Тамыз айынан бастап індетпен күресіп жатқан дәрігерлерге төленетін үстемеақы екі есеге қысқарды. Қазаннан бастап мүлде төленбейді деседі. Үкімет «дәрігерлерді қолдаудың өзге шаралары енгізіледі, эпидемиологиялық жағдайға тәуелді болмайды» десе де, бұған мамандар сеніңкіремей отыр. Олардың айтуынша, қазірдің өзінде мейірбике мен санитарлар жұмыстан шығып жатыр. Бұлай жалғаса берсе, күзде стационарда жұмыс істейтін дәрігер таба алмай қалмаймыз ба?
Үстемеақының тарихына көз жүгіртсек, қолдаудың мұндай түрі дәрігерлерге өткен жылдың наурыз айынан бері төленеді. Содан бері оларға қазынадан 229 миллиард теңге берілген. Ал 2021 жылдың І жартыжылдығында індетпен қарсы күресте қызмет еткен 27 мыңнан астам медицина қызметкеріне 10,65 млрд теңгеден аса үстемеақы төленген-ді. Иә, үстемеақы турасында шыққан дау да аз емес. Мегаполис пен өңірлерден «табельге жұмыс сағатын қысқартып жазған», «ақша алмағанымызға бірнеше ай болды» дейтін хабарды әлсін-әлсін естіп тұрдық. Дегенмен үстемеақы алған медицина қызметкерлері бір жасап қалған еді. Өйткені бірінші тәуекел тобында жұмыс істегендер 850 мың теңге, екінші топтағылар 424 мың алса, үшінші тәуекел тобындағылар 212 мың теңге қосымша ақы алды. Енді бұл цифрлар екі есеге қысқарып, қызметкерлер арасында толқу басталғаны бар. Жағдайды толыққанды білу үшін індетпен күресте алғы шепте жүрген бірнеше дәрігермен сөйлестік.Көпшілігі үстемеақыға бола жұмыс істеп жүр
– Індетпен күресте бел шеше жұмыс істеп жүргеніме 1,5 жыл болды. 2020 жылғы 20 наурызда ковид стационарында жұмысымызды бастап, сол жылы 10 қыркүйекте соңғы науқасты шығарып салғанбыз. Алайда 23 желтоқсаннан бастап қайта жұмысқа шықтық. Иә, осы уақыт аралығында уханьдық, оңтүстікафрикалық, британдық, нью-йортік штамды бақылап, ем-шара жүргіздік. Қазір «дельта» штамымен күресіп жатырмыз. Мутацияланған бұл штамның инкубациялық кезеңінің өзі күрделі. Мысалы, «ухань» штамында 2-14 күн инкубациялық кезең өтетін. Ал «дельта» штамымен ауырған науқас бірінші тәулікте КТ-ға түссе, өкпесінің 5-7% зақымданғанын көрсетеді. Арада 5-7 күн өткен соң қайта түскен КТ талдамалары өкпесінің 90-98% зақымдалғанын көрсетеді. Одан кейін амбулаториялық кезеңде ем-шара қабылдағандардың жағдайы мәз емес. Өйткені бастапқы кезеңде мобильді топ пен жеке клиникаларда емделгендер реанимацияға түскенде жағдайы тіптен қиындап кетеді. Көпшілігі өкпені желдету аппаратына таңылады. Міне, осылайша жұмыс істеу бұрынғыдан да қиындап кетті. Оған науқастар мен олардың жақындары тарапынан агрессияны қосыңыз. Мәселен, өзім «Халық аренадағы» стационарда жұмыс істеп жүрмін. Науқастарға орын жоқ екенін, жетпей жатқанын айтсақ, өзімізге дүрсе қоя береді. Қанша түсіндірсек те, айтқанға көнбейді. Ал үстемеақы жайына келсек, бұл дәрігерлерді ойландырып қойды. Бәріміз бұйрық шыққанын білеміз. Тамыз бен қыркүйек айында 50% үстемеақы