Премьер-министр Асқар Маминнің төрағалығымен өткен Үкімет отырысында жаңа министрлер салтанатты түрде ант қабылдады. Осылайша, министрлер кабинеті жаңарып, төрт басшымен толықты. Күн тәртібінде Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру және Ұлттық бірыңғай тестілеу мәселесі қаралды. Артынша су жаңа Білім және ғылым министрі Асхат Аймағамбетовтің қатысуымен брифинг өтті.
Биыл жоғары оқу орнына түсуге 117 242 талапкер ниетті. Оның ішінде осы жылы мектеп бітіріп жатқандары – 96 мыңнан астам. Колледж бітірген немесе өткен жылдан қалған шетелдік білім беру ұйымдарынан 20 мыңның үстінде талапкер маусымдағы сынақтан өтуге өтініш білдірген. Ұлттық бірыңғай тестілеу ертең, 20 маусымда басталады. Жалпы саны 9 лекпен өтетін сынақтың соңғы күні – 30 маусым. Бүкіл республика бойынша 169 бөлімшеде өткізіледі.
Бүгінде мемлекеттік комиссиялар құрылып, сақадай сай дайын деседі. Комиссия құрамына құқық қорғау органдары, қоғамдық бірлестіктер мен бұқаралық ақпарат құралдары өкілдері кірген. Сонымен бірге, әр бөлімшеде апелляциялық комиссиялар жұмыс істейді. Ұлттық бірыңғай тестілеудің өткізіліп жатқанына биыл – 16 жыл. Осы уақыт ішінде 1 800 000 талапкер сынақ тапсырған.
«Тестілеу форматында еш өзгеріс жоқ. Тапсыратын пәндер, ұпай саны да бұрынғыдай. Әйтсе де, ҰБТ-ны жақсарту мақсатында бірнеше шаралар атқаруды жоспарлап отырмыз. Атап айтар болсақ, осы жылдан бастап талапкерлер жылына төрт мәрте тест тапсыра алады. Оның үшеуі ақылы түрде өтеді. Мұның бір пайдалы тұсы – психологиялық кедергілерді жойып, маусымда болатын тестілеуге жақсылап дайындалуға жол ашады. Осы мүмкіндікті қаңтарда – 35 мың, наурызда 80 мыңға жуық бала пайдаланды. Олардың 70 пайызы тиісті шекті балл жинады. Демек, ақылы түрде оқуға түсуге мүмкіндік бар деген сөз. Егер мемлекеттік грантпен оқығысы келсе, онда маусымдағы тегін тестілеуде бақ сынай алады», – деді Асхат Аймағамбетов сөз басында.
Жыл сайын тестілеуден бұрын да, кейін де түрлі даулы оқиғалардың орын алуы дәстүрге айналып барады. Биыл да дау-дамайдың шеті шықты. Білім және ғылым вице-министрі Эльмира Суханбердиева мен Ұлттық тестілеу орталығының бас директоры Рамазан Әлімқұлов ұсталған болатын. Осыған орай, сала министрі пікірін білдірді. Оның айтуынша, жемқорлықпен күрес мәселесі аса маңызды. Сондықтан БҒМ алдағы уақытта біршама шаралар атқаруды жоспарлап отыр екен. «Құқықтық актілердегі олқылықтарды жан-жақты талдаймыз. Барлық түйткілді шешу үшін анализ жасалады. Жұмысымызға байланысты жобалық кеңсе ашуды жоспарлап отырмыз» дейді министр. Сонымен бірге, БҒМ арнайы мамандандырылған мониторинг топтарын құрады. Оның құрамына үкіметтік емес ұйымдар, БАҚ өкілдері кіреді. Барлығы бірігіп, жемқорлықпен күрес жүргізеді.
