Ресей мен Украина транзит туралы келісімге келді.
Келісімге сәйкес «Газпромнан» монополияға қарсы 7,4 миллиард долларлық санкцияларды алып тастауы керек, дүйсенбі күні кешке тараптар газ транзиті туралы құжаттарға 1 қаңтардан бастап қол қойды, – деп хабарлады bbc.com.
Транзит пен газды жеткізу жөніндегі келіссөздер бірнеше аптаға созылды. Тараптар бір-бірін газ жеткізілімін тоқтата тұруға және жаңа газ дағдарысына әкелуі мүмкін кешіктірді деп айыптады.
«Венадағы бес күндік екі жақты келіссөздерден кейін түпкілікті шешімдер қабылданып, түпкілікті келісімдер жасалды. Сонымен бірге келісімдер мен келісімдердің барлық жиынтығына қол қойылды. Бұл келісімдер шынымен де тараптардың мүдделерінің тепе-теңдігін қалпына келтіретін үлкен пакеттік келісім болып табылады», – деді «Газпром» басшысы Алексей Миллер.
Украина президенті Владимир Зеленскийдің айтуынша, келісімшарт бес жылға жасалған, ал Киев осы мерзім ішінде 7 миллиард доллар кіріс алады деп күтуде.
«Украина бес жылға газ транзиті туралы келісім-шартқа қол қойды, оның барысында біз кем дегенде 7 миллиард доллардан астам қаражат аламыз. Тараптар келісімшартты тағы 10 жылға ұзартуы мүмкін. Бұл энергетикалық қауіпсіздік, әрі украиналықтардың әлеуеметтік жағдайының кепілі», - деп жазды Facebook-те Зеленский.
Айта кетейік, «Газпром» мен «Нафтогаз» арасындағы дауларды Стокгольм төрелік сотында қарау аясында келіссөз жасалды. Өткен аптаның соңында «Газпром» «Нафтогазға» Стокгольм арбитражының шешімімен 2,9 миллиард доллар төледі.
«Жаңа газ келісімдері барлық тараптарға тиімді болады», деді келіссөздерге қатысқан Еуропалық комиссияның Энергетикалық одақ бойынша вице-президенті Марош Шефчович.
«Біз Ресей газын Украина арқылы 15 жылға дейін үздіксіз транзитпен қамтамасыз еттік», – деп жазды Шефчович. «ЕО, Ресей және Украина арасындағы газ келіссөздерінде бәрі ұтады».
Сонымен қатар, Украина стратегиялық транзиттік ел болып қала береді, деді Шефчович. Осы келісімнің арқасында Ресей газбен жабдықтау арналарын әртараптандыруға, сондай-ақ «Нафтогазмен» сот процестерін толықтай жүргізуге мүмкіндік алады.
Сарапшылар бірдей пікірді ұстанады. Келісім – бұл ақылға қонымды келісім, одан екі тарап та пайда көреді, – дейді сарапшы Сергей Суверов.
«Газпром», әсіресе «Солтүстік ағын – 2» газ құбырын пайдалануға беру кешеуілдеуі жағдайында, Еуропаға энергия ресурстарын сенімді жеткізуші болады», – деді С.Суверов Би-би-си-ге берген сұхбатында.
«Нафтогазға» 3 миллиард доллар төлеу «Газпромның» пайдасы мен дивидендтеріне әсер етпейді, өйткені бұл шығындар 2017 жылы ескерілген, дейді сарапшы.
«Нафтогаздың» Стокгольмдағы жетістігі
Ресей мен Украина арасындағы газ қатынасы 2014 жылдың көктемінде Қырым аннексияланғаннан кейін тағы да ушығып кетті. 2014 жылдың наурыз айының басында «Украинаның жеткізілім бойынша қарызы 2013 жылы 2 миллиард долларды құрады», – деп хабарлаған болатын «Газпром» басшысы Алексей Миллер.
Сәуірдің басында «Газпром» жеңілдіктен бас тартты, ал Украина үшін газдың бағасы мың текше метр үшін 258 доллардан 485 долларға дейін өсті (сол кездегі Еуропадағы ең жоғары деңгей). Ал, Киев газды ондай бағамен сатып алмайтынын бірнеше рет мәлімдеген.
2014 жылғы маусымда – 2009 жылғы «газ соғысынан» кейін Ресей алғаш рет Украинаға газ жеткізілімін тоқтатты. Газпром Стокгольм төрелік сотына Киевтен көгілдір отын үшін 4,45 миллиард доллар қарызды өндіріп алу туралы талап арыз берді.
«Нафтогаз» келісім-шарт бағасын қайта қарау және «Газпромнан» 2010 жылдан бастап 6 миллиард доллар газ үшін қосымша төлемді өндіріп алу туралы қарсы талап қойды.
Тараптар Стокгольм арбитражында бір-біріне қарсы шағым беруді жалғастырды. 2014 жылдың соңында «Газпромның» «Нафтогазға» шағымдарының сомасы 23,8 миллиард долларға дейін өсті, ал украиндық компанияның ресейлік компанияға қоятын талаптарының сомасы 16 миллиард долларға дейін жетті.
«Нафтогаз» Еуропа елдерімен кері газ жеткізу туралы келісе бастады.
2015 жылдың қарашасынан бастап «Нафтогаз» ресейлік газды тікелей сатып алуды тоқтатты. Келесі айларда Украина өз қажеттіліктерін кері бағытта қамтамасыз етті.
2017 жылдың мамырында Стокгольм төрелік соты «Нафтогаз» мен «Газпром» арасындағы дауға қатысты алғашқы шешімді қабылдады. «Нафтогаздың» айтуынша, бұл шешімге сәйкес Украина төлем немесе төлемақы жағдайында газ тапшылығы үшін 47 миллиард доллар айыппұлдан босатылды.
Осыдан кейін дау тағы екі жылға созылды. 2019 жылдың қарашасында «Газпром» 2017 жылдың мамыр айындағы төрелік шешіміне шағымдана алмағаны белгілі болды. Содан кейін өзара талаптарды ескере отырып, «Газпром» «Нафтогазға» 2,9 миллиард доллар төлеуі керек екендігі туралы хабарланды.
19 желтоқсандағы баспасөз мәслихатында президент Владимир Путин «Нафтогаз» мен «Газпром» арасындағы дауға қатысты: «Сот шешімі бар – бұл рас. Біз бұдан шығуымыз керек» деді.
29 желтоқсанда «Газпром» өкілі журналистерге ресейлік топ Стокгольм арбитражының шешімімен Украинаға 2,9 миллиард доллар аударғанын айтты. «Нафтогаздың» атқарушы директоры Юрий Витренко ақша түскенін растады.