Желтоқсан айының ортасында «Аватар: Су жолы» картинасы прокатқа шықты. Алғашқы бөлігі осыдан он үш жыл бұрын түсірілген туындыны көпшілік асыға күтті. Әрі Arai Media Group дубляждаған қазақша нұсқасы да елді елең еткізді. Себебі тұсаукесер алдында әлеуметтік желіде фильмнің қазақша аудармасын көруге шақырған флешмоб басталды. Қазақша дубляж көресіз бе? Мәдениет және спорт министрлігінің қолдауымен қазақша дубляждалған «Аватар: Су жолы» алғашқы прокат аптасында табысқа жетті. Туынды қазақ тіліне аударылған фильмдер арасында ең көп көрілген және ең көп табыс әкелген фильм атанды. Meloman компаниясы осы уақыт аралығында туындыны 18 мың адам қарап, 31 млн теңге табыс әкелгенін мәлімдеді. Дестрибьютердің хабарлауынша, бұл – рекорд көрсеткіш. Жалпы, әлемдік туынды ТМД елдерінде 2.5 млн доллар табыс тапқан. Соның ішіндегі еліміздің үлесі – 850 млн теңге. Әлеуметтік желіні ашып қалсаңыз, қазақша «Аватарға» барғысы келетін жұрттың қарасы қалың сияқты. Дубляжға баруға шақырған үндеуді жаппай қолдап, бөлісіп жатыр. Дегенмен кинотеатрға барған жастар бәрібір екі тілдің бірін таңдауда тосылып қалады екен.
«Демалыс күндері «Аватар: Су жолын» көруге арнайы бардық. Сервис дұрыс жұмыс істемегеннен, билетті кинотеатрға барып сатып алдық. Сонда жанымдағы құрбымның «мүмкін, орысша нұсқасына кіре салармыз» дегені бар. Қазақша нұсқаға арнайылап келгенімізді алға тартып, көңілі қалмайтынын түсіндірдім. Өйткені ол бұрындары қазақша дубляждалған шетелдік фильмге барып көрмеген. Сондықтан орысша аудармасындай әсер сыйлай алмайды деп ойлады. Кассада тұрғанымызда ресепшендегі жігіттің қайта-қайта қазақша «Аватарға» билет алып жатқанымызды ескерте бергені де біртүрлі. Фильмнің жартысын да көрмей шығып кететіндей көреді-ау. Жалпы, маған қазақша дубляжы ұнады. Тек ыңғайлы уақытқа сеанс көбейсе дейміз», – дейді Павлодар тұрғыны Балауса Жолдасова.
«Керуендегі көрсетілімге жетпіс билет сатып алсақ, он төрт адам келмей қалды. Сол жерде билет алуға келгендерді тегін кіргіздік. Соңғы алты билет қалып еді. Бір отбасы төрт баласымен келген екен. Оларға қазақша нұсқасына тегін билет барын айтсам, «кірмейміз» деді. Айналып келгенде кінә өзімізден де бар. Әйтпесе, Астанада орысшасына кіріп жатқанның 80 пайызы – қазақ. Жалпы, киноны қазақша көргісі келетін адам уақытына қарамай-ақ кинотеатрға келеді деп ойлаймын», – дейді ол. Осы тұста көрермен пікірі екіге жарылатыны белгілі. Өйткені қай қаланы алып қарамасаңыз да, прайм-тайм уақыты туралы пікір бар. Мәселен, Ақтау қаласының тұрғыны Әсел Қазмағанбетова отбасымен қазақша «Аватарға» барғысы келген. Алайда жергілікті кинотеатр күніне бір уақыт ғана қазақша сеанс белгілеген. Оның айтуынша, «Бәйтерек» кинотеатрында қалған көрсетілімнің бәрі орыс тілінде жүреді. Ал елорда тұрғыны Қуаныш Омаров жұрттың мұнша шала бүлінетінін түсінбей жүр. «Қазір қазақшаға қарағанда орысша аудармаға сұраныс көп. Байқағаным, қазақтардың өзі орысша сеансқа кіріп жатыр. Мүмкін әлемдік туындыны орысша дубляжда көріп көз үйреніп қалғанынан болар» дейді ол.Осы тұста кинотеатрлардың да «Аватар: Су жолының» қазақша дубляжы шыққанын хабарлағанын білеміз. Қазақша аудитория үшін мұның өзі жетістік. Себебі «Кинематография туралы» заңның 9-бабы 3 тармағына мән берсек, ел аумағында көрсетілетін кез келген фильмде қазақ тілінде субтитр немесе дубляж болуы керек. Келесі тармақта дубляждауға қаржыландыру түрінде мемлекеттік қолдау алған фильмдерді кинозалдар қазақ және өзге де тілде прокаттауға мүдделі екені жазылған. Яғни, бұл фильмге мемлекет қолдау білдірді әрі фильмде дубляж яки субтитр болуы міндетті.
«Аватар – қымбат фильм. Яғни, әлемдік мейджордан оның бізде көрсету құқығын, цифрлік копиясын, прокаты куәлік алу үшін Kinopark көп шығындалды. Фильмді қазақша субтитрлауға да біршама қаражат кетті. Енд шығынды олар билетті көптеп сатып, жабуы керек. Пайда табу туралы да жоспарлары жоқ емес. Әрі қоғамның кейбір өкілдері Аватарды қазақ тілінде сұрай бастады. Олардың талабы орынды. Мұны кинозал басшылары түсінеді. Оның үстіне, кинозалдар фильмді ыңғайлы уақытқа қоюға жүрексінеді. Өйткені не өрлейсің, не құлайсың. Таразы басында қаншама ақша тұр. Екінші жағынан, егер туындының қазақша дубляжында зал лық толы болса, онда кинотеатрлар ештеңеден қорықпай әлемдік блокбастерлерді қазақша көрсете бастайды. Сондықтан Аватар қазақ тілінің болашағы үшін шешуші фильм», – деп жазды ол Facebook парақшасында.Десе дегендей, қазақ тілінің тағдыры су жолына ұқсап тұр. Шешімін тауып, жұмылып әрекет етсе, түрлі түйткілді шайып өтуге болады. Мәселен, кинозалдардың фильмді қазақ тілінде көруге шақырған промороликтерін айта кеткен жөн. Ендігісі көрерменнің қолында тұр. Ал тілдің тағдырына бейжай қарап, санада сілкініс жасауға асықпасақ, су астында қалып кетуіміз мүмкін.
Айзат АЙДАРҚЫЗЫ