жүйені 10 жыл бойы кәдеге жаратып келеді. Студент «Платонус» арқылы тапсырма алып, силабусқа жүктелген мәліметті оқи алады. Оқытушылар тапсырмасын тексеріп, күнделікті сабақтағыдай балл қояды. Департамент директорынан интернет жұмысы төмен шет аудандарда тұратын студентке қандай шара қолданатынын сұрадық. Оның сөзінше, интернеті әлсіз, алыс ауылда тұратын студентке жатақханада қалған ыңғайлы. Бірақ ол жатақханада тұрса да, қашықтан білім алады. Университет мамандары қазір қай студенттің қайда тұратынын анықтап, жеке-жеке сұрастырып жатыр екен.
Интернеті жоқ ауылға барғанша, жатақханада жатып сабақ оқығанды жөн көретіндер бар. Facebook-те студент ойы екіге жарылғанын көзіміз шалып қалды. Нұрлыхан Жұмахан есімді желі қолданушысы 17 наурызда ауылға қайту ойда барын, алайда онда желі ұстамайтынын жазған. Wi-Fi желісі жоқ жерде қандай білім болсын дегенді айтады. Енді «сабаққа қалай қатысамын?» деп өзіне сұрақ қойып отыр. Алматыда қала берейін десе, ақшасы таусылған. Жазбасының соңында карантинді пайдаланып, ауылға кету жоспары мүмкін екенін тұспалдаған. Пікір қалдырған студенттер де ауылға кетуді ұйғарғанын жазған. Оның үстіне Instagram желісінде «біздегі онлайн қайбір онлайн дейсің, сабақ бітті ғой студенттерге» деген сөзден «аяқ алып жүре алмайсың». Міне, елдегі қашықтан оқуға деген сенімнің сиқы.
Ал интернет мәселесіне келсек, informburo.kz-тің мәліметінше, 117 қала мен 3 324 ауылда кеңжолақты интернет бар. Арасында алуан түрі – 2G, 3G мен 4G-і бар. Цифрлы даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрі 2019 жылдың аяғына дейін 685 ауыл, ал 2020 жылы қалған 509 ауылды талшықты-оптикалық интернет желісіне қосатынын айтып уәде берген.
Қош, министр уәдесінде тұрса, онлайн оқуда «мін» болмас. Одан бұрын оқушылар каникулдан қайтып келгенше, коронавирустың беті қайтсын деп тілейік. Өйткені еліміздегі оқушы саны ЖОО мен колледждегі студент санынан көп екені белгілі. Оның үстіне ауылды жерде қашықтан оқыту дегенге миығынан күлетіндер табылады. Ал Білім министрі бұған дайын екенін атап өткен.
Жоғарыдағы баспасөз мәслихатында «Біз қашықтан оқыту режиміне дайынбыз» деді. Bilim Media Group деген ақылы ресурс барын нұсқап, олар өзінің 40 мың дәрісін тегін беріп отырғанын жеткізді. Басқа ресурстар да көмек көрсетуге дайын екенін айтты. Тиісті әдістемелік нұсқауды әзірлеп, мектептерге жіберіп жатқанын қосты.
Тек бізде емес, әлем онлайн режимге көшті. Италия, Испания, Германия және тағы басқа елдерде білім жүйесі қашықтан оқытуға көктемнің басында ауысты. Қытай оқшаулану амалын ерте бастады. Түркия да білім жүйесіне байланысты қарар қабылдады. 16 наурыздан бастап орта білім мекемелері 1 аптаға, жоғары оқу орындары 3 аптаға каникулға шықты. 23 наурыздан бастап мектеп оқушылары қашықтан білім алады.
Қалай десек те, сақтану – өз еркіңде. Бірақ білім алу, жаңаны үйрену – міндет. Сондықтан оқимын, үйренемін дегенге кедергі аз. Интернеті жоқ жерде қашықтан оқу дегеніміз – білімнен қалыс қалу емес. Цифрлы даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрі діттеген межесіне жетсе, Білім және ғылым министрінің «тынысы» ашылар еді.
Айзат АЙДАРҚЫЗЫ
Айзат АЙДАРҚЫЗЫ
