2019 жылдың тамызында ашылған мекеменің көмегіне сырқатынан айықпайтын, емделмейтін науқастар жүгінеді. Бір сөзбен айтқанда, аурухана мен жансақтау бөлімінде жатқандар өмірінің соңғы күнін осы жерде өткізеді. «Кез келген жан өмірінің соңғы күнінде жайлы, күтімі жақсы әрі өзгеге де салмақ салмай, өзі де қиналмауды ойлайды. Біз сол сырқат жандардың көңіліне медеу болуға тырысамыз» деген мекеме басшысы мұндай жоба Қазақстанға керек деп санайды.
Сырқат жанды үйде күтіп-бағу оңай емес
Оның айтуынша, сырқат адамды үйде күтіп-бағу оңай емес. Біріншіден, бәрі қаражатқа тіреледі. Хал үстінде жатқан жанға дәрігерден бөлек, медбике мен санитар жалдау керек. Тіпті, үйде оған қарайтын адам болса да, дәрігерді уақытылы шақыртып тұруы қажет. «Егер қуықтай ғана пәтерде тұрса, бала-шағалы болса, төсек тартып жатқан адамды күту – екі есе ауыр. Баланың у-шуынан қарт та шаршайды, үйдегі ұсақтардың да мазасы кетеді. Оның үстіне, сырқат адам өте сезімтал, ашушаң келеді. Арасында қырсықтығы ұстап, ешкімді көргісі келмей, сөйлеспей қоятыны тағы бар. Міне, осының бәрі қол байлайды» деген Гүлмира Шорайқызы өздерінің мекемесіндегі пациенттерге күтім ғана емес, олардың жақындарына психологиялық тұрғыда көмектесетінін жеткізді.
– Біз науқастарды емдемейміз, тек күтім көрсетеміз. Бізге түскен пациенттердің басым көпшілігінде бір ғана емес, қосымша бірнеше сырқаты болады. Мысалы, онкологиямен түскен жанның қан қысымы, жүрегі мен қант диабеті қосылады. Сонымен қатар олардың көңілін табуға тырысамыз. Мәселен, пациенттің бірі «шайқалып отырсам, ауруым басылады, маған кресло-каталка тауып бересіз бе?» десе, енді бірі «қайнаған ыстық сорпа ішкім кеп тұр» дейді. Сөйтіп, түнгі үште тұрып тамақ істеп беріп, не болмаса түн ортасында қала ішінен ыстық нан іздеген кезіміз болды. Өмірінің соңғы сәтінде сұрағанын тауып, көңілін демеуге тырысамыз, – дейді Гүлмира Шорайқызы.
Бірде әлеуметтік қызметкер бір келіншекті орталыққа ертіп әкелген. Төсек тартып жатқан анасын осында дұрыс күтетінін көрсетпек болыпты.
– Былтыр қалалық емханадан жақсы араласатын дәрігердің бірі хабарласып, «келіншектің төсек тартып жатқан шешесін күтіп отырғанына бесінші жылға кетті. Өзінің қолында бес жасар қызы бар. Күйеуі тастап кеткен, әрі жұмыссыз. Анасы инсульт алған, онкологиясы тағы бар. Үйіне барған сайын жейтін тамағы да болмайды» деп әлеуметтік жағдайы төмен келіншектің анасын орталыққа алуды өтінеді. Бір-екі күн күттім, бірақ ешкім келмеді. Кейін «өзі қиналып тұр» деп әлеуметтік қызметкер әлгі келіншекті орталыққа ертіп әкеліпті. Қазақтың әп-әдемі қызы, тек әбіржіп кеткен. Бейнежазбадан шешесінің жағдайын көріп: «Қазір әкелмесең, қолда өлтіресің» десем, «Шешемді беріп қоймаймын» деп тұрып алды. Өзін бір жарым сағаттай көндіріп, біздегі пациенттерді аралап көрсеттім. «Қалаған уақытыңда әкете аласың, уақытша әкеліп көр» деп әрең көндірдім. Өзі жақын маңда тұрады екен. Алғашқы күні екі сағат сайын, артынан күнара, кейін екі аптада бір келіп жүрді. Арада 4-5 ай өтті. Бірде пациенттерді аралап жүргенімде қасыма бір келіншек келді. Өзі әдеміше келген. «Сәлеметсіз, сізге кім керек, қандай көмек керек» десем, «Мен – Салтанатпын (ред. өзгертті) ғой. Анамды жатқызғалы жұмысқа тұрып, баламды балабақшаға беріп, қарызымнан құтыла бастадым. Өзіме сүйеніш болатын адам жолығып, жағдайым жақсарды» деп жымиып қояды. Сол кезде ғана оны таныдым, – деген орталық басшысы пациенттердің туған-туысы келмей кеткені болмағанын айтты.
