Қуанышбай Қыдырбайұлының көпке үлгі боларлық ісі бар. Ол дана билеріміз ұстанған дара жолда таразы басын тең ұстап, әділдік жолында күресуін тоқтатпаған.
Еңбек жолын өткен ғасырдың 70-жылдарынан бастаған ол, сот жүйесінде 40 жыл тер төкті. Екі дәуірдің көзін көрген сот ардагері Қуанышбай Қыдырбайұлы 1969 жылы Қазақ мемлекеттік университетінің Заң факультетінен білім алған. Оқудан кейін Талдықорған облыстық сотының мүшесі болып сот жүйесіндегі өз еңбек жолын бастаған. Өзінің іскерлігімен, сауаттылығымен, жүктелген міндеттерді ұқыпты да жауапкершілікпен дер кезінде орындауымен ерекшеленіп, назарға ілінген. 1978-1985 жылдары аталған сот төрағасының орынбасары қызметін атқарды.
Әкенің қанымен, ананың ақ сүтімен дарыған адамгершілік қасиеті, өзі таңдаған кәсібіне деген адалдық, сот жүйесіне аянбай еңбек ету Қуанышбай Қыдырбайұлының өмірлік мұраты болды. Азаматтардың құқығы мен бостандығын қорғаудағы айқын істері мен батыл қадамдарының арқасында Орал облыстық соттың абыройын республикаға емес, бүкіл КСРО аймағына көтеріп салды. Ол кісінің тұла бойындағы адамгершілік, кішіпейілдік, парасаттылық, батылдық қасиеттер айналасындағы адамдарды тәнті етпей қоймайды. Сот процесі болғандықтан, бір тарап жеңіп, бір тарап жеңілетіні аян. Соған қарамастан, елдің алғысын алып, КСРО Әділет министрлігі «Ерен еңбегі үшін» медалі берілді.
Қуанышбай Қыдырбайұлы қызметінің негізгі кезеңі кеңестік билік тұсында өтті. Оның айтуынша, ол кезде жұмыс қиын. Барлық мән-жай қолмен жазылып алынады. Ал оған қаншама уақыт кететіні белгілі. «Әр елдің заңы басқа» демекші, әр дәуірдің де өз ерекшелігі болады. Кеңес дәуіріндегі соттың басты айырмашылығы қаралатын істің дәл бүгінгідей көп болмағаны екен. «Бұрынғы Талдықорған облыстық сотында жүргенімде, азаматтық және қылмыстық істер жөніндегі екі алқада іс қарайтындар өзіне тиесілі саласы бойынша мамандандырылатын. Ал нарық заңына байланысты, бүгінгі күні сала көбейді. Экономикалық, әкімшілік, жасөспірімдер, қылмыстық, қаржылық, азаматтық деген секілді мамандандырылған соттар саны артты. Соттың бірінші міндеті істі сапалы қарау десек, ол негізінен судьяның жеке басына, азаматтығына, ұстанған ұста-нымына байланысты» дейді ол.
Нақты істерді қараудағы принципшілдігі, еліміздің егемендік алған кезінен бастап сот жұмысын жақсартып, реформалау ісіне қатысып, Жоғарғы сот пленумының отырысында өз ойын батыл да өткір айтқан жан. реформа бағыттарының бірі – сот өндірісін мемлекеттік тіл, қазақ тілінде жүргізу керегі туралы заң талаптарын талқылауда «қазақ тілін қажеттілікке айналдыру керек, біз егемен ел болдық» деген пікірінен таймаған. Қазақстандағы сот-құқықтық реформасын жүзеге асыру барысында Төрелік соттар мен шаруашылық істер жөніндегі сот алқаларын жалпы соттармен біріктіру, алғаш рет мамандандырылған ауданаралық экономикалық соттар құру жөнінде батыл қадамдар жасалған. Сот тарихынан белгілі бұрын қылмыстық, азаматтық, әкімшілік істер бір қазанда қайнап, сот істің барлық түрін қарай беретін. Оның бәрін қарау, жан-жақты сараптау, тиісті заңына сәйкес шешім шығару қиындық тудырған. Жұмысты жеңілдету мақсатында мамандандырылған соттарды құруға осылай себі тиген.
