Елдің шетінде орналасқан Панфилов ауданының аумағында үлкен құрылыс жүргізіліп жатыр. «Қорғас – Шығыс қақпасы» арнайы экономикалық аймағының арқасында шекаралы аймақтың дамуы да қарқынды. Сонымен бірге осы ауданда тұратын диқандардың басты табыс көзі саналатын жүгері шаруашылығы да бір кездегі биігін қайта бағындыра бастады.
Жүгерішілердің «дала аруына» арналған алқапты алға жылжыған жылдармен бірге арттырып, гектар берекелігін мүмкіндігінше көбейтулеріне жиналған дәнді жүгерінің жергілікті жерде өңделетіні де оң әсер етіп отырғаны анық. Соңғы жылдары «Алтын сапа» байқауында топ жарып, жергілікті жұртқа жұмыс тауып беріп, жүгері шикізатын қайта өңдеуді жолға қойған крахмал-сірне зауытының аудан, облыс экономикасының өркендеуіне қосып отырған үлесі қомақты.
Алайда аудан орталығы Жаркент қаласы аумағына орналасқан осы алып кәсіпорынды іске қосқандар экологияны, халықтың жағдайын дер кезінде ойластырмағандай. Өйткені Жаркент қаласы мен оның маңындағы ауылдардың тұрғындары зауыттың қалдық суларынан шығатын сасық иіске тұншығып отырғанына биыл бес жыл болады. Тек пайданы ғана көздегендер, жүгеріні тереңдете қайта өңдеу барысында шығатын зиянды қоймалжыңдарды ағызатын жеке кәріз желісі мен жиналған қалдықты сақтап, залалсыздандыру жолын мүлде қарастырмаған. Онсыз да қаладағы тұрғын үйлер мен үлкенді-кішілі мекемелерден, кәсіпорындардан шығатын ақаба суларды әрең өткізіп, тиісті орынға әупірімдеп жеткізетін қалалық кәріз жүйесіне құйылған зауыттың қалдығы сыртқа кетіп, аудан орталығы мен оның маңындағы елдімекендерді тұншықтырып жатыр.
Кейінгі үш жылда бұл мәселе бірнеше рет көтерілді. Әсіресе, кәсіпорын шикізат өңдеуге кірісетін күз айларында сасық иіс бүкіл аймақты алып кетеді. Балалар мен қарт тұрғындар жиі ауырады. Қалалықтар алғашында зауыт басшылығына өтінішпен шыққанымен, олар сол кезде берген уәделерін орындамады. Одан ауданға, облысқа арызданғандарымен одан да ештеңе шықпады. Жағдай әбден асқынған шақта шара қолданған болып, кезекті уәде қардай жауғанымен, бұл келеңсіздік жылда қайталанатын «дертке» айналды. Қала басшылығы қалалық кәріз-тазалық жүйесіне тексеру жүргізіп, ондағы құбырлардың зауыттан шығатын қалдық суды көтере алмайтынын анықтағанына да бірнеше жыл болды. Кәсіпорын жетекшілігі де тексерушілер уәжімен келісіп, бәрін реттеуге бірнеше мәрте сөз берген. Дегенмен бәрі әлі сол қалпында. Биыл тұрғындарды күннің ыстығымен бірге қинаған сасық иіс тарқар емес. Терезе ашып, пәтерді желдету мүмкін болмай тұрған көрінеді. Оны айтасыз, кешкі салқында бала-шағамен серуендеу де жайына қалған.
Осыдан біраз бұрын аталған мәселеге қатысты аймақ басшылығымен жұртшылық өкілдері кездесті. Кәсіпорынның қожайыны Закир Кузиев те қатысты жүздесуге. Пікірталас барысында зауыт басшылығы жағдайды тез арада қалпына келтіретіні жайлы кезекті рет уәде берді. Бірақ оны жөндеуге уақыт керек екенін де білдірді. Сонда дейміз-ау, бес жыл бойы бір зауыттың мәселесін шешуге уақыт таппаған ба? Қалай болғанда да, мұнда аудан басшылығының азусыздығы, облыс жетекшілігінің жауапсыздығы байқалып тұр. Ал күзгі жиын-терім аяқталғанда қалтасын қампайтатын жекеменшік кәсіпорынның қожайындары үшін халықтың денсаулығы бес тиын. Жыл сайын күзге таман жан-жаққа арызданып, әлеуметтік желілерді шулатып, іле-шала берілген құрғақ уәделерге сенетін жұртшылықтың жүйкесін бұлай жұлмалай берудің соңы жақсылыққа апармасы анық.
Болат АБАҒАН,
Алматы облысы