Мәдениет және өнер қызметкерлері күні қарсаңында ел тарихында осымен екінші рет Мәдениет және спорт министрлігінің ұйымдастыруымен елорда төрінде «Рухани қазына» фестивалі басталды. Мұндай маңызды шараны ұйымдастырудағы мақсат – еліміз көлеміндегі мәдениет және өнер саласы қызметкерлерінің басын қосып, азаматтардың рухани әлемін дамыту төңірегінде тәжірибе алмасу.
Дені сау азаматтардың рухани жағынан дамуы аса қиындық тудырмаса керек. Осы фестиваль барысында зағип және нашар көретін азаматтарға арналған кітапханалар жұмысымен танысуға тура келді. Бұл тарапта айтарлықтай жетістіктермен қатар бірқатар проблемалар да бар екен.
Зағип адамдар да осы заманнан қалғысы келмейді, ақпарат алып, әдебиет оқығанды қалайды. Париж зағип балаларға арналған ұлттық институтының түлегі Луи Брайль есімді француз 1829 жылы зағиптарға арналған рельефтік-сызықтық қаріптің әмбебап жүйесін ойлап тапты. Ол өз заманында алты нүктелі жүйе әзірлеп, зағип жандардың сауат ашуына үлкен мүмкіндік жасаған-ды. Оның «Өзгерістер кітабы» талай адамның тағдырын өзгертті. Луи Брайльдің есімі – қазіргі таңда дүниежүзіндегі барша зағип жандар үшін ең құрметті де қымбат есім. Қазіргі кезде адамзат өмірінің барлық саласынан мәлімет беру үшін қолданылып жүрген Брайль қарпі ғалымдармен қатар, қарапайым адамдарға да қолжетімді. Заманауи электронды құрал-жабдық кез келген хатты Брайль қарпіне алмастыра алады, бірақ бұл қаріптің алғашқы үлгісі әлі де болса маңызын жоғалтқан жоқ. Осы жүйенiң арқасында дүниежүзiндегi мыңдаған зағип азаматтар бiлiм алады, түрлi мамандықтарды игередi.
1961 жылдан Брайль жүйесiнiң қазақ алфавитi әрiптерiмен толықтырылуы басталған. Қазақ Брайль жүйесi арқылы зағип азаматтар қазақша кiтаптар оқи бастады. Республикамызда Брайль жүйесiмен қазақша-орысша кiтаптар шығаратын Қазақ соқырлар қоғамының арнайы баспаханасы ашылып, 1990-1993 жылдарға дейiн баспаханадан жүздеген кiтап жарық көрдi. Нарық қиындықтары деген желеумен бұл баспахана жабылып қалды. Соның салдарынан зағип азаматтарды арнайы кiтаптармен қамтамасыз ету мәселесi өткір тұр. Нүктелi-бедерлi қаріппен жазылған кiтаптар негізінен алғанда тек Ресейден келеді.
Бұл күнде зағип азаматтарға арналған Duxbury арнаулы бағдарламасы бар. Duxbury – АҚШ, Еуропа және басқа да дамыған мемлекеттерде зағип азаматтардың компьютер арқылы жұмыс iстеулерiне арналған әмбебап арнаулы бағдарлама. Оны жасаушылар бағдарламаға қазақ тiлiн енгiзген. Бірақ бұл – кирилица қаріптері. Алдағы уақытта, яғни 2025 жылдарға қарай елімізде латын қарпі енгізіледі. Нүктелі-бедерлі латын қаріптері бар арнаулы бағдарлама әзірлеу қажеттігі білініп отыр.
Зағип азаматтарға арналған арнаулы құралдар шығарушы белгiлi компаниялармен ынтымақтаса отырып, латын қарпі негізіндегі жүйені жасауды осы бастан қамдау қажет.