«Жаһандық әлемдегі заманауи қазақстандық мәдениет» жобасы аясында қазақ мәдениеті мен өнерін әлемге насихаттау жолындағы қыруар жұмыстар жүзеге асырылып, айтарлықтай табыстарға қол жетті. Қазақ өнері мен мәдениеті дүниені шарлады. Бұл жетістікке Сыр бойының қосқан үлесі де сүбелі.
Қорқыт ата мұралары ЮНЕСКО-ның материалдық емес, мәдени мұралар тізіміне енгізілді. Түркі дүниесіне ортақ абыздың күйлері мен аңыздары тек қазақ халқында сақталған. Осы орайда, халықаралық ұйымның арнайы комиссиясына Сыр ғалымдарының зерттеу еңбектері мен нақты дәлел-дәйектері ұсынылған болатын.
Ұлы Абайдың 175 жылдық мерейтойы өңірімізде Нартай Бекежанов атындағы қазақ академиялық музыкалық драма театрында Ерсайын Төлеубайдың «Абай» драмасымен ашылса, қаңтар-ақпан айларында ақын мұрасын насихаттау мақсатында Семей қаласындағы «Жидебай-Бөрілі» мемлекеттік тарихи-мәдени және әдеби мемориалдық қорық музейінің Қызылорда қаласындағы жылжымалы көрмесі, С.Айтбаев атындағы көркемсурет галереясындағы көрме, жалпыреспубликалық «Музейлер шеруі» акциясы аясындағы танымдық шара көпшілік көңілінен шықты.
Сонымен қатар республикалық ақындар айтысы, Абай шығармаларын орындаушылардың концерті, Ә.Тәжібаев атындағы облыстық әмбебап ғылыми кітапхана мен Абай атындағы Шығыс Қазақстан облыстық кітапхананың бірлескен әдеби танымдық онлайн кеші, кең көлемде кітап көрмелері ұйымдастырылды.
Өзгеріс енгізілді, бірақ іркіліс болған жоқ. Төтенше жағдай барысында облыстың мәдениет және өнер мекемелері наурыз айынан бастап онлайн режиміне көшірілді. Әрбір мекеменің арнайы мәдени іс-шаралар жоспары әзірленіп, Facebook, Instagram, YouТube, Telegram, TikTok әлеуметтік желілері арқылы елге жан азығын сыйлап, халықты жігерлендіруге өз ықпалын тигізді. YouТube бейнехостингінен «Сыр Шаңырағы» каналы ашылып, халқымыздың рухын көтеру мақсатында сала бойынша түрлі форматта 207 онлайн шара енгізілді. Қазіргі уақытта каналдың қаралымы 5 703-ке, тіркелгендер саны 1 420-ға жетті.
Облыстық халық шығармашылығын дамыту және мәдени-продюсерлік орталығы, мәдениет үйлері мен клубтар атадан балаға мұра болған жыршы-жыраулық, шешендік өнерді дәріптеп, Сыр бойы билері мен батырларының тарихын, әңгімелерін, тарихи оқиғаларын, шешендік сөздер мен жыраулардың дауысын, сонымен бірге аймақ ақындарының шығармаларын таныстыратын айдар ашып, онлайн жазба ақындар айтысын өткізіп, халық көңілін серпілтуге өз септігін тигізді.
Н.Бекежанов атындағы қазақ академиялық музыкалық драма театрының майталмандары күніне бір рет шығатын «Өнер әлемі» айдарымен 32 мәрте тікелей эфир жүргізді. «Онлайн спектакль» айдары бойынша 50-ден аса әлемдік және қазақ драматургтерінің шығармасын ұсынды.