аламыз. Сонда реаниматолог-пульмонолог ретінде 425 мың аламын. Қазан айынан бастап ол да жоқ. Меніңше, бұлай жалғаса берсе, дәрігерлердің дені стационардан кетіп, өзінше жұмыс істейді. Індетпен күрес алаңында тең өз ісіне адалдар ғана қалатын сияқты. Өйткені қазір көпшілігі ақшасына бола ковид стационарында жұмыс істеп жүр. Тағы қосарым, халық вакцинаға бейжай қарамаса екен. Қоғамдық орында бетперде тақпай, қолғап кимей қалаған жеріне барып жүр. Одан қалса, туған күнін, мерейтойын атап өтуге құмар. Бәрін ойын ретінде көріп, ығы-жығы халық автобусқа мінеді. Аталған жерлер вирустың жылдам таралуына жағдай жасайтынын түсінбейді. Жұртқа мұның бәрі шынайы, жағдай қиын екенін қалай жеткізерімізді білмейміз. Оның үстіне, қазір ауырып жатқандардың саны көп.Маман жетіспеушілігі туатыны сөзсіз
– Иә, қазір үстемеақы мөлшерін төмендеткен соң медбике, мейіргер мен санитарлар жұмыстан шығып жатыр. Қазан айынан бастап қосымша ақыны мүлдем алып тастаса, маман жетіспеушілігі туатыны сөзсіз. Мысалы, өзім жұмыс істейтін елордадағы стационарға терапевтер, ревматологтер, пульманологтер басқа стационардан келіп, жұмыс істейді. Ақша төлемейтін болса, олар келуін тоқтатады. Ал инфекционистердің жетіспей жатқаны тағы бар. Мәселен, 1 тамыздан бастап үстемеақының 50%-ын төлейміз деген соң бүгін бірнеше санитар мен медбике жұмыстан шығып кетті. Менің ойымша, қазан айынан бастап стационарда жұмыс істейтіндердің саны біршама азаяды. Себебі қазір күнкөріс қымбат, бәріне ақша керек. Дәрігерлерге келсек, қорғаныш киімімен 24 сағат тікесінен тік тұрып жұмыс істеу кім-кімге де оңай емес. Стационарда науқастарға қарау қарапайым халық ойлағандай жеңіл емес. Өйткені бұл кәдуілгі стационар емес, науқастардың күтімі бөлек. Мысалы, ауыр халде жатқан науқасқа бір ғана дәрігердің әлі келмейді. Жанында міндетті түрде мейіргерлер мен санитарлар жүреді. Кейде бір науқастың өзіне 4-5 адам аздық етеді. Оған қосымша түнгі кезекте жұмыс істеп, науқастарға қарайтындар бар. «Күзде вакцина алғандар көбейіп, мұндай қажеттілік тумайды» дегенге өз басым сенбеймін. Қазірдің өзінде стационарлар жеткіліксіз. Білесіз, күзде тұмаудың өршитін кезеңі. Студенттер мен оқушылар сабағына барып, барыс-келіс көбейсе, вирусты ауыздықтай алмаймыз ба деп қорқамын. Сондықтан бұлай ерте шешім шығарудың жөні жоқ. Қазір коронавирустың төртінші толқыны жүріп жатыр. Бұл толқын басқаларына қарағанда ауыр өтіп жатыр. Науқастар мен дәрігерлерге қиын. Жансақтау бөлімінде жатқан жастар көп. Осыған қарап шарасыз күй кешесің. Өкпені желдету аппаратында жатқан науқастар да жетерлік. Штамдар ауысқан сайын індет өршіп бара жатыр. «Дельта» штамы турасында оқып, біліп жатқан боларсыздар. Тұмауға ұқсас белгілермен басталғанымен, өкпеңіздің көп бөлігі әп-сәтте зақымдалғанын байқамай қаласыз. Сондықтан өздігінен емделуге кеңес бермеймін.Айзат АЙДАРҚЫЗЫ