Реформа бағыттарының бірі – сот өндірісін мемлекеттік тіл, қазақ тілінде жүргізу керегі туралы заң талаптарын талқылауда «қазақ тілін қажеттілікке айналдыру керек, біз егемен ел болдық» деген пікірінен таймаған.
Нәтижелі еңбегінің арқасында 1985-1995 жылдар аралығында Қуаныш Қыдырбайұлының қызметі жоғарылады. Сол кездерде Батыс Қазақстан облыстық сотының төрағасы, Республикалық төрелік сотының төрағасы қызметтерін абыроймен атқарды. Осы адал еңбегінің арқасында талай қызмет белестеріне көтерілді. Оның ішінде Қазақстан Жоғарғы сотының судьясы, Алматы қалалық арбитражды сотының төрағасы, Алматы облыстық және қалалық соттарының шаруашылық істері жөніндегі сот алқаларының төрағасы, Алматы қаласы ауданаралық мамандандырылған экономикалық сотының төрағасы лауазымдарына ие болды.
Еңбектің өтеуі деген осы шығар. Қуанышбай Қыдырбайұлы тәуелсіздік жылдары экономикалық сотты құруға, оның жұмысын жолға қоюға қосқан үлесі үшін Президент тарапынан да «Ерен еңбегі үшін» медалімен марапатталды. Қазақстан Жоғарғы сотының «Үш би» төсбелгісін, КСРО Әділет министрлігінің «Жұмыстағы табысы үшін» медалі, Даңқ ордені, Кеңес прокуратурасының ордені зейнеткерлік демалысқа шыққан соң «Құрметті судья», «Сот жүйесінің ардагері» атағын иеленді. Еңбек жолында сот саласына келген жастарды қамқорлығына алып, ақыл-кеңесін беріп, судья ретінде нық қадам басуына зор септігін тигізді. Содан болар бүгінде Қуанышбай Қыдырбайұлының шәкірттері деп ауыз толтырып айтуға болатын жандар көп. Себебі шәкірттерінің әрқайсысы үлгілі тұлғаға айналып, елдің алдында жүрген азаматтар. Мәселен, Мұхтар Смағұлов, Ерлан Айтжанов, Бақыт Мәліктегі және т.б.
Бүгінде Қуанышбай Қыдырбайұлының жолын қуып, құқық саласына келген ұл-қыздары, інілері бар. Мәселен, Болат есімді інісі Қазақ ұлттық университетінің Заң факультетін үздік дипломмен бітіріп, біраз жыл құқық қорғау органында тергеуші болған. Кейін іскерлік салаға бет бұрып, бағытын өзгертті. Қызы Айгүл де сот саласында қызмет етуде. Жоғары оқу орнын үздік бітірген ол Алматы облысының арбитражды сотында еңбек жолын бастаған. Қылмыстық, азаматтық, әкімшілік және қаржылық істерді қараған қызы қазір Жоғарғы соттың судьясы болып қызмет етуде.
– Ешқандай әттеген-айым жоқ. Өмірде, жұмыста ешнәрсеге өкінген жан емеспін. Қызметте белгілі бір орынға бара алмай қалдым, мынаны жасай алмадым, қолым жетпеді деген ренішім жоқ. Аллаға шүкір, төрт балам, олардан көрген 18 немерем бар. Тәубе ететінім, бәрі де өмірден өз жолдарын тапқан, қалыптасқан жандар. Бастысы, сүйікті істерімен айналысады. Отбасыларында тату-тәтті ғұмыр кешіп жатыр. Немерелерге қарап қуанасың, оларды бөле-жарған емеспін, бәрін де бірдей жақсы көремін, – дейді ол.
Әрине, бір мақалада Қуанышбай Қыдырбайұлының бүкіл ғұмыр жолын, жеткен жетістіктерін, өткен белестерін, өмірдегі қиындығы мен қуанышын толық қамту мүмкін емес. Біздің кейіпкерімізді қазір жас толқынның үлкендердің сөзін тыңдаудан, сөзге тоқтаудан қалып бара жатқаны қынжылтады. Жастарымыздың үлкенге ізеті, кішіге құрметі жоғалмаса деп тілейді. «Келешек-жастардың қолында! Біз жастарға үміт артамыз. Елдің үміті – солар. Қоғамымыз дамып, еліміздің ынтымақ-бірлігі арта берсін» дейді Қуанышбай Қыдырбайұлы.