Адамның ойлағаны емес, Алланың бұйыртқаны болады
– Пациенттің халі нашарлай түскенде, бірден жақындарына хабарлап, «Мүмкіндігінше қасында болыңыздар, соңғы сөздеріңізді айтып қалыңыздар. Ештеңе демей, қолыңызды қысса да оның ризалығын білдіреді. Соңғы сапарына шығарып салыңыздар» деп келуін өтінеміз. Сондай жағдайда кейбірі діни қызметкерлерді әкелуге тырысады. Себебі пациенттердің арасында католиктер де, православтар да, мұсылмандар да бар. Тіпті, имам үлгермей жатқанда өзім Құранды оқып, шығардым, – деген Гүлмира Шорайқызы ондай тәжірибенің өзге мемлекеттерде барын айтты. Намазхан келіншектің күйеуін ақтық сапарға мекеме басшысы өзі шығарып салған екен.
Қалай десек де, менталитеттің де өзіндік әсері бар. Әсіресе, қазақтың «елден ұят» дегені көп нәрсеге тыйым болады.
– Шыны керек, бастапқыда қазақтан гөрі орыс, татар, армян секілді өзге ұлттың өкілі көбірек келді. Келсе де, «бұған бере алмаймын, үйден қайтады» деп шығады. Бір-екі күнге әкеліп көрген соң сенім пайда болды. Олардың атын атап, түрін түстемей-ақ қояйын. Бірақ әлі күнге дейін 920-ға жуық науқастың жақындарымен тығыз байланыстамын, – деді ол.
Оның айтуынша, мекемеге түскен жандардың арасында профессор да, композитор да, жазушы да, елге танымал жандар да болған. Тіпті, пациенттер дүниеден өтсе де, жақындары орталыққа келіп тұрады екен. Соның арасында көмегін беріп тұратын жандар да аз емес. «Ешкім көмек бермейді деп айтсақ өтірік болар. Мәселен, ауқатты кісінің арқасында ғимараттың ішін жөндеттік. Бірі памперс көтеріп келеді, мерекелерде ыстық тамақ таратады. Ротари клуб деген ешбір мемлекетке бағынбайтын ұйым бар. Солар 2022 жылы Роза Бағланованың картинасы, сырғасы, вазаларын аукционға қойып, бізге жедел-жәрдем көлігін әперген. Әйтпесе, жекеменшік ұйым ретінде Үкіметтен, әкімдік тараптан көмек жоқ, – деді Гүлмира Шорайқызы.
Әлеуметтік жобаға көмек берер кім бар?
Бұған дейін орталық коммуналдық шығынды төлемегендіктен, 137 миллионға қарызға кірген. Соттасып жүріп, қарыздан құтылған. Қазір қанатын кеңге жаю мүмкін болмай тұр.
– 2019-2020 жылдары пандемия кезінде науқастарды қабылдамаған. Сол аралықта коммуналдық шығын төленбей, мекеме 137 миллион теңге қарызға кірген. Осындай қысылтаяң кезеңінде қызметке келіп, бастан бірнеше сотты өткердік. Дегенмен әлеуметтік жобаның шығыны азаяр емес. Ал қарызымыз күннен-күнге көбеюде, сол қысып барады. Егер Үкімет бізге қол ұшын бермесе, жылдың соңына дейін жұмыс істеуіміз қиындай түспек. Жабылуы да мүмкін, – деген Гүлмира Шорайқызы елімізде хоспистардың аздығын айтты. Ашылса да, жекеменшіктің көпшілігі Үкіметтің көмегінсіз ұзаққа бармайтынын сөз етті. – Бүгінде Астананың өзінде екі хоспис жабылып, сырқат жандарын бізге жібермек болды. Бірақ бізде де орын шектеулі, бәрін бірдей ала алмадық, – дейді ол.
