Сайлаушылардың аманаты мен сенімін арқалап, көптің жүгін көтеруші қызмет – депутат. Ол қашанда қоғамдағы өзекті мәселені қозғау арқылы қалың бұқараның қамын ойлайды. Сондықтан да ол сайлаушылары алдында берілген уәдені орындап, ел-жұрт алдындағы парызын өтейтін қызмет. Қызметін абыроймен атқарып жүрген Қызылорда облыстық мәслихатының депутаты, мәслихаттың әлеуметтік және мәдени мәселелер жөніндегі тұрақты комиссиясының төрағасы, профессор Қылышбай Бисеновпен сұхбаттасудың орайы келді.
– Қылышбай Алдабергенұлы, әңгімемізді жақында өткен Nur Otan партиясы Саяси кеңесінің кеңейтілген отырысында айтылған мәселелерден бастасақ.
– Саяси кеңес отырысында партия Төрағасы, Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаев партияның жұмысын жүйелі жаңғыртуды ұсынды. Біріншіден, партияның белсенді мүшелерін топтастыруға, сапалық құрамын нығайтуға мән берді. Партия мүшелері қоғамда болып жатқан жағдайларға бейжай қарамай, дер кезінде үн қатып, нақты іс-шаралар қолдануын айтты. Сонымен қатар қоғамдық мәселелерді ұдайы көтеріп жүрген, оны шешу жолдарын ұсына білетін, сөзін дәлелдей алатын белсенді азаматтарды партияға тартудың қажетін жеткізді.
Оған қоса, Елбасы қоғамның партияға деген сенімін арттыру үшін халықпен нақты жұмыс істеп, олардың өмір сүру сапасы мен әл-ауқатын көтеруге шақырды. Еліміздің алдында тұрған экономикалық проблемаларға тоқталып, тұрақты өсімді қаматамасыз ету мақсатында бизнес үшін салық ауыртпалығын төмендетіп, бюджет саясатын қайта қарау туралы айтты. Шынымен, осы арқылы елдің экономикалық әлеуетін нығайтуға көмектеседі. Мұны әрқайсысымыз жете түсінгеніміз жөн.
– Сіз Nur Otan партиясы Қызылорда облыстық филиалы саяси кеңесінің мүшесі ретінде партияның жаңа бағдарламасы жайында не айтасыз?
– Жоғарыда айтып өткенімдей, Елбасымыздың партия алдына қойып отырған бағыт-бағдары ел дамуының стратегиялық мақсаттарын жүзеге асырудан туындап отыр. Сондықтан әрқайсысымыз осы бағдарламаны жүзеге асыруға атсалысуымыз қажет. Ол үшін алдымен, облыстық, қалалық, аудандық мәслихат депутаттарының фракция отырысында жылына 2 рет атқарылған жұмысы жайында есеп берген жөн. Сонда фракция мүшелерінің қызметі ашық әрі әділетті бағаланады.
Екіншіден, фракция мүшелері жергілікті атқарушы билік өкілдерімен бірлесіп, партияның сайлауалды тұғырнамасының әрбір бағытын қалай жүзеге асып жатқанын жан-жақты талдап, оң ұсыныстардың орындалуын қадағалау керек. Үшіншіден, партия фракциясының жұмысын тиімді ұйымдастыру үшін мемлекеттік бағдарламалардың өңірлерде орындалуын бақылау мақсатында экономика, әлеумет, бюджет, жастар саясаты, инновация және білім беру, денсаулық сақтау бағыттары бойынша фракция мүшелерін бекітуді ұсынамын. Төртіншіден, Жастар – Nur Otan партиясы саясатының ажырамас бір бөлігі. Сондықтан да, келешекте маслихаттарға сайлау өткізгенде депутаттық корпустың ¼ құрамын Jas Otan Жастар қанатының өкілдерінен қалыптастырса, жастарға қолдау көрсету жұмысы жаңа деңгейге көтерілер еді.
– Сіздің сайлауалды бағдарламаңыз қандай? Депутат ретінде атқарған істеріңізге қандай баға бересіз?
