Нұр-Сұлтан мен Теміртауды жалғап жатқан автобанға халықтың айтар уәжі жоқ. Бірақ Қарағанды қаласы мен Теміртау арасындағы автобан қайта жөндеуді қажет етеді. Бұдан екі жыл бұрын басталған дау әлі аяқталар емес.
Қарағанды–Теміртау тасжолы – «Нұрлы жол» мемлекеттік инфрақұрылымды дамыту бағдарламасы аясында жүзеге асырылған «Орталық-Оңтүстік» ауқымды жобасының бір бөлігі. Көлік дәлізінің бұл бөлігін қайта құру 2017 жылы басталған. Ұзындығы 1 444-1 457,4 шақырым болатын учаскеге келісімшартты «СейСер» ЖШС ұтып алған. Бірақ 2018 жылдың көктемінде бетон жарыла бастады. Ақаулардың жалпы ауданы 5,5 мың шаршы метрді құрады. Сол кезде тексеруші орындар «Еріген қар суы жағалау арқылы жол төсемінің құрылымдық қабаттарына көтерілді. Ауыстыру мүмкін емес» деген болатын. Осыдан кейін жолдың сапасы туралы мәселе бір емес, бірнеше рет көтерілген-ді. Өткен жылдың аяғына дейін мемлекеттік сатып алу порталында сол 1 444-1 457,4 шақырымды қайта жаңғырту үшін бірнеше ақпарат жарияланды. Жоспарланған сома – 1 413 856 000 теңге.
Бір-екі жыл бұрын 240 бетон плитасын ауыстыру қажет болса, бүгінде оның саны 700-ге жуықтаған. Шығын – 1,5 миллиард теңге.
Ауқымды құрылыс жұмыстарына байланысты қолайсыздық жүргізушілердің жүйкесіне тиюде.
Жобаны жүзеге асыру екі жылға жоспарланған. Биыл бұл мақсатқа шамамен 4,5 млн теңге, 2023 жылы сәйкесінше 1 млрд-тан астам қаражат бөлінеді. Тапсырыс беруші – «Қаз-АвтоЖол» ҰК» АҚ.
Бұған не себеп болды? Бұл сұраққа «ҚазАвтоЖол» ҰК» АҚ Қарағанды облыстық филиалының директоры Серік Айдос:
– Жұмыс кезінде техникалық қадағалау жүргізілді. Ақаудың пайда болуы құрылыс технологиясының бұзылуына байланысты. Яғни, мердігер иықтарды уақытылы нығайтпаған, ал жаңбыр мен қар еруі кезінде ылғал жол жағалауына сіңіп кеткен. Батпақтану нәтижесінде негіз «ойнай» бастады, бұл жарықшақтардың пайда болуына әкелді және жол профилі өзгерді, соның кесірінен бір жерде бетон көтерілді, – деп түсіндірді ол.
2020 жылдың басында мердігермен келісімшарт міндеттеме толықтай орындалмағандықтан, бұзылды. Сол жылдың шілде айында Қарағанды облысының мамандандырылған ауданаралық экономикалық соты «ҚазАвтоЖол» ҰК» АҚ Қарағанды облыстық филиалы мен бас кеңсесінің азаматтық талап-арызын қарап, мердігерді барлық анықталған кемшіліктерді жоюды міндеттеу туралы ұйғарым шығарды.
Алайда жауапкерден қаражатты өндіру әлі мүмкін болмай отыр. Бұл бюджет ақшасы ауаға ұшты деген сөз.
Серік Айдос конкурс өткізген кезде жобалық-сметалық құны шамамен 24 пайызға үнемделгенін айтады.
Бұл ақша автобанды «қалпына келтіруге» бағытталған.
Бұл жерде тағы бір «Сонда құрылыс компаниясын кепілдік бойынша ақауларды жоюға міндеттеу шынымен мүмкін емес пе?» деген сұрақ туындайды. Серік Айдос болса, бұл жерде кепілдік мерзімінің қолданылмайтынын, себебі ол нысан тапсырылған сәттен бастап жұмыс істей бастағанымен түсіндіргісі келеді.
Ал мердігер компанияның өкілі, «СейСер» ЖШС өндірістік-техникалық бөлімінің басшысы Арман Ақышев болса, жол жиектерін уақытылы бекітпеу ешқандай рөл атқармайтынын алға тартады.
– Біз қалыңдығы 15 сантиметр болатын үстіңгі қабат туралы айтып отырмыз. Бұл – бүкіл құрылыстың соңғы кезеңі. Сонымен қатар бір кездері мердігер барлық жұмыс көлемін аяқтауды көздеді, бірақ жоғарыда айтылғандай, 2020 жылдың басында келісімшарт бұзылды, – дейді ол.
Компания жарықшақтардың пайда болуын басқа факторлармен байланыстырады. Оның өкілдерінің айтуынша, басты себеп қайта құру жобасының өзінде жатыр.
– Біріншіден, жерасты суларының деңгейін есептеуде қателік кеткен. Құжаттамада су 2,5 метрде деп көрсетілген. Кейін 1,5 метр тереңдікте жатқаны белгілі болды, шын мәнінде құрылыс маусымында жерасты суының жер бетіне жақындап қалуына тап болдық. Бұл жоспардан тыс жұмыс көлемін 392 мың текше метрден астам топырақты ауыстыруға әкелді. Жобада жол жағалауының іргесінен су ағызу қарастырылмаған. Жоба бойынша төселген жол бойындағы карьер топырақтарының қасиеттері сын көтермейді: шөгінді тау жыныстарынан түзілген шөгінділер ылғалдың әсерінен сазға дейін ыдырайды, бұл жол жағалауының декомпрессиясына әкеледі. Құрылысшылар көпірлердің немесе үйлердің құрылымдарының астына қиыршық тас төсеуге болмайтынын, нысанның тұрақтылығын жоғалтатынын біледі. Сонымен қатар бетон жабындарын салуға арналған нормативтік құжаттамада күрделі топырақ және пайдалану жағдайында жолдың шетінде қосымша бойлық компенсаторды кесу мүмкіндігі ескерілмеген, – деді Арман Ақышев.
Оның айтуынша, тағы бір мәселе – негізгі қабатта. Ол үш құрамдас бөліктен тұрады: қиыршық тас, ұнтақталған материал (асфальт, пайдаланылған), цемент.
Қазір компанияда оңалту жұмыстары жүргізіліп отыр. Сонымен бірге тапсырыс берушімен сот процесі жүріп жатыр. Шығын бірнеше миллион теңгені құрайды. Бірақ автокөлік жүргізушілерін бұл нюанстар қызықтырмайды. Олар үшін түпкілікті нәтиже маңызды.
