Бүгінде Жамбыл облысы аумағында 144 ашық жатқан трансформатор бар. Оның маңайында ойнап жүріп, от басқан бала да, токқа түскен ересек те аз емес. Жұрт білсе де, оған жауапты адамдар қайда қарап отыр?
– Ата-ана болғандықтан, балаларымыз үшін алаңдайтынымыз анық. Себебі ашық жатқан трансформатор кез келген тірі жан иесіне қауіпті. Қанша айтсақ та, ойын баласы ұмытып кетеді. Кейде тал түсте, кейде кешқұрым балалар сол маңайдан қорғасын іздеп, болмаса өрмелеп ойнап, өріп жүреді. Қайбір жылдары ауылдың ер-азаматтары сым қоршаумен қоршап тастаған болатын. Кейін ол да ашылып қалды. Негізінде, мұндай трансформаторлар ашық жатпауы тиіс емес пе? Оқыс жағдай болса, оған кім жауап береді? Адам шығыны болса, мың жерден жауап берсе де үзілген өмірді жалғай алмайды ғой. Жергілікті әкімдіктегілерге де бұл мәселені қанша айтқан болатынбыз. Айтылған сөз сол жерде қалып кетеді. Кейбіреулері «Балаларыңызға ескертіп отырыңыздар» деп өзімізге ақыл айтады. Олардың ақыл-кеңесі болмаса да, күнделікті айтып отырамыз. Онымен мәселе шешілмейді. Соны қоршау үшін миллиондаған қаржы кетпейді. Қанша болса да ол адам өмірінен қымбат емес. Мектеп оқушыларының барлығы күн сайын трансформатордың маңайынан өтеді. Барлығы бір-бір үйдің еркесі, үміті, сенімі. Кейде ішіне мал кіріп кетеді. Оны айдап шығамын деп талай жаза басып қала жаздаған адамдар, оның ішінде жасөспірімдер де жоқ емес. Сондықтан мәселеге жауаптылар осындай трансформаторлардың қауіпсіздігін ескерсе екен дейміз. Әйтпегенде, ашықтан-ашық жатқан ажал апанына көз жұма қарауға болмайды. Оның арты жақсылыққа апармайды. Әлде адамның ажалын күтіп отыр ма? –дейді Сарысу ауданының тұрғыны Кенжегүл Рысалиева. Ал мамандардың айтуынша, ашық жатқан жоғары кернеулі трансформаторлар кемі 10 мың вольт токты таратады екен. Ойлап қарасаңыз, мұндай электр қуаты кеудесінде жаны бар кез келген тіршілік иесін қас пен көздің арасында күлге айналдырып жібереді. – Ауыл теміржолдың бойында орналасқандықтан, мұнда ашық жатқан электр сымдары, ашық трансформаторлар жиі кездеседі. Былайша айтқанда, ол бізге жаңалық емес десек те болады. Ауыл арасында токқа түсіп мерт болған жандардың да қарасы аз емес. Бұл бұрыннан келе жатқан мәселе. Мұндағы электр желілерінің көбі Кеңес өкіметінен бері келе жатқан ескі, кейбіреулері істен шыққан. Десек те, оның адам өміріне қауіпсіз екені белгісіз. Ауыл балаларының басым көпшілігі шойын жолдың бойында ойнайды. Оның үстіне қазіргідей жазғы демалыс кезінде ата-аналар жұмыста жүргенде, балалар үйде отырмайды. Теміржолдың маңында арнайы күзетші мамандар бөгде адамдарды қауіпті аймаққа кіргізбейді. Десек те, ол бала өмірі үшін алаңдамауға болады деген сөз емес. Бұл мәселеге электр жүйесімен қамтамасыз етіп отырған мекемелер жауапты ма, теміржолдағылар жауапты ма, нақтысын білмейміз. Ауыл халқының дені теміржолдан нәпақасын айырып отырғандықтан, оған көп мән бере бермеуі мүмкін. Бірақ мәселені жоққа шығара алмаймыз. Кейбір трансформаторлар қоршалған болса да құлып салынбаған. Егер есігі жабылмаса, оның қоршауынан не пайда? Әлде тек оқыс жағдай орын алғанда ғана ойлануымыз қажет пе? Қалай дегенмен, жоғары кернеулі ашық жатқан трансформаторлар жанға да, малға да қауіпті. Ол тиісінше қоршалуы керек, – дейді Луговой стансасының тұрғыны Берік Мұңайтпасов. Расында, мұндай мәселе облыс аумағындағы бір емес, бірнеше ауданда бар. Қаншама жерлесіміз жазым болғаны да жасырын емес. Бұл ретте облыс әкімдігінің Энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы басқармасы мамандарының да пікірін білдік. Олардың айтуынша, аймақтағы әрбір трансформатор иесіз емес екен. Яғни, оған жауаптылар бар деген сөз. Ал оның қоршауына байланысты мәселе аталмыш басқармаға қарамайтын көрінеді. Олар тек ашық жатқан трансформаторларды анықтап, «Жамбыл электр жүйелері» мекемесіне жолдайды екен. Десек те, аталмыш мекеме өкілдерімен байланысу бүгінгідей ашықтықты талап етіп отырған қоғамда қиынның қиыны екені таңдандырады. Олардың жауабын тыңдамақ түгіл, тілдесудің өзі мұң болды. Қалай дегенмен, қазір бұл мәселе тек облыс басшысы Бердібек Машбекұлының тікелей назарында тұрғаны көңіл жұбатады. Әйтпегенде, жауаптан жалтару жауапкершіліктен алыстатпайтыны айдан анық. Себебі ашық-шашық жатқан әр трансформатордың артында адам тағдыры бар. Сондықтан мәселеге жауаптылар бұл келеңсіздікті қазірден қолға алмаса, ертең кеш болып кетпесіне кім кепіл?..Саятхан САТЫЛҒАН, Жамбыл облысы