– Облыстық мәслихат депутаттығына №17 сайлау округінен сайландым. Ананы-мынаны істедім деп мақтана алмаймын. Бағасын халық бере жатар. Бастысы, Nur Otan партиясының «Қазақстан – 2021: Бірлік. Тұрақтылық. Жасампаздық» атты сайлауалды бағдарламасын басшылыққа алдым. Қазіргі уақытта облыстық мәслихаттың Әлеуметтік және мәдени мәселелер жөніндегі тұрақты комиссиясының төрағасымын. «Өңірлерді дамыту» бағдарламасы шеңберінде округте жол жөндеу және жарықтандыру жұмысының іске асуы, қаланың инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымын дамытуға бағытталған бағдарламалардың орындалуы да көпшіліктің көз алдында. Мысалы, Абай даңғылы бойындағы №5 оқу ғимараты жанынан жаяу жүргіншілер көпірін салу мәселесі тікелей депутаттық сауалымның нәтижесінде өз шешімін тапты.
Елбасының «Ұлт жоспары – 100 нақты қадам» бағдарламасының жүйелі жүзеге асуын жүргізіп, жаңа жұмыс орындарының ашылуына белсенді қолдау көрсетуде. Одан бөлек, ғылыми жаңалықтарды өндіріске енгізу барысында университет жанында бірнеше ғылыми-зерттеу институты мен орталықтар ашылды. Ондағы зерттеу жұмыстарының нәтижесі еліміз ғылымының дамуына тікелей үлес қосуда. Мәселен, университет жанында қызмет жасап келе жатқан «Агробиологиялық және қолданбалы зерттеулер» ғылыми орталығы мен «Қорқыттану және өлке тарихы» ғылыми-зерттеу институты, «Шоқайтану» орталығының жұмыстарын атауға болады.
2017 жылдан бастап Елбасы тапсырмасы бойынша «Баршаға арналған тегін кәсіптік-техникалық білім» жаңа білім беру жобасы да кезең-кезеңмен жүзеге асып келеді. Өңірдегі мектептердің, әсіресе, шағын комплектілі мектептердің педагог-кадрларға сұранысын ескере отырып, қосарланған мамандықтар бойынша мектеп мұғалімдерін даярлау жұмысы да өз нәтижесін берді. Алдағы уақытта бұл бағыттағы жұмыстарды одан ары жалғастырамыз.
– Мәслихат депутаттарының алдында қазір қандай басымдықтар бар?
– Ел дамуына үлес қосу – баршамыздың міндетіміз. Мәслихат депутаты округiнiң сайлаушыларының жағдайына байланысты жергілікті басқару органдарына сауал жолдауға, жиналыс өткізуге, тиiстi әкiмдік отырысының жұмысына қатысуға толық мүмкіндігі бар. Бір сөзбен айтсақ, сайлаушылардың әлеуметтік мәселелерін шешуге атсалысамыз. Оған қоса, аймақтардың экономикалық өсіп-өркендеуіне, жаңа жұмыс орындарының ашылуына, облыстағы тұрғын үй құрылысының дамуына, халықтың баспаналы болуына жәрдемдесіп, елдің әлеуметтік жағдайының жақсаруына айтарлықтай септігін тигізетіні рас.
Сыр өңірі – табиғи қазба байлықтарға бай өлке. Жер қойнауында мұнай және газ қорымен қатар, қорғасын, мырыш, алтын, күміс, темір, ванадий, молибден қорлары бар. Логистикалық қызмет көрсету секторын дамыту да – облыс үшін ең маңызды саланың бірі. Осындай стратегиялық маңызды салаларды дамыту өз кезегінде білікті мамандарды қажет етеді. Осы өңірдің дамуы мен өркендеуіне үлес қосу – тек депутаттық қана емес, азаматтық парызым.
– Сіздің сайлауалды бағдарламаңызда көпбалалы және аз қамтылған отбасыларға берілетін жәрдемақының әлеуметтік түрлерінің жалпы сомасына теңестіру, жас отбасыларды, әлеуметтік әлсіз топтарды баспанамен қамтамасыз ету секілді мәселелерді қозғағансыз. Бұл тұрғыда қандай жұмыстар атқарылды?
– Ананың өмірдегі ең үлкен бақыты – сәби. Ал көп баланың анасы болу – нағыз ерлік. Өйткені көпбалалы ана болу оңай емес, сондықтан да еліміздегі көпбалалы аналардың хал-жағдайына мән беру, үнемі көмек көрсету міндетіміз. «Әр баланың өз несібесі бар» десек те, оның оқуы, жоғары білім алуы, отбасылы болуы, баспана әперу – әрбір ата-ананың парызы екені анық. Сайлауалды бағдарламада көпбалалы және аз қамтылған отбасыларға берілетін жәрдемақыны әлеуметтік төлем түрлерінің жалпы сомасына теңестіруді жұмысымның негізгі бағыты ретінде алғанмын. Осы бойынша нәтижелі жұмыстар да жүргізілуде.