Тест десе, көз алдымызға сынақ алдындағы тексеріс келеді. Өйткені онсыз да толқу мен қорқу сезімін қатар кешіп тұрған түлекті тінтіп, одан бетер үрейлендіретіні бар. Министрдің айтуынша, ұйқысынан таң атпай оянған оқушы бойындағы барлық қорқыныш сезімін жеңуі тиіс. Жыл бойы бірнеше мәрте сынақ режимінде тестілеудің жасалу себебі де осы деседі. ҰБТ өтетін бөлімшелердегі аудиториялар ұялы байланысты тұншықтыру құрылғыларымен және видеокамералармен толық жабдықталған. Жедел ақпарат алмасу үшін БҒМ мен Ұлттық тестілеу орталығының call-орталықтары жұмыс істейді.
Аймағамбетов ата-аналар мен балаларға кеңес бере отырып, бастысы білімге сену керек деп шегелеп айтты. Ұлттық бірыңғай толқудың алдында сала министрі талапкерлерге «ҰБТ – өте маңызды емтихан. Әлбетте, баласы бәйгеге шапса, анасы үйде тақымын қысатыны белгілі. Ең бастысы, уайымдамаңыздар. Осы күнге дейін дайындықтан өтіп, мектептен қажет білімді жинадыңыздар. Енді қалғаны – ұйқыны қандырып, бойдағы үрейден құтылу» деді.
Осыған дейін тестілеу туралы талай жерде пікір білдіріп жүрген Аймағамбетов әлі де сол ойда – құр жаттаудың көмегі болмайды. Сол үшін түлектерді бағдарламалық материалдар бойынша дайындалуға шақырды. «Адам өзімен бірге телефон, шпаргалка не басқа да құрылғы алып кірсе, ең бірінші кезекте ойы бөлінеді. Соны қалай кіргізем, одан кейін жан баласына көрсетпей қалай қолданам деп ойы сан-саққа жүгіреді. Бұл болса, назарыңызды басқаға аударып, тапсырмаларды орындауға кедергі келтіреді. Жеке тәжірибемнен айтайын, тестті жаттау – тиімсіз тәсіл» дейді Асхат Қанатұлы.
Министр ҰБТ нәтижесі арқылы мектептердің рейтингін жасаған жөн емес деген пікірде. «Бүгін Үкімет отырысында облыс әкімдері мен республикалық маңызы бар қала басшыларын мектептерді тестілеу қорытындысы бойынша жарыстырмауын сұрадым. Біріншіден, бұл дұрыс емес. Екіншіден, мектептің даярлығын дәл көрсете алмайды. Бұрын ҰБТ – мектептегі қорытынды аттестация әрі жоғары оқу орнына түсуге арналған емтихан деп саналса, қазір тек ЖОО-ға түскісі келетіндерге сынақ болып қалды. Мектепте емтихан бөлек өткізіледі», – дейді ол.
Талапкерлерге толыққанды ақпарат жазылған парақшалар таратылады делінген еді. Яғни, ол парақта грант саны, мамандықтар, былтырғы нәтижелер көрсетілген. Мұндағы мақсат – түлектерге дұрыс таңдау жасауға көмектесу. «Әйтсе де, грант ұтып алуды ғана қалайтын, сапасыз кадр тәрбиелеп жатқан жоқпыз ба?» деген сауалға министр былай жауап берді: «Азаматтарда ақпаратқа тапшылық болмауы керек. Жан-жақты білгені жөн. Елде қандай мамандық сұраныста, қанша грант бөлінді деген ақпараттар құпия болмауы тиіс. Бұл – бір. Екінші мәселе – кәсіптік бағыт-бағдар беру. Біз 7-сыныптан-ақ оқушыны белгілі бір кәсіпке дайындап, бейімдеп бастауымыз қажет. Яғни, айтқым келгені, талапкер парақты қарап, таңдай салмасын. Әбден ойланып барып шешім қабылдасын. Әр адамның бір мамандыққа бейімі болады. Соны дамыту керек. Осыны ескере отырып, баршаңызды кешенді жұмысты ертерек бастауға шақырамыз. ҰБТ-ға бір ай қалғанда «қайда тапсырсам екен?» деген дұрыс емес».