Орталық басшысының айтуынша, олар мемлекеттен ғимараттың жалға алу жарнасын азайтуды сұрап отыр. «Егер мемлекет тарапынан бұл ғимаратты азын-аулақ жарнамен жалға берсе, қарызды да жабар едік. Жайлап құрал-жабдықты да алар едік. МӘМС-тен бөлінген ақшаның басым көпшілігі соған кетеді. Оның өзін биыл екі есеге қысқартты. Осы мәселені көтеріп Президентке де хат жаздық. Бос қалған медициналық орталықтың бірін беруін де сұрадық» деген Гүлмира Шорайқызы бұл мәселе шешілмек түгілі қаралмағанын қозғады.
– Жекеменшік болған соң ғимаратты өзіміз табуымыз керек. Қолыңда ақшаң болмаса, кім тегін береді? Өз қалтасынан шығындалып кім әпереді дейсіз? Оның үстіне, бұл – әлеуметтік бағдарлама. Жан-жақтан түсіп жатқан табыс көзі жоқ қой. Негізі, бұған дейін Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Жолдауында еліміздегі паллиативті медициналық көмек көрсетуді дамыту керегін көтерген. Бірақ Үкімет тарапынан әлі күнге дейін қолға алынбағанына қарның ашады. Сол себепті Президенттің қабылдауында болсам, мәселенің мән-жайын айтар едім, – деді Гүлмира Шорайқызы.
Орталық басшысының орынбасары Анатолий Парлабекұлы қазір бос тұрған, бұрын туберкулездің жабық формасын емдеу орталығы орналасқан ғимаратты сұрағанын айтты. Тіпті, қала әкімдігіне хат та жазған. Олар бұл өтінішті Денсаулық министрлігіне жолдаған. Нәтижесінде, қалалық Денсаулық басқармасы мен қала әкімдігі онлайн кездесу өткізген.
– «Сіздер жекеменшік мекемесіздер, сондықтан мемлекет сіздерге ғимарат беруге міндетті емес», – деді. Тым болмағанда жалға алу жарнасын азайтып беруін өтіндік. Сол кездегі әкім Алтай Көлгінов «көмектесеміз» деп сөз бергенімен, ештеңе істемеді. Сонымен, жабулы қазан жабулы күйде қалды. Тіпті, сұрап жүрген ғимараттың бос тұрғанына 5 жыл өтті. Астана қаласының Қоғамдық денсаулық сақтау басқармасының бұрынғы басшысы Тимур Мұратов әуелі «ол жер мемлекетке тиесілі, өзімізге керек, сол жаққа әлеуметтік орталық ашамыз» деп шықты. Кейін «жобалық сметасын дайындап жатырмыз» деген, енді «оны жүзеге асыру үшін демеушіні күтіп отырмыз, – деді Amara Investment паллиативті медициналық көмек көрсететін әлеуметтік орталық басшысының орынбасары Анатолий Парлабекұлы.
МӘМС-тен бөлінетін қаржы екі есе қысқартылды
Оның айтуынша, тіпті осы жолы МӘМС-тен бөлінетін ақша көлемі де екі есеге азайған.
– Мемлекеттің саяси бағдарламасына сай былтыр қараша айында осындай әлеуметтік орталық ашатын болды. Квазисектор тарапынан 30 адамдық жерді 150-ге көтерді. Сөйтіп, мемлекеттік тапсырыспен МӘМС-ті екіге бөлді. Бірақ оларда 40 адамнан аспаса, бізде жүзден асты. Игерілмей жатыр деп 104 миллионды қысқартты. Тым болмағанда 70 миллион берсе деп ойлағанбыз. Адам санын қысқартыңдар деп жатыр. Тамыз айында есеп-қисабын өткізіп, 36 миллионға жапсам, «бүгінгі жоспармен 29 миллион» шықты деп тағы 7 миллион теңгені ұстап қалды. Салдарынан қызметкерлерге жалақы уақытылы берілмеді. Қызметкердің кейбірі жұмыстан кетіп жатыр. Кадр жетіспеушілігінен кейбірі екі-үш ауысымда жұмыс істеуде. Оларға да ештеңе бұйыра алмаймыз, тек өтінішімізді орындап отыр. Сондықтан бізде ешқандай табыс жоқ, тек шығынмен отырмыз, – деді ол.