Сонымен бірге, жас отбасылар мен әлеуметтік әлсіз топтарды баспанамен қамтамасыз ету мақсатында «Бақытты отбасы» атты бағдарлама жүзеге асырылып жатыр. Онда неғұрлым қолжетімді және сұранысқа ие жалға берілетін тұрғын үйлердің саны өсуде. Бұдан бөлек, тұрғын үйдің кезегін бөлуде алдымен әлеуметтік әлсіз топтарды басты назарға аламыз. Түрлі қайырымдылық қор, демеушілер арқылы да мәселені оңтайлы шешу жолдарын да қарастырып келеміз.
– Сіз облыстық мәслихаттың I шақырылымынан бастап депутат болып келесіз. Осы кезеңдерде бюджеттен қаржы бөлінгенде мынадай мәселеге жұмсалғаны дұрыс еді деген «әттеген-айыңыз» бар ма?
– Негізі, бюджеттен қаржы тиісті салаларға өз деңгейінде бөлініп келеді. Дегенмен де, тәжірибе көрсеткендей, денсаулық пен білім беру салаларына қатысты мәселелер белсенді түрде талқыланады. Себебі, қандай да болмасын әлеуметтік топқа жататынына қарамастан, әрбір азамат үшін бұл – өте маңызды. Мысалы, қазір білім саласында мектепке дейінгі 667 ұйым жұмыс істейді. Онда 60 мыңнан астам бала тәрбиеленуде. Оның 72%-і жекеменшік ұйым. Облыста жалпы білім беретін 293 мектеп бар. Онда 153 мыңға жуық бала білім алуда. 2018 жылы 7 113 оқушы мектеп бітірсе, биыл 5 556 оқушы мектеп бітірді. Алдағы жылдан бастап мектеп бітірушілер саны артады деп күтілуде.
Жалпы, өңірдің кадрлық әлеуетін көтеру, оның әлеуметтік-экономикалық дамуын білікті кадрлармен қамтамасыз ету үшін осы мәселеге қаржы көбірек бөлінсе деймін. Бірақ облыстық мәслихаттың регламенті бойынша бюджеттен қаралатын қаржы кезең-кезеңмен атқарылатын бағдарламаға сәйкес бөлінеді.
– Аймақ тұрғындарымен жиі кездесесіз бе? Мұндай кездесуде тұрғындар көбіне қандай мәселені көбірек қозғайды?
– Жоғарыда айтып өткендей, бекітілген кесте бойынша міндетті түрде кездесемін. Мәселен, әрбір аптаның бейсенбі күні кездесу кестесі жасалған. Одан бөлек те кез келген сайлаушы үшін уақыт тауып, ұсыныс-тілектері мен сұрақтары бойынша жүйелі жұмыс жүргізуге тырысамын. Жалпы, ауыл тұрғындарымен жиі кездесіп тұрамын.
Көбін мазалайтын басты мәселе – жұмыспен қамту. Нарықтық қатынастарға негізделген жаһандық экономика әркез жұмыссыздықты тудырып отырады. Басқа елдерге қарағанда бізде жұмыспен қамту мәселесі біршама оңтайлы шешіліп келеді. Облыс көлемінде жаңадан жұмыс орындарын ашу жүйелі түрде жүргізілуде. Оған дәлел, шағын және орта кәсіпкерліктің дамуына «Индустриялық-инновациялық даму», «Бизнестің жол картасы – 2020», «Жұмыспен қамтудың жол картасы – 2020» бағдарламалары бойынша мемлекет қолдау көрсетіп, осының аясында кәсіпкерлікті қолдауға қаржы бөліп отыр. Мұның өзі үлкен көмек. Соның арқасында жаңа жұмыс орындары ашылып жатыр. Оған қоса, облыстық мәслихат депутаты ретінде Жалағаш ауданы Аққұм ауылында шағын және орта бизнес пен кәсіпкерлікті дамытуға жауаптымын.
– Сұхбатыңызға рақмет!