Қазақстанда жол-көлік оқиғалары апаты салдарынан болатын өлім мен жарақат алу азаймай отыр.
Бүгінде автокөліктердің бір-бірімен ғана емес, тасжолдардан әрлі-берлі өтетін ірі қара малмен түйісіп, жол-көлік оқиғасына себеп болуы жиіледі. Елімізде үй жануарларының қатысуымен болған жол-көлік оқиғалары жылдан-жылға көбейіп барады. Тек былтырдың өзінде мал қағу деректері бойынша жүзден аса оқиға тіркеліп, салдарынан қырыққа жуық адам қаза тапқан. Жалпы, мал соғылып, жылына неше апат болатыны белгісіз. Себебі көлік пен малдың соқтығысуы салдарынан адамдар зардап шеккенде ғана құзырлы органдарда оқиға тіркеледі. Малдың қатысуымен болатын жол-көлік оқиғаларының дені Батыс Қазақстан мен Атырау облыстарының тасжолдарында көбірек болады. Тұрғындарға «Малды қазір қолға ұстаңдар. Бағыңдар» дегенмен жайылым жерлердің топыраққа айналғаны малшыларды да, азын-ауық малмен күн көріп отырған тұрғындарды да алаңдатып отыр. Атырау өңірінде ірі қара малы бар тұрғындарға жарық шағылыстырғыш ленталар таратылып берілді. Бұл іс-шара өткен жылдан бері қолға алынды. Биыл сол іс-шаралар жалғасып, мал иелеріне жарық шағылыстырғыш таспа-ленталар мен спрейлер таратылуда. Көлік жүргізушісінің дер кезінде жол апатынан сақтануына малға тағылған жарық шағылыстырғыштың көмегі көп. Атырау облысы Полиция департаментінің ішкі және сыртқы коммуникациялар бөлімінің басшысы Мейірім Ердәулеттің айтуынша, малға тағылатын жарық шағылыстырғыш жабдықтар Атырау – Доссор – Құлсары – Бейнеу республикалық маңыздағы автокөлік жолының Жылыой ауданы тұсындағы, автокөлік жолына жақын орналасқан және үй жануарларының жолға шығу қаупі бар деген 4 шаруа қожалығы иелеріне табыс етілген. Бұдан басқа Атырауда республикалық және облыстық маңызы бар тасжолдарда автоматты жылдамдық өлшегіштер жұмыс істейді.– Атырауда облыс аумағында жол-көлік оқиғаларының алдын алу мақсатында қала сыртындағы республикалық Ақтөбе – Атырау – Астрахань, Атырау – Орал және облыстық маңызы бар Атырау–Индер тасжолдарына «Кордон» автоматты жылдамдық өлшегіш құралдары орнатылды. Аталған құрылғылардың негізгі міндеті – жылдамдықты шамадан тыс арттырған көліктерді анықтап, сол арқылы жүргізушілерді заңда көзделген әкімшілік жауапкершілікке тарту – деді, Атырау облысы Полиция департаментінің бастығы, полиция полковнигі Қамза Үмбетқалиев.Айта кетейік, Атырау облысы аумағында Патрульдік полиция ротасының қызметкерлері республикалық маңызы бар тасжолдарда жыл басынан бері жылдамдық асырған 11905 фактіні анықтап, жүргізушілерге әкімшілік хаттама толтырып, айыппұл салды.
Жол апаты үшін аудан әкіміне сөгіс берілді
Батыс Қазақстан мен Атырау облысы аралығындағы тасжолдың жай-күйі жұртшылыққа ғана емес, осы өңірлерге сапарлаған жолаушыларға да мәлім. Сондықтан да болар, Атырау мен Орал қалаларынан шыққан жолаушылар мен көлік жүргізушілер жандарының амандығы үшін Жаратушыға жалбарынып отырады. Биыл жазда бір шаңырақтағы үш адам қаза тапты апаттан соң, тіпті үрей күшейе түсті. Орал – Атырау тасжолында жеңіл көлік екі жылқымен түйісіп, бір үйдің атасы, әкесі, баласы қаза тапты. Екі адам жарақат алды. Жылқы иесінің анықталмауы Батыс Қазақстан өңірінде малды таңбалау, жол жиегіне шығармау жұмысының жолға қойылмағанын көрсетті. Сол себепті облыс әкімі аудан әкімі мен облыстық Ветеринария басқармасының басшысын сынға алды. Батыс Қазақстан облысының әкімі Ғали Есқалиев ел назарын аударған жантүршігерлік оқиғаға байланысты Ақжайық ауданының әкіміне сөгіс берген болатын. Содан бері де көрші өңірде малды таңбалау, сырға салу жұмыстары баяу жүріп жатқанға ұқсайды. Жуырда ғана өңір басшысының қатысуымен өткен жиында осы мәселеге ерекше назар аударылған. Батысқазақстандық әріптестер берген мәліметке сүйенсек, жиында сөз алған Батыс Қазақстан облысы Полиция департаменті бастығының бірінші орынбасары Ж.Жаншиннің айтуынша, жол бойында қараусыз жүрген 666 бас мал уақытша мал қамайтын орынған қамалған, 2 715 мал иесіне айыппұл салынған. Десек де, Атырау мен Оралдың ортасында жолаушылар таситын жүргізуші Есет Жұмекеновтің айтуынша, жол сапасының азабына қараусыз малдың тасжолға шығып, көлікке қарсы жүруі қосылып, қауіпті еселетіп жіберген.– Жол-көлік оқиғалары көп. Жол апаттары мәселесінің шешілуі алдымен көлік жүргізушілер мен малы бар тұрғындарға қатысты. Бірі жылдамдықты асырмай, жолда мәдениетті жүруді үйренсе, екіншісі малының қайда жүргеніне назар салса, жол-көлік апаттары сирер еді. Адам өлсе, өкініші кетпейді, мал өлсе отбасы азықсыз, қаржысыз қалады. Мүгедектіктің азабынан сақтасын. Мұны тереңнен ойлайтын уақыт келді емес пе? – дейді жолда болған оқиғаларды жиі қадағалап жүрген Есет аға.Ірі қара малдың иесі Алдан Рахымның айтуынша, алдымен жолдың шетіне металл қоршаулар орнатып немесе төмпешік етіп топырақ үйген дұрыс. Мал иелері жылқылардың үстіне көлік жарығына шағылысатын арнайы матадан жабынды тігіп, кигізу керек. Әркім өз малының амандығы үшін осылай жасағаны жөн. Аймақтар арасындағы жолдар тегіс, жүргізушілердің көлік жүргізу мәдениеті болмаса, жол-көлік оқиғалары азаймайды. Оған ірі қара малдың қатысуымен болатын оқиғаларды қосыңыз. Жарыққа көзі шағылысатын жылқы малының аяқтары мен үстеріне жарық түскенде жарқырайтын матаны орап, сиырлардың мойнына қоңырау, құлақтарына сырға салмайынша, жол-көлік оқиғаларына жауапты тұлғаларды табу мүмкін емес. Бұл мәселеде жауапты адам анықталмаса, мәселені зерделеп шешу де қиын.
Тұрсын ЖҰМАБЕКҚЫЗЫ, Атырау облысы