Осыдан бір жыл бұрынғы жағдай бәріміздің көз алдымызда өтті. Еліміздің біраз аймағының орталық алаңында арандап қалған-ды.Талай жазықсыз жан абайсызда жараланып, біразы оққа ұшқанын білеміз. «Қасіретті қаңтар» атанып кеткен осынау оқиғада жараланғандарға қол ұшын созған медицина қызметкерлері екені белгілі. Біз 3 күнге созылған осынау дүрбелеңде жаралыларға тапжылмай қызмет көрсеткен Шымкент қаласындағы №1 қалалық емханасының хирургиялық қызмет жетекшісі, қаланың бас хирургі Талғат Шауеновпен шағын сұхбат құрған болатынбыз.– Сіз көрген Қаңтар оқиғасы қалай есіңізде қалды?
– Негізгі сойқан 5 қаңтар күні болды ғой. Күндіз жұмыста болып, кешке үйге қайтқанмын. Жолда кетіп бара жатып-ақ жап-жас балалардың көшеде «Қазақтар алға!» деп ұрандатып бара жатқанын көрдім. Іштей «Қап-ай, жап-жас екен өздері арандап қалмаса игі» дегенмін. Өз ойыммен алысып, арты жақсы болмайтынын сездім. Үйге барған соң да байыз тауып отыра алмадым. Кешкі асқа енді отырғанда қатты дүмпу мен граната жарылған дауыс шықты. Келіншегіме «1-2 күндік ас-ауқатымды салып бер» дедім де, тез арада жиналдым. Артынша-ақ жұмыстан жаралылардың түсіп жатқаны туралы хабар келді. Келсем, біраз науқас түсіп қалыпты. Түнгі сағат 10-дарға таяу болатын, бірінен соң бірі тоқтаусыз жаралылар түсіп жатты. Барлығы да оқтың құрбаны. Жаралылардың көптігі сонша, қабылдау бөлімінде, дәлізде аяқ алып жүре алмайтындай жағдайға жетті. Ол кезде байланыс жүйесі де нашар болып, хабарласа алғанымызша кешке үйлеріне қайтқан дәрігерлер мен медицина қызметкерлерін де жұмысқа шақырғанбыз. Оқтан жараланғандарды мейлінше тіркеп, тез арада операция залына алып кете бердік. Барлық қызметкер таң атқанға дейін көз ілмей жедел жәрдем көрсетті. Отадан бірін шығарып, тағы бірін кіргізіп жаттық. Барлық мүмкіндікті пайдаландық. Травматология, нейрохирургия, жансақтау бөлімі, таңу бөлмесінде де 30 шақты дәрігер, бірнеше кіші медициналық қызметкерлер көмек көрсетіп жатты.
– Қаңтар оқиғасының дүмпуі негізінен 4 қаңтарда басталды ғой. Ол күні ауруханаларыңызда тыныш болды ма? Одан бөлек, науқастардың арасында құқық қорғау органдарының, жалпы мемлекеттік қызметтегі жандар болды ма, әлде барлығы да қарапайым халық па?
– Иә, 4 қаңтар күні кешке де жараланған азаматтар түсті. Бірақ ол күні ұрып-соғу сынды жеңіл жарақаттармен қабылданды. Негізінен, ол күні әскери құрылымдар, құқық қорғау органдарының қызметкерлері болды. Әкімшіліктен 1 қызметкер бар еді. Оларда жеңіл жарақат болып, ішкі құрылыстарына зақым келмеген соң үйлеріне қайтардық. 4 қаңтарда түскен 38 науқастың 20-сы күштік құрылымдардың қызметкерлері болды. Ал ертесіне кешке оқ жарақатын алып, қабылданған 56 жанның 2-еуі қайтыс болды. 4-еуі бізге келген кезде-ақ жан тапсырыпты. 1-еуіне ішкі құрылыстары жарамсыз халге түскен соң мүгедектікке шығуы тиістігі жөнінде анықтама бердік. Ауруханада қайтыс болған 2-еудің біреуіне 5-6 рет ота жасадым. 1,5 айдай төсекте жатты. Бірақ оңалып кете алмады. Өкінішті-ақ, Алматыда такси жүргізушісі болып жүрген шардаралық азамат екен. Жаңа жыл қарсаңында ауылына келген ғой. Көлігін шетке қойып, алаңға қызығушылықпен кіріпті. Адасқан оқтың құрбаны болған. Жалпы, біз келіп түскен науқастың барлығынан қандай жағдайда түскенін сұраймыз. Сонда олардың басым бөлігі өтіп бара жатқанын, жай қызығушылықпен кіріп көргенін айтып, өкініш білдіріп жатты. Науқастардың барлығы жедел жәрдем көлігімен келген жоқ. Жеке жеңіл көлікпен әкеліп жатқандар да болды. Негізінен, біздің аурухана бұрын жедел жәрдем бөлімшесі болған. Сондықтан болар, әлі күнге дейін осы топтағы науқастарға басымдық беріледі. Қай жерде төтенше жағдай болады, алдымен осында алып келеді. Өзге ауруханалардан ерекшелігіміз де осында. Хирургиялық, травматологиялық қызметтер бөлімшелері негізінен осында шоғырланған, Операция залдары да толық жарақтандырылған.
– Сол кезде жалпы бұл жағдайдың қаншаға созылатынын ешкім білмеді. Осы күндері сіздерде үрей болды ма? Күні-түні жұмыс істеген медицина қызметкерлері арасында түсініспеушіліктер болған шығар?
– Біздің негізгі жұмысымыз – науқасқа тез арада көмек көрсету. Халықта үрей болғаны рас. Келіп түсіп жатқан науқастарды көргенде өздері де, осындағы емделушілер де қорқып кетті. Бірақ оны бізге ойлап отыруға да мұрша болған жоқ. Осы ауруханда жұмыс істеп жатқаныма 32 жыл болыпты. Мұндай бір мезетте осынша адам түсу жағдайы алғаш рет кездесті. Әкімдік тарапынан құрылған штаб аясында күшейтілген режимде жұмыс істедік. Біз ғана емес, облыстық клиникалық аурухана, №2 қалалық аурухана да қызу жұмыс істепті. Ұжым жабылып жұмыла жұмыс істедік. Ел басына күн туғанда үстемеақы сұрағанымыз ерсі болар деген шығар. Бірде-бір медицина қызметкері, дәрігерлер де шағым айтпай, күндіз-түні тапжылмай жұмыс істеді. Басшылық құрам түгелдей осында болдық. Бір науқасқа бірнеше мәрте ота жасалған кездер де кезікті. Үшінші күні саябырсыды. 6 қаңтарда жеңіл жарақатпен 6 науқас түсті. Оның 1-еуі ғана емделуге жатса, қалғандарына алғашқы көмек көрсетіліп, үйіне қайтарылды.
– Әңгімеңізге рақмет!
