Соңғы уақытта Қызылорда облысындағы салалық проблеманың күрмеуі көп. Оның ішінде денсаулық сақтау саласында түрлі мәселе бар. Әлеуметтік маңызы бар аурулар тізімінде обыр, туберкулез ауруларымен ауыратын науқастардың саны жыл сайын көбеймесе, азайғаны некен-саяқ. Әсіресе, жүрек-қан тамырлары жүйесінің аурушаңдық деңгейі әлемде ғана емес, өңірде де алғашқы орында. Оған қоса, маман жетіспеушілігі тағы бар. Ал дәрігерлердің кәсібилігі өз алдына бір мәселе. Кейде сол салғырттықтың кесірінен ел арасында түсініспеушілік туындап, мән-жайдың ушығуына әкеліп жатады. Осыған жауап беретін облыстық денсаулық сақтау басқармасының басшысы Жақсылық Әбдусәметов басын алып қашады. Қабылдауына жазылсаң да қабылдамай, жиналыстан босамайды. Сонда бұған жауапты кім? Үкімет пе, әлде билік пе?
Президентіміз Қасым-Жомарт Тоқаев: «Дәрігерлерді қызметінен тыс жұмыстардан және міндетіне кірмейтін артық жүктемеден босату керек. Бұл жұмысты бүгіннен бастау керек! Кодекс Парламенттің келесі сессиясының аяғына дейін қабылдауы тиіс» деген еді. Алайда облыстық денсаулық сақтау басқармасының басшысы Жақсылық Әбдусәметовтің елмен кездесіп, халықтың мұң-мұқтажын тыңдауға уақыты тапшы. Қай кезде барсаң да хатшысы «облыстық әкімдіктің жиналысында» деп мүлде есігінен қаратар емес. Екі-үш күн қатарынан барып, 2-3 сағаттап күтіп, есігін күзетіп кеттік. Хатшысына қатаң тапсырып қойған ба, кім білсін? Бірақ бізді ішке кіргізбеді.
Бір уақытта Жақсылық Әбдусәметовты аяғының ұшымен сыртқа шығып бара жатқан жерінен ұстап алдық. «Сізді неше күннен бері күтіп жүрмін, мұныңыз қалай?» десек, ол «Сөйлесетін уақытым жоқ, қабылдауыма жазыл» деп итеріп жіберіп, шығып кетті. Сонда жиналыс онсыз өтпегені ме, әлде алдына келген жанды бекер қоймағаны ма? Тілші бола тұра бізді көзіне ілмесе, қарапайым адамдарды есігіне мүлде қаратпасы анық қой.
Жоғарыда жазылғандай, облыстағы емханалар мен ауруханаларда сала мамандарының жетіспеушілігі денсаулық сақтау саласының жұмысына кедергі келтіреді. Бұл ретте Қызылорда облысы бойынша бала күтімімен отырған дәрігерлерді есепке алмағанда 151 дәрігердің орны бос тұр. Оның басым көпшілігі – аймақтық дәрігерлер. Ал кәсіби мамандардың жетіспеушілігі ел арасында қиындық туғызып тұр. Биыл ЖОО-ны бітіріп келген 73 дәрігердің 43-і ауылдық жерлерге жіберілді. Олардың кәсібилігіне кім жауап береді? Ал қалалық емханалардың қызметі – тағы «түсініксіз». Бір анализ тапсыру үшін 2-3 емхана есігін тоздырып барып, жұмысыңды бітіресің. Мәселен, Қызылжарма ауылдық округіндегі амбулатория емделушілері құжаттарына қажетті мөр бастырып, салалық дәрігерге көріну үшін №5 және №2 қалалық емханалары арасында шапқылайды. Медицинасы алға өрлеген, халық денсаулығын алғашқы орынға қоятын елде мұндай «сілтемелі бағыттың» артында жүру – үлкен сын.
Облыс орталығындағы №3 емхананың 37 учаскесінде 26 дәрігер ғана жұмыс істейді. Қалған 11 дәрігердің орны сақтаулы. «Қызылорда облыстық денсаулық сақтау басқармасының дерегінше, аймақта жыл басынан бергі 11 айда 17 204 бала дүниеге келген. Тиісінше, дәл осы мерзім аралығында 1 жасқа толмаған 163 нәрестенің туу туралы куәлігі қайтыс болғаны туралы анықтамамен ауыстырылған. Жасқа дейінгі нәрестелердің шетінеуіне көбіне олардың шала туылуы себеп болған. Көрсеткіш бойынша 83 пайызы мерзімінен бұрын туғандар болса, 56 пайызы 500 грамм салмақпен дүниеге келгендер. Мұндай салмақпен туған балаларды аман алып қалу бұрын 30 пайызды құраса, бүгінде 55 пайызды көрсетіп отыр.
Бұл-бұл ма? «Байқоңыр» қаласынан Қызылорда қаласындағы «Ана мен бала» орталығына босануға келген Айгүл Қанатбаеваның «кесар» тілігімен 6 см қуығын тіліп жіберген. Ауыр халдегі жас босанған келіншек отыра алмайды, не туған баласын қолына ұстай алмай безек қағады. Бір айға жуық ауруханада жатып емделді. Қуығы іріңдеген күйінде Байқоңырға қайтып, дәрігерге қайта көрініп, зорға дегенде жазылған. Мұның бәрі білікті, білгір дәрігер Күләш Бүркітбаеваның жасаған отасының кесірі еді. Тіпті, дәрігер өзінің істеген қатесі үшін Айгүл Қанатбаевадан хал-жағдайын білмек түгілі, кешірім де сұрамаған. «Ұлық болсаң, кішік бол» деген осы емес пе?
Дәрігерлердің жұмысына халықтың көңілі толмай жатады. Бірі жауапсыз деп сынаса, енді бірі кәсіби маман емес деп кінәлайды. «Айтпаса сөздің атасы өледі» демекші, осындай жағдайлар шаш етектен. Мысалы, облыстық жұқпалы аурулар ауруханасындағы емделушілер жататын жер таппай, аурухананың коридорында, кішкентай балалар жерде жатыр. Енді мұны қалай түсінуге болады? Облыстық денсаулық сақтау басқармасының басшысы қашанғы жиналыстарда жүре бермек, өзінің жұмысына көңіл бөліп, халықтың мұң-мұқтажын тыңдайтын уақыт жеткен жоқ па?
Миуа БАЙНАЗАР,
Қызылорда облысы