Кітапхана тұтынушыларының саны төмендеп кеткен жоқ. Мысалы, Ә.Тәжібаев атындағы облыстық кітапхана қызметін бір жыл ішінде 31969 оқырман пайдаланған. Карантин кезінде де кітапхана қызметкерлері оқырманмен өзара байланыста бола білді. YouTube бейнехостингінде кітапхананың Talking Book «Говорящая книга» жобасы аясында жастар оқыған кітаптары туралы KZO-book каналына бейнероликтер орналастырды. Кітапхана қызметкерлері әлеуметтік желілерде «Біз біргеміз!» атты бейнероликтер мен челлендждер жариялады.
Сонымен қатар биылғы жылы кітапхана қорына жаңадан алынған «Жаңа гуманитарлық білім. Қазақ тіліндегі 100 жаңа оқулық» жобасы аясындағы кітаптардың, әл-Фарабидің 7 томдық жинағының, Абай шығармаларының және сирек кездесетін кітаптар мен құнды қолжазбалардың онлайн таныстырылымы ұйымдастырылып, жастардың шығармашылық қабілетін дамыту, кітап оқуға деген сүйіспеншілігін арттыру мақсатында онлайн викторина, онлайн оқу өткізілді.
Облыс музейлері әлеуметтік желілерде өлке тарихын таныстыруды тұрақты жүргізіп, «Бір жәдігер тарихы», «Асыл мұра» айдары арқылы музей қорындағы құнды экспонаттар онлайн режимінде насихатталуда.
Ежелгі және ортағасырлық – Сығанақ, Асанас, Бәбіш мола, Сортөбе, Қышқала, Жанкент қалашықтарына жоспарланған археологиялық қазба жұмыстары маусым-қыркүйек айларында жүзеге асырылды.
Сондай-ақ облыс көлемінде 4 бюст орнатуға Мәдениет және спорт министрлігі жанындағы Монументті өнердің жаңа құрылыстарын орнату жөніндегі мемлекеттік комиссияның келісімі алынып, эскизі бекітілді. Қазір Қызылорда қаласында Нағи Ілиясов, Ыдырыс Қалиев, Сейілбек Шаухаманов, Арал ауданында Ұзақбай Қарамановтың қола мүсіндері қойылды.
Сонымен бірге «Жұмыспен қамтудың 2020-2021 жылдарға арналған жол картасы» бағдарламасы бойынша биылғы жылы 4 нысанға құрылыс жұмыстары, 1 нысанға қайта жаңғырту, 3 нысанға күрделі, 14 нысанға ағымдағы жөндеу жұмыстары жүргізілмек.
Талғампаз Сыр жұртшылығы алдағы кезеңде әл-Фарабидің 1150, Алтын Орданың 750, ұлы Абайдың 175 жылдығына орай мәдени-көпшілік шаралар өтуде.
Әл-Фарабидің 1150 жылдығына арналған республикалық Отырар қорық музейінің Қызылорда қаласында жылжымалы көрмесі, «әл-Фараби және әлемдік өркениет» атты ғылыми-танымдық конференция және кітап көрмесі ұйымдастырылады.
Н.Бекежанов атындағы қазақ академиялық музыкалық драма театрында Хұсейін Жүсіпұлының «Ешкімге керегі жоқ ауыл», Думан Рамазанның «Абылай ханның арманы», Жан Батист Мольердің «Ақымақ болмақ тоғышар» спектакльдері сахналанады.
Қазір облыстық халық шығармашылығын дамыту және мәдени-продюсерлік орталығы облысымызда халық шығармашылығының жанр түрлерін дамытып, түрлі жобаларды қолға алды. Алдағы уақытта өңіріміздің бренді саналатын жыршы-жыраулық өнерді одан әрі жандандыру, жастарды классикалық ән өнерін дамытуға баулу бағытында жұмыстар жүргізіледі. Пандемиядан кейін де сала жұмысында әлеуметтік желі арқылы онлайн шаралар өткізу тоқтатылмайды. Тұрақты жобалар арқылы іс-шаралар өткізіле береді.
Миуа БАЙНАЗАР,Қызылорда облысы
Миуа БАЙНАЗАР,
Қызылорда облысы