Бөлінген субсидияның мақсатты жұмсалуын прокуратура тарапынан тексеру ауыл шаруашылығы тауар өндірушілерін тентіретіп қойды. Құжаттары мақұлданып, берілген субсидия қаржысын қайтаруды талап еткен құзырлы органдармен келіспеген шаруалар Атырау облысы Кәсіпкерлер палатасына жүгінді.
Бұл мәселе Кәсіпкерлер құқығын қорғау және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі кеңестің отырысында қаралды. Прокуратура тексеру жүргізгеннен кейін инвестициялық салымдар кезінде жұмсалған шығындардың бір бөлігін өтеу мақсатында фермерлерге субсидия беруді заңсыз деп таныды. Құзырлы орган олардан берілген қаражатты қайтаруды талап етті. Кәсіпкерлер құқығын қорғау және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі кеңестің отырысында қаралған жиында сөз алған «Атырау-Сауда» ЖШС директоры Әлімжан Балжігітовтың айтуынша, 2019 жылы облыстық Ауыл шаруашылығы басқармасына жылыжай құрылысына жұмсалған шығындарды өтеу үшін субсидия алуға өтініш берген. Құжаттар қажетті рәсімдерден өткеннен кейін оларға 108,4 млн теңге мөлшерінде субсидия бөлінген. Қаражат мақсатты жұмсалған. Дегенмен биыл мемлекеттік орган, прокуратураның тексеру қорытындысына сілтеме жасай отырып, кәсіпкерден берілген қаражатты қайтаруды сұрады. «Жарты жылдан бері Ауыл шаруашылығы басқармасы мен прокуратура мазалап келеді. «Жылыжайды заңсыз жалға беріп отырсың, одан қалса жобалық қуатты орындай алмай отырсыздар» деген негізсіз байламдар айтты. Бұл мәселені шешу үшін заң компаниясын жалдауға тура келді, олар менің барлық әрекетімнің заңдылығын дәлелдеді. Енді олар субсидия беру кезінде жобалық-сметалық құжаттама дұрыс рәсімделмегенін, сондықтан қаражатты қайтаруым керек екенін айтты. Бірақ Ауыл шаруашылығы басқармасы барлық құжатты қабылдап алды ғой, енді біршама уақыт өтіп кеткен соң неліктен өндіріске салынған ақшаны қайтаруым керек? Субсидияны қайтаруға мүлде келіспеймін», – деді «Атырау-Сауда» ЖШС директоры Әлімжан Балжігітов. Ал «Атырау – Сауда» ЖШС-ның жылыжайы жұмыс істеп тұр. Онда еңбек ететін 30 адам шаруашылық көкөністің төрт түрін өсіріп, өз ауданында сатып жатыр. Субсидияны қайтару қажеттілігі туралы талаппен «Сағиева» ЖК өкілі Бауыржан Садықов та келіспейді. 2019 жылы шаруашылық қызметкерлері әрқайсысы 2 тонна өнімге есептелген 4 көкөніс қоймасын салды. 135 млн теңгеге қоймаларға тоңазытқыш қондырғылар сатып алды. – Біз құжаттарды жинап, мемлекеттен тиесілі 33,5 миллион теңгені алдық. Комиссияның қарауына жіберілген құжаттар тізімінде «Құрылыс Консалтинг» ЖШС дайындаған сараптамалық қорытындымен қоса, қажетті мәліметтің бәрі қамтылған. Қазір бізге сараптама қорытындысы дұрыс жасалмаған, сондықтан субсидияны қайтару керек деп жатыр. Бірақ біз келіспейміз. Комиссия барлық құжатты қабылдап, қарап, мақұлдады, бізге қандай талап болуы мүмкін? – дейді шаруа қожалығының өкілі Бауыржан Садықов.Кәсіпкерлерде кінә жоқ
Атырау облыстық прокуратурасының аға прокуроры Әділет Нұрбаевтың айтуынша, екі жағдайда да ауыл шаруашылығы өндірушілері бірдей заңбұзушылыққа жол берген. Олар қаржының қалай жұмсалғаны туралы егжей-тегжейлі көрсетілген жобалық-сметалық құжаттаманы ұсынуы тиіс болған. – Алайда бұл жерде кәсіпкерлердің кінәсі бар деп есептемейміз. Қаржыны бермес бұрын мемлекеттік мекеме бұл құжаттардың бар-жоғын қамтамасыз етуі керек еді. Еліміздің өзге өңірлерінде де байқалған бұл мәселені шешу үшін бизнес-омбудсмен Рустам Жүрсінов Бас прокуратураға жүгінді. Шағым қорытындысы бойынша, қаражаттың мақсатты жұмсалғанын растайтын барлық құжат ұсынылғаннан кейін кәсіпкерлерге қатысты мәселе жабылады, – деді А.Нұрбаев. Жиынға қатысқан облыстық Ауыл шаруашылығы басқармасының басшысы Амангелді Саламат барлық заңды талаптарды сақтай отырып, фермерлерге субсидия берілгенін атап өтті. Облыстық Ауыл шаруашылығы басқармасында бөлінген қаражаттың мақсатты пайдаланылуына мониторинг жүргізетін кадрлардың жетіспейтінін мойындаған Амангелді Саламат: «Біз барлық талапты сақтай отырып, төлем жүргіздік. Сараптама қорытындысының заңдылығын немесе жобалау-сметалық құжаттаманы тексеру біздің құзырымызға кірмейді. Бұл сараптамалық ұйымның және кәсіпкердің жауапкершілігі», – дейді. Жалпы, инвестициялық субсидиялар бойынша ақпаратқа келетін болсақ, биыл облыстағы субсидия мөлшері 1 млрд 818 млн теңгені құраған. Бүгінге дейін ол соманың 185 млн теңгесі ғана игерілді. Себебі бірқатар нысанды тапсыру мерзімі келесі жылға ауыстырылып, субсидиялау бойынша кейбір бағдарламаның күші жойылған.Мәселе туындамайтын жағдай жасалуы тиіс
Атырау облысы бойынша Қазақстан кәсіпкерлерінің құқықтарын қорғауға уәкілетті сектор меңгерушісі Сәрсенбай Жолдыбаевтың пікірінше, субсидияларды тексеру кезінде көбіне аз ғана формальды бұзушылықтар теріс рөл атқарады деуге болады. Міне, осыны жөндеп, қаражатты қайтаруға жеткізбейтіндей қырағылық қажет. Себебі кәсіпкерлердің әрекетінде пайдакүнемдік ниет жоқ және қаражат мақсатты жұмсалған. «Статистикаға сәйкес, 2019 жылы сот органдарына субсидияларды қайтару мәселесін шешуге байланысты екі арыз, 2021 жылы 94 миллион теңгеден астам сомаға 8 талап-арыз түскен. Бізге кейін бизнеске зиянын тигізбейтін мемлекеттік субсидияларды берудің нақты тетігі қажет», – дейді С.Жолдыбаев. Кеңес қорытындысы бойынша, Атырау облысы Кәсіпкерлер палатасына Ауыл шаруашылығы басқармасымен бірлесіп, мемлекеттік субсидиялар беру тетігіндегі кемшіліктерді жойып, оларды одан әрі проблемалық мәселелердің республикалық тізіліміне енгізу үшін ұсыныстар әзірлеу ұсынылды.Тұрсын ЖҰМАБЕКҚЫЗЫ, Атырау облысы