Айтуынша, елордалық Денсаулық басқармасы онкологиямен ауыратындарды қарамайсыздар деген сылтау тапқан. Сөйтіп, Денсаулық сақтау министрлігінің бекіткен ережесі бойынша қатты сырқатқа шалдыққандарға медициналық көмек көрсететініне сендіре алмаған. Ал оның ішіне бүкіл сырқат кіретінін естен шығарған сыңайлы.
– Дефектісі бар деп бір айдай жатып, дүниеден өтті. Сонда олар бізден 300 мың ұстап қалды. Пациенттің асты-үстіне түсіп күтеміз, соңында төлем де аударылмайды. Біз адамды емдемейміз, тек күтеміз дегенді түсінбейді. Ауруын басатын ине салып, тыныштандырамыз. Оның үстіне, «пациенттерді 10-15 күннен кейін шығарып жіберіңдер. Неге кейбірі ұзақ жатады?» деп талап ете бастады. «Хал үстінде жатқан адамды қалай шығарамын. Ит екеш итке ақша бөлініп жатқанда тірі жанды қалай далаға тастаймын» деп ұрыстым, – деген Анатолий Парлабекұлы Денсаулық басқармасының комиссия құрып, мекемені келіп көрмегенін сөз етті.
Оның айтуынша, кейде пациенттердің жақындары бүкіл ем-домын көтеріп, жағдайының жақсаруына барын салады. Бірде бауыр циррозымен комаға түскен ер-азаматты достары әкелген. Өзі – подполковник, ұзақ жылдар әскери қызмет істеген. «Біз тек күтім көрсеттік. Жолдастары оны жақсы деген дәрі-дәрмегімен қамтамасыз етті. Көрер жарығы бар болар, аяғына тұрып кетті. Қазір жұмыс істеп жүр. Үмітің өшіп, күдерің үзілген шақта осындай жағдай бәріміздің көңілімізді көтеріп жібереді» деген Анатолий Парлабекұлы оның бірді-екілі жағдай екенін айтты.
– Бірде орталықтан шығып келе жатсам, бір азамат қолымды алып, ризашылығын жаудырып жатыр. Әуелде түсінбедім. Пациенттердің емін бақылайтын дәрігер емеспін, қаржыгермін. Сөйтсем, комаға түскен келіншегін осында әкеліпті. Оған дейін 6 айдай қаланың біраз ауруханасында емделіп, осында жіберіліпті. Жасы – 48-де. Күйеуі бүкіл дәрігерді әкеп, дәрісін шетелден алып, массажистке дейін әкелді. 20 күндей жатып, әлгі келіншек комадан шықты. Ақырында дуалды жағалап жүре бастады. Содан күйеуі шығарып алды. Негізі, біздің пациенттерге дәрі-дәрмек алып, ем жүргізуге құқығымыз жоқ. Тек дәрігердің көрсеткен күтімін жасап, тазалықта ұстап, уақытылы тамақтандырамыз. Дегенмен жақындарының көмегіне атсалысқанымызда не тұр? Әкеп тұрған дәрісін салмасақ, адамдықтан безгеніміз емес пе? – деді ол.
Айтуынша, жылдың соңында орталыққа 112-124 науқас түссе, енді оны да қысқартпақ. «Жыл басында бізге келесі жылға берілетін МӘМС-тен қаражат бөлінеді. Соны екі есеге қысқартты, бастапқы 4 ай қатты қиналдық. Соған қарамастан бізге келушілердің саны азаяр емес. Сырқат жандар өте көп, кезекте тұрғаны қаншама?! Кейбірі кезегі жетпей өмірден өтіп жатыр», – дейді Анатолий Парлабекұлы.
Пациенттердің медициналық карталары тіркеліп, диагноздары көрсетіледі. Сол құжаттар арқылы шешім шығарылады. Жалпы бір жатын орын 11 946 теңге тұрады.
– Шынын айтқандай, ондай бағамен қонақүй де табылмайды. Бірақ олардың айтуынша, жатын орынды нормативтен екі есеге асырып жіберіппіз. 2022 жылғы нормативте жүз мың адамға 10 адам деп неге сүйенгенін түсінбедім? – деген Анатолий Парлабекұлы жақында ғана Астананың Денсаулық басқармасына жаңа басшы Әлия Шахзодақызы келіп, мәселенің мән-жайын қарайтынын жеткізді.
Хал үстінде жатқан жас та, спорт шебері де бар
Орталықтың бас дәрігері Ренат Тастамбекұлы «мекемеге түскен әрбір пациентке жаныңды бересің. Әуелде кейбірі хал-жағдайы жақсарғандай болады, кенеттен айырылып қаламыз. Міне, сондайда сағың сынады, көңілің босайды», – дейді.
Қазір паллиативті медициналық көмек көрсететін әлеуметтік орталықта жүзден аса науқас бар, оның 90-ға жуығы төсекке таңылған. Көбіне бұған қалалық емханалар мен ауруханалардың жолдауымен түседі. Онда да Денсаулық басқармасының бекітілген нормасына сай тексеріледі. Мұнда тек қарттар емес, жастар да бар. 24 жастағы жап-жас жігіт отадан кейін түсіпті. «Сәлем» деп ауырсынса да, жымиып қояды. Дәрігердің айтуынша, ми ісігінің соңғы кезеңі екен.
– Біздегінің бәрі – ауыр жағдайдағы жандар. Ешқандай жас шектеуі де жоқ. 18 жастан бастап хал үстінде жатқандарды қабылдаймыз. Мысалы, Гүлнар (ред. – өзгертілді) деген қызымыз бар. Өзі спорт шебері. Бірақ оқыс жағдайдың салдарынан төсекке танылды. Жаяу жүргінші жолағынан өтіп бара жатқан жерінен көлік қағып, мойнынан екі рет жүріп өткен. Мойын омыртқасының бәрі сынған. Аяқ-қолы істемейді, үлкен де, кіші де дәреті жүрмейді. Оның бәрін қолмен шығарамыз. Төсекте жата бергеннен жарасы да жазылмайды. Өзі ботқаны жегенді ұнатпайды. Бірақ оны жемесе, жарасының жазылуы да қиын. «Ботқа жегеніңіз, қан айналымы жақсарып, тері де тезірек жазылады» деп түсіндіремін. Алайда бір жағы жазылса, басқа жері тесіліп шығады. Оның қимылсыз жатқанына екі жарым жыл болды, – деген бас дәрігер бұл пациентті арасында мереке күндері қаладағы ағалары алып кетіп тұратынын айтты. Ал Гүлнардың өзі бізбен сөйлескісі де келмеді.
Оның айтуынша, пациенттің көпшілігінде жүрек талмасы, инсульт, онкология, жүрек жетіспеушілігі, өкпе мен бауыр сырқаты, бүйрек және сүйек қаңқасының сынуымен қатар қосалқы аурулары тағы бар. Мәселен, пациенттің қанты жоғары болса, оған наркоз берілмейді. Салдарынан ота да жасалмайды. Тіпті, арасында наркоз көтере алмайтыны тағы бар.
– Әр пациенттің мүмкіндігі де әртүрлі. Бірі отыра алмайды, енді біреуі тамақ іше алмайды. Аяғына тұрып жүрген пациенттің өзін ауруы шыдатпайды. Дәрігер ретінде ауруды басатын дәріні мөлшермен беруді қадағалаймыз. Төсекке таңылғанның бірінің жамбасы тесіліп, денесі жарадан көрінбейді. Оның бірі 1-2 ай жатса, енді біреуі 5-6 ай жатуы мүмкін. Арасында тамақ іше алмай, өздігінен тыныстай алмайды. Дәретін тазалап, кейбіріне клизма жасауға тура келеді. Өкпесіне ірің толса, оны сорып отыру керек. Біреуін әр 15 минутта тазаласаң, ендігісін 8 минут сайын алу қажет. Кейбірінің жанынан кетпейсің. Олардың құрылғысын уақытылы тазалап, қарап отыру керек. Қай-қайсысы болсын алдымызға келген әр пациентті жақыныңдай күтесің. Беті бері қарап, жағдайы жақсарса, біз де балаша қуанамыз. Кейде кенеттен жағдайы нашарлап, одан қол үзіп қаламыз. Сондайда көңіліміз кәдімгідей құлазиды. Біз де депрессияға түсеміз, – деді Ренат Тастамбекұлы.
Негізі, кез келген жанға жақынын әкеліп тастау оңай емес. Дегенмен хал үстінде жатқан жанға күтім керегін олар да түсінеді. «Мәселен, жыл бойына 3 мыңнан аса пациент келіп кетеді. Арасында бірді-екілі жанның көңілі толмауы да мүмкін. Оның өзі – жұмыс істеп жатқанның белгісі. Қазақта «көш жүре түзеледі» дегендей, кемшілігімізді түзеп, әрдайым дамып, жақсаруға тырысамыз» деген Гүлмира Шорайқызы биыл қыркүйектен бастап мамырға дейін медбикелер, дәрігерлер мен санитардың бәрін Шотландияның хосписімен бірлесіп, тәжірибе алмасудан өткізіп жатқанын айтты. Жалпы, пациенттің күтіміне медбике мен санитарлар жауап береді. Олар дәрігер берген нұсқауды сақтайды, қадағалайды. Әрбір санитар жұмысқа қабылданарда алдымен екі ай тәжірибелік оқудан өтеді.
– Көшеден келген адамды жұмысқа ала бермейміз. Ең алдымен өзімен сөйлесіп, кімнің қандай екенін білуге тырысамын. Күтімдегі жандарды аралап, көрсетемін. Олардың қалай қарап, қалай қабылдайтынын байқаймын. Жиіркенсе, жұмысқа алмаймын. Негізі, мұндайға өзінің басынан өткергендер ғана келеді. Біздегінің бәрі – сондай, олар өз жұмысын жақсы түсінеді. Олар біздің – қол-аяғымыз, – дейді ол.
Дәм-тұзың таусылса, жиған-терген дүниең қалады
Гүлмира Шорайқызының бұл салаға келуіне марқұм анасы түрткі болыпты. Себебі анасының көзі тірісінде келешекте қарттар мен балалар үйін бір аулада салып, бір-біріне демеу болса деген арманы барын айтыпты.
– Жақсы қызметте болып, ісім дөңгелеп тұрған шағым. Сол уақытта дүниең болса бәрін сатып алуға болады деген пікірде едім. Адамдарға да жоғарыдан қарадым, пендешілік қой. Сөйтіп, күйбең тірлікпен жүріп, ойдағы дүниені кейінге ысырып, бәрі ұмытылды.
2017 жылы анам аяқасты жүрек талмасынан көз жұмды. Негізі, өзінің қатерлі ісігі болатын, бірақ ол жайында ешкімге тіс жарып айтпаған. Анамның өлім мен өмірдің арасындағы арпалысын, жедел жәрдем көмегін сіңлім шалған видеоқоңырауынан көрдім. Негізі, қиындықты көрмей өстім. 41 жасында әкеміз өмірден қайтқанда қиналдық. Марқұм анам ұлын ұяға, қызын қияға қондырды. Екеуміз 35 жылдай бірге тұрдық. Өмірдегі сүйенішімнен айырылу – маған үлкен соққы болды.
Депрессияға түсіп, үш жыл үйден шыға алмадым. Теледидар қоспадым, телефонды мүлдем өшіріп тастадым. Жолдас қыздарым жұбатпақ болып, психологке дейін апарды. Күйзелістен шыға алмай жүргенімде осы жұмысты ұсынды. Онда да маған хоспис деп айтпады. Тек медициналық орталық, 137 миллион теңгеге қарызға кірген екен. Ол кезде орталық Тәуелсіздік 9 мекенжайында, Данияр қонақүйінде орналасқан. Әуелде келіспей жүріп, барып көрмек болдым. Ішіне кіріп, 5-6 палатаны көрген соң шошып кеттім. Орталықтың жағдайы мүлдем нашар. Қонақүйдің төсек орындары медициналық талапқа мүлдем келмейді. Науқастар «кетпеңізші, көмектесіңізші» деп етегімнен жармасты. «Бұл қандай жер?» десем, «дәм-тұзы таусылып, өмірінің соңғы күндерін осында өткізеді» дегенде «мұндай жерде істемеймін» деп төртінші қабаттан 15 секундта ұшып шықтым. Үйге барған соң дөңбекшіп, түнімен ұйықтай алмадым. Алла мені мұнда бекер әкелмеді. Анаңнан басқа да қиналып жатқан талай жан бар, соларға шарапатыңды тигізуге әкелген шығар деп ойладым. Орталықтың жағдайын жақсартамын деп екі айда депрессиядан шығып, оның не екенін де ұмыттым, – деді ол.
Оның айтуынша, ұжым бір жарым жылдай жалақы алмаған. 24 пациенті ғана болған. Қызметкерлеріне бір жыл уақыт сұрап, тығырықтан шығатынына сөз берген. «Жасырмаймын, таныстарымды қостым. Содан қаладағы барлық компания басшысына кіріп, үш ай уақыт сұрап, адам жіберуін өтіндім» деген басшы көпшілігі сол кезде бұл хосписті менсінбегенін айтты.
– 2021 жыл, қыркүйектің басы. Біз отырған ғимаратты бұзамыз деп көшуімізге бір апта уақыт берді. Қолымызда пациенттен басқа ештеңе жоқ. Дәрі-дәрмек те жоқ. Оттегі құрылғысы біреу ғана. Көшіп бара қоятын ғимарат таппадық, ала қоятын тиын жоқ. Жалға беру бағасын түсіру үшін жағдайды айтып, көмек сұраймыз. Оған да ешкім көнбеді. Енді бірі «энергетикасын бұзасыңдар, сендерден кейін бізге кім келеді» деп келіспеді. Содан астымдағы көлігімді сатып, жолдас қыздың бірі риелтор еді. «Көмектесіңдер, ал сендердің пайызына пациенттерге дәрі-дәрмегін алайын» деп тізеден бастым. Әрең дегенде Досмұхамедов көшесінің бойынан жартысы әрленбеген, тек сұлбасы салынған ғимаратты таптық. Іші ешқандай жөндеуден өтпеген. Төсек түгілі кішкентай шкаф та жоқ. Тек едені кафель, ал күн суып кеткен. 87 адаммен көшіп жүргенімде біреуінен айырылдым. Көбісі әлгі жерден шошыды, жақындары алып кетті. Ұжымның жартысын жоғалттым, – деген «Amara Investment» паллиативті медициналық көмек көрсететін әлеуметтік орталықтың директоры құрбыларына көрпе, жастық, матрас, памперс әкелуін міндеттеп тастаған.
Арасында студенттер де ақша жинап, 60 шақты матрас әперген. Содан емханаларда жарамсыз деп есептен шығарылған төсек-орындарды жөндеп алған. Ал төсектің жаймасын қолдан тіккен. Кішкентай шкаф жетіспеген соң жан-жаққа хабарландыру беріп, әртүрлісі жиылып қалған. Ескі-құсқы, тозығы жеткен дүниені жөндемек болып, арнайы бояп-сырлаудың курсын өтіп, бәрін өз қолымен жөндеп шыққан.
– «Бір жағадан бас, бір жеңнен қол» шығара білдік. Сондай қым-қуыт тіршілікте жүргенде бүгінгі отырған ғимаратымыз шыға қалды. Негізі, депутаттарға салынған, бірақ бос қалған. Ішіндегі жиһаздың бәрі өзінікі. Басында тоздырып жібереміз ғой деп қорықтым. Ойлана келе бәрібір қолайлы жер керек деген шешімге келдім. «Көш жүре түзеледі» демекші, осы күнге жеттік. Қазір республика бойынша ең жақсы хоспистің біріміз. Бізде мынадай күшті хоспис бар екен деп қала басшылары, депутаттар келе бастады. Түсінгенім, мақсат етсең – көздегеніңе жетеді екенсің. Бұл жұмыста өзімді, отбасымды ұмыттым. Бұрынғыдай құрбылармен демалу да қалды. Шынын айтсам, сұлулық салонын көрмегеніме үшінші жыл болды. Бос, қарап отырғым келмейді. Жиналыс, кездесу, уақыт жетпейді. Күніне бар-жоғы 2-2 жарым сағат қана ұйықтаймын. Үш жылда шаршадым, демалыс көрмедім. Күштің қайдан келіп жатқанын білмеймін. Ішімде батарейка өшпей отыр. Осы істі дөңгелетіп әкететін мықты дәрігер болса, жаным тынышталар еді. Алда жоспар көп, бәрі уақыт еншісінде, – деді Гүлмира Шорайқызы.
Бүгінде екі бала: ұл мен қыз тәрбиелеп отырған ол «өмірде ең маңыздысы – отбасы. Бір күнде бәрін жоғалтуға болады. Мейлі, бай болсын, жарлы болсын, бәріміздің барар жеріміз бір», – дейді.
P.S. Бүгінде хоспис Дулыға 21/2 мекенжайында орналасқан. Өкініштісі, мекеме жабылу алдында тұр.
Анар ҚОНЫС
Фото: ©Радмир Фахрутдинов, ©